సామెతలు - ప

భాషా సింగారం
సామెతలు
అ ఆ ఇ ఈ ఉ ఊ-ఋ
ఎ ఏ ఒ ఓ అం అః
క ఖ గ-ఘ
చ-ఛ జ ఝ
ట ఠ డ-ఢ ణ
త థ ద ధ న
ప ఫ బ భ మ
య ర ల వ
శ-ష స-హ
ళ క్ష ఱ
జాతీయములు
అ ఆ ఇ ఈ ఉ ఊ
ఋ ఎ, ఏ, ఐ ఒ, ఓ, ఔ
క, ఖ గ, ఘ చ, ఛ జ, ఝ
ట, ఠ డ, ఢ ణ
త, థ ద, ధ న
ప, ఫ బ, భ మ
య ర ల వ
శ ష స హ
ళ క్ష ఱ
ఆశ్చర్యార్థకాలు
నీతివాక్యాలు
పొడుపు కథలు

సామెతలు లేదా లోకోక్తులు (Proverbs) ప్రజల భాషలో మరల మరల వాడబడే వాక్యాలు. వీటిలో భాషా సౌందర్యం, అనుభవ సారం, నీతి సూచన, హాస్యం కలగలిపి ఉంటాయి. సామెతలు ఆ భాష మాట్లాడే ప్రజల సంస్కృతిని, సాంప్రదాయాలను ప్రతిబింబిస్తాయి. "సామెత లేని మాట ఆమెత లేని ఇల్లు" అంటారు. సామెతలకు ఏ ఒక్కరినీ రచయితగా చెప్పలేము. ప్రజలు తమ అనుభవాల్లోనుంచే సామెతలను పుట్టిస్తారు.

సామెతలు ప్రసంగానికి దీపాల్లాంటివి. అవి సంభాషణకు కాంతినిస్తాయి. సామెతలో ధ్వని ఉంటుంది. ప్రసంగోచితంగా ఒక సామెతను ప్రయోగిస్తే పాలల్లో పంచదార కలిపినట్లుంటుంది. సామెతలు సూత్రప్రాయంగా చిన్న వాక్యాలుగా ఉంటాయి. ఇవి ఒక జాతి నాగరికతను చెప్పకనే చెబుతుంటాయి. ఇవి పూర్వుల అనుభవ సారాన్ని తెలియజేసే అమృత గుళికలు ("ఆకలి రుచి ఎరుగదు. నిద్ర సుఖమెరుగదు"). పండితులకు, పామరులకూ పెట్టని భూషణాలు ("ఊరక రారు మహానుభావులు"). సామెతలు ఒక నీతిని సూచింపవచ్చును ("క్షేత్రమెరిగి విత్తనం వెయ్యాలి, పాత్రమెరిగి దానం చేయాలి"). ఒక అనుభవ సారాన్ని, భావమును స్ఫురింపజేయవచ్చును ("ఓడలు బళ్ళవుతాయి, బళ్ళు ఓడలవుతాయి", "కడివెడు గుమ్మడి కాయైనా కత్తిపీటకు లోకువే"). ఒక సందర్భములో సంశయమును నివారించవచ్చును ("అందానికి కొన్న సొమ్ము అక్కరకు పనికొస్తుంది"). వ్యక్తులను కార్యోన్ముఖులను చేయవచ్చును ("మనసుంటే మార్గముంటుంది") ప్రమాదమును హెచ్చరించవచ్చును ("చిన్న పామునైనా పెద్దకర్రతో కొట్టాలి"). వాదనకు ముక్తాయింపు పాడవచ్చును ("తాంబూలాలిచ్చేశాను తన్నుకు చావండి"). హాస్యాన్ని పంచవచ్చును ("ఆత్రపు పెళ్ళికొడుకు అత్తవెంట పడ్డాడట").

ఇక్కడ "ప" అక్షరంతో మొదలయ్యే కొన్ని సామెతలు, వాటి వివరణలు ఇవ్వబడ్డాయి.

రచయితలు గమనించండి : క్రొత్త సామెతలు అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. ఒకో అక్షరానికి ఒకో పేజీ కేటాయించబడింది. సంక్షిప్తమైన వివరణ ఈ పేజీలోనే వ్రాయవచ్చును. సుదీర్ఘమైన వివరణాదులు వ్రాయదలచుకొంటే ఆ సామెతకు వేరే పేజీ ప్రారంభించండి.

పంచదార పలుకులు - విషపు చూపులు

మనసులో చెడు ఆలోచనలు పెట్టుకని పైకి పంచదార లాంటి తియ్యని మాటలు మాట్లాడేవారి సంర్భంలో ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు.

పంచదార పలుకులు - విషపు చూపులు మనసులో చెడు ఆలోచనలు పెట్టుకని పైకి పంచదార లాంటి తియ్యని మాటలు మాట్లాడేవారి సంర్భంలో ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు.

పంటకు పెంట - వంట మంట

పెంట అనగా ఎరువు అని..... మంట అనగా నిప్పు అని అర్థము. పంటకు ఎరువు అవసరం అలాగే వంట చేయడానికి మంట అవసరము అని దీని అర్థము

పండగ నాడు కూడా పాత మొగుడేనా?

సామెతను మార్చేసి పలుకుతున్నారు. పండగ పూట పాత "మడుగేనా" అన్నది అసలైన సామెత. మడుగు అంటే వస్త్రం అని అర్థం. పండుగ రోజు కొత్త బట్టలు కట్టుకోవడం మన ఆనవాయితీ. ఆ అర్థంలో పుట్టిన సామెత పండగ పూట పాత బట్టలు కాదు కొత్త బట్టలు కట్టుకోవాలి అని.

ఇకపై ఈ సామెతకు తప్పుడు ప్రచారం మనం చేయకూడదు. సరైన రీతిలో నే పలుకుదాం, పలికిద్దాం.

వివరణ: గతంలో రవికల పండుగ అని ఒక ఉత్సవం జరిగేది. భార్య భర్తలు ఒక నది ఒడ్డు చేరుకొని నది ఎగువన భార్యలు తమ రవికలు తీసి నదిలో వేసేవారు. కొంత దూరంలో వున్న భర్తలు నదిలో కొట్టుకొని వస్తున్న రవికలను ఒక్కొక్కదాన్ని ఒకడు చేత చిక్కించు కోవాలి. అలా ఎవరి రైక ఎవరికి దొరుకుతుందో ఆ రవిక స్వంత స్త్రీ రవిక దొరికించు కొన్న పురుషునితో ఆ రాత్రి సంబోగంలో పాల్గొనాలి. అదీ ఆ పండగ తీరు. అలా ఒక పురుషునికి ఒక రైకి దొరికింది. ఆ రవికకి సంబంధించిన స్త్రీ ఆ పురుషుని వద్దకు వచ్చింది. తీరా చూస్తే ఆ పురుషుడు తన సొంత మొగుడే.. ఆ విధంగా పుట్టినదే ఈ సామెత. (దీనికి మూల: పెళ్ళి దాని పుట్టు పూర్వోత్తరాలు... రచన... తాపీ ధర్మారావు)

పండిత పుత్ర పరమ శుంఠ

పండితుని కొడుకు పరమ మూర్కుడవుతాడని ఈ సామెతకు అర్థం. ఇది ప్రాస కొరకు మాత్రమే పుట్టిన సామెత.

పండితపుత్రుడు... కానీ పండితుడే...

ఈ సామెతకు వ్వతిరేఖార్థంలో ఒక సామెత ఉంది. అది పండిత పుత్ర శుంఠః దానికి వ్వతిరేకార్థంలో కల్పించిన సామెత ఇది.

పందికేం తెలుసు పన్నీరు వాసన

ఎప్పుడూ బురదలో దొర్లుతూ మురికి వాసనలో జీవించే పందికి పన్నీరు సువాసన తెలియదు. అలానే విలువ తెలీని మూర్ఖులకు విలువైన బోధలు చేసినా లేదా విలువైన వస్తువులను ఇచ్చినా వారికి వాటి విలువ తెలియక దుర్వినియోగం చేస్తారు.

పందిని పొడిచే వాడే బంటు

పందిని వేటాడ్డం అంత సులభం కాదు. దాని శరీరానికి ఎంత దెబ్బ తగిలినా సులభంగా చావదు. క్రింద పడిపోడు. అలాగే పారిపోగలదు లేదా మీదికి దాడి చేయగలదు. అందుచేతనే పందిని పొడిచే వాడే బంటు అని సామెత పుట్టింది.

పక్కింటి పోరు పండగంత వేడుక

పొరుగు వారు పోట్లాడుకుంటుంటే ఇరుగు పొరుగు వారికి అదొక వేడుక. ఇది మానవ సహజం. ఆ విధంగా పుట్టినదే ఈ సామెత/

పగటి ముచ్చట పని చేటు

అనవసరమైన కబుర్లతో కాలక్షేపం చేయటమని అర్థం. ఇలాంటి కాలక్షేపాల మాటలు పగటిపూట పెట్టుకుంటే తాను చేసే పనితోపాటు ఇతరుల పనిని కూడా చెడగొట్టినట్టవుతుంది.

పగ బట్టిన త్రాచులాగ

త్రాసు పాము పగ బట్టితే ఎప్పటికి మరచిపోక తన పగ తీర్చు కోవడానికి వేచి చూస్తుంటుందని ప్రజల మూడ విశ్వాసము. ఆ విధంగా ఈ సామెత పుట్టింది. పాములు పగపట్టడం ఒక మూడ నమ్మిక మాత్రమే

పగలు చూస్తే రాత్రికి కలలోకి వస్తుంది అన్నట్లు

చాల వికారంగా/ అనాకారిగా వున్నదని ఈ సామెతకు అర్థం.

పచ్చకామెర్లోడికి లోకమంతా పచ్చగా కనిపిస్తుంది

మంచి వానికి అందరు మంచి వారుగానె... చెడు వానికి అందరు చెడ్డగానే కనబడతారని దీని అర్థం.

పట్టిందల్లా బంగారమె

ప్రారంభంచిన అన్ని పనులు సక్రమంగా జరుగు తుంటే వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు.

పట్టినదంతా బంగారం - ముట్టినవల్లా ముత్యాలు అన్నట్లు

ప్రారంభంచిన అన్ని పనులు సక్రమంగా జరుగు తుంటే వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు.

పట్టు చీర అరువిచ్చి పీట పట్టుకొని వెనకాలె తిరిగినట్టుంది

మొగ మోటానికి పోయి ఒకామె మరొకామెకు పట్టు చీర అరువిచ్చిందట. ఆమె ఎక్కడన్నా కూర్చుంటే తన చీరకు మట్టి అంటుతుందని ఒక పీట తీసుకొని ఆమె ఎక్కడ కూర్చుంటుందో అక్కడ పీట వేసేదట. మొగమాటానికి పోయి కష్టాలు తెచ్చుకునే వారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది.

పడిసం పదిరోగాల పెట్టు

పడిశం అనగా జలుబు .. పడిశం పట్టితే పది రోగాలు పట్టుకున్నంత బాధ అని ఈ సామెతకు అర్థం.

పడుపడు అన్న నాసవితే గాని పడ్డ నాసవితి లేదు

అందరూ సలహాలిచ్చి వారేగాని ఆచరించేవారులేరు - అని సామెత అర్థము

పది మందిలో పడ్డ పాము తప్పించు కుంటుంది

పది మందిలో పడ్డ పాము తలో మాట చెపుతూ అలజడి సృష్టిస్తారు. ఇంతలో ఆ పాము తప్పించు కుంటుంది. ఒక నాయకత్వంపై ఏదైనా పని చేయాలని ఈ సామెత అర్థం.

పదుగురు నడిచిన దారిన పులు మొలవదు

పులు అనగా గడ్డి అని అర్థం. పలువురు నడిచే దారిలో గడ్డి మొలవదు అనిఅర్థం. అనగా పదిమందిలో చెడుగా ముద్ర పడివ వాదు అభివృద్ధిలోకి రాడని అర్థం.

పదుగురాడు మాట పాటిపై ధర చెల్లు

పది మంది చెప్పిన మాటే చల్లు తుంది. ఇది ఒక పద్య పాటము: పదుగురాడు మాట పాటియై ధరచెల్లు, ఒక్కడాడు మాట ఎక్కదెందు. ఒక్కడే ఎంత మొత్తుకున్నా వాని మాట చెల్లదని అర్థం.

పనికి పరాకు - తిండికి హుషారు

పని చేయడానికి మొండికేసి......... తిండికి మాత్రం ముందుండే వారి గురించి ఈ సామెత ఉపయోగిస్తారు

పనిగల మేస్త్రి పందిరి వేస్తె కుక్క తోక తగిలి కూలిపొయింది

పనిగల మేస్త్రి పందిరి వేస్తే కుక్క తోక తగిలి కూలిపోయింది. (ఇది సామెతకు అసలు అర్థం) ఒక పనిలో ఎంతో ఆరి తేరిన వాడనని చెప్పుకునే వానిని నమ్మి పనిచెపితే... ఆ పని తర్వాత ఆపనిలోని డొల్లతనం తెలిసి పోతుంది. ఆ సందర్భంలో ఈ సామెత వాడతారు.

పని లేని మంగలి పిలిచి తల గొరిగినట్లు

సాధారణంగా బజారులో అన్ని దుకాణందారులు తమ అంగడికి రమ్మని పిలుస్తూ ఉంటారు ఒక్క మంగలి తప్ప. జుత్తు పెరిగితే మనమే మంగలి దగ్గరికి వెళ్ళలి

పనిలేని మంగలి పిల్లి తల గొరిగినా ఎలాంటి ఉపయోగం ఉండదు. ఏ పనీ లేనివారు ప్రజల మెప్పుకోసం ఎవరికీ ఉపయోగపడని పనిచేస్తుంటే వారిని ఉద్దేశించి ఆ సామెత ప్రయోగిస్తాం. నిర్వ్యాపారాంబష్టన్యాయము

పనిగల మేస్త్రి పందిరి వేస్తె కుక్క తోక తగిలి కూలిపొయింది

పనిగల మేస్త్రి పందిరి వేస్తే కుక్క తోక తగిలి కూలిపోయింది. (ఇది సామెతకు అసలు అర్థం) ఒక పనిలో ఎంతో ఆరి తేరిన వాడనని చెప్పుకునే వానిని నమ్మి పనిచెపితే... ఆ పని తర్వాత ఆపనిలోని డొల్లతనం తెలిసి పోతుంది. ఆ సందర్భంలో ఈ సామెత వాడతారు.

పరుగెత్తి పాలుతాగే కంటే,నిలబడి నీళ్ళు తాగటం మేలు

అపసోపలు పడి అధికంగా సంపాదించ డానికన్నా కొంచెమైనా నిదానంగా సంపాదించడం మేలని దీని అర్థం.

పరువం మీద వున్నపుడు పంది కూడా అందంగా ఉంటుంది

16 ఏళ్ల వయసులో గాడిద కూడా గంధర్వ కన్య లాగ ఉంటుంది

పల్లాన పండింది; మెరకన ఎండింది; వాడికుప్ప కాలింది; వాడి అప్పుతీరింది. అయితే ఎవరు వాడు?

(ఇది పొడుపు కథ దీనిని ఆ వర్గంలో చేర్చ వచ్చు)

పళ్లూడగొట్టుకోడానికి ఏ రాయైతేనేమి?

నోట్లో ఉన్న పళ్ళు ఊడగొట్టుకోదలచినప్పుడు ప్రత్యేకమైన రాయి అవసరంలేదు. అందుకు ఏ రాయైనా సరిపోతుంది. అదే విధంగా తనకు తాను స్వయంగా నష్టం కలిగించుకుంటున్నప్పుడు అది ఏ పధ్ధతిలో జరిగినా ఒకటేనని చెప్పటానికి ఈ సామెతను వాడుతారు.

పయోముఖ విషకుంభము

పైకి చూడ్డానికి చాల అమాయకంగా కనిపిస్తూ లోన దుర్భుద్దులున్న వారినుద్దేశించి ఈ సామెత వాడుతారు

పరమానందయ్యగారి శిష్యులలాగా

అత్యంత అమాయకుల గురించి ఈ సామెత ఉపయోగిస్తారు. పరమానందయ్య శిష్యులు చాల అమాయకులు

ప్రదక్షిణాలు చేస్తూ కడుపు చూచుకున్నదట

దేవునికి ప్రదక్షిణాలు చేస్తే పిల్లలు పుడతారని ఎవరో చెప్పితే ....... ఒక ఇల్లాలు దేవునికి ప్రదక్షిణాలు చేస్తూ..... చుట్టు చుట్టుకూ కడుపు చూసుకున్నదట కడుపు వచ్చిందస లేదాయని. అనగా అమాయకురాలని అర్థము.

పశువుల పాలు మేపును బట్టి

పశువులు తమకు వేసిన మేతను బట్టి పాలిస్తాయని అర్థము

పాటులెల్ల పొట్టకూటికే

ఏపని చేసినా పొట్ట కూటికే అనే అర్థం ఈ సామెకు వున్నది

పావలా కోడికి ముప్పావలా దిష్టి

అసలు కన్నా కొసరు ఎక్కువని దీనర్థం.

పావల కోడికి ముప్పావలా మసాల

అసలు కన్నా కొసరు ఎక్కువ అని ఈ సామెతకు అర్థం.

పాడి పసరము, పసిబిడ్డ ఒకటే

రైతు ఇంట్లో వున్న పిల్లలను\పశువులను సమానంగా చూస్తాడని/ఆదరిస్తాడని అర్థము

పాడిందే పాడరా పాచిపళ్ళ దాసరీ!

చెప్పిన విషయాన్నే పదే పదే అదే పనిగా చెబుతూ ఉంటే వినే వారికి విసుగొస్తుంది. ఈ సందర్భాన్ని ఈ సామెతతో చెబుతాం.

పాపమని పాత చీర ఇస్తే ఇంటి వెనక్కు వెళ్ళి మూరేసుకుందట

దానమిచ్చిన వస్తువుయొక్క మంచి చెడులు బేరీజు వేయడం.

పాముకు పాలు పోసి పెంచి నట్టు

దుర్మార్గులను చేరదీస్తే ఏనాటికైనా ప్రమాదమనిసూసించే సామెత ఇది.

పాము పడగ నీడను కప్ప చందాన

అత్యంత ప్రమాద పరిస్థితిలో వున్నాడని ఈ సామెతకు అర్థము.

ప్రాణం పోయినా మానం పోరాదు

ప్రాణం కన్నా పరువు గొప్పదని ఈ సామెతకు అర్థము

పాలు, నీళ్ళలా కలిసిపోయారు

చాల కలగోలుపుగా వున్నారని అర్థం.

పాలు తాగి రొమ్ము గుద్దినట్టు

తిన్నింటి వాసాలు లెక్కపెట్టినట్లు.... అనే సామెత లాంటిదే ఇది కూడ

పిట్ట కొంచెం కూత గనం

చిన్నవయసులో పెద్ద ఘనత సాధించిన వారిగురించి ఈ సామెత వాడతారు

పిండి కొద్దీ రొట్టె

ఎన్ని రొట్టెలు కావాలో వాటికి సరిపడా పిండిని కలుపు కోవాలి. తక్కువ పిండి కలిపి ఎక్కువ రొట్టెలు కావాలంటే అది అసాద్యం. అలాగే కొంచెం పిండి కలిపి పెద్ద రొట్టె చేయాలంటే కూడా కుదరదు.

పిండికొద్దీ రొట్టె - తిండికొద్దీ పసరం

పిండి ఎంత ఎక్కువ వుంటే అన్ని రొట్టెలు చేసుకో వచ్చు...... అలాగే ఆవుకు ఎంత తిండి పెడితే అన్ని పాలిస్తుందని ఈ సామెతకు అర్థము.

పిండీ, బెల్లమూ ఇచ్చి పిన్నమ్మా నీ ప్రసాదం అన్నట్టు

సొమ్మంతా ఒకరి చేతికిచ్చి ఖర్చులకు వారిని అడగాల్సిన దుస్థితి, తెలివితక్కువ వ్యవహారం.బుద్ధిలేనితనం.

పిడుక్కి బియ్యానికి ఒకటే మంత్రం

చిన్న విషయానికి, పెద్ద విషయానికి ఒకే పనితనము పనికిరాదని చెప్పేదే ఈ సామెత.

పిచ్చి కుదిరితే కానీ పెళ్ళి కాదు, పెళ్లి అయితే గానీ పిచ్చి కుదరదు

ఎటు వంటి పరిష్కారం దొరకని సమస్య వచ్చినప్పుడు ఈ సామెత వాడతారు.

పిచ్చి తగ్గింది నీకంటే, తలకు రోకలి చుట్టమన్నాడట

అనగా వానికి ఇంకా పిచ్చి తగ్గ లేదని అర్థం.

పిచ్చి వాని చేతిలో రాయి

పిచ్చి వాడు తన చేతిలోని రాయిని ఎవరి మీదకు విసురుతాడో తెలియదు.

పిచ్చుక మీద బ్రహ్మాస్త్రం వేసినట్టు

గోటితో పొయ్యేదానికి గొడ్డలి ఎందుకు? అనే సామెత లాంటిదే ఇదీను./ కొండను త్రవ్వి ఎలుకను పట్టినట్లు

పిచ్చోడి చేతిలో రాయి

పిచ్చోడు రాయితో ఎవరిని గురి పెట్టి కొట్టడు. ఎవరిని కొట్టాలో అతనికే తెలియదు. అతడు విసిరిన రాయి ఎవరికైనా తగలవచ్చు. అందరు జాగ్రత్తగా వుందాలని దీని అర్థం..

పిల్లను సంకలో పెట్టుకొని ఊరంతా వెతికినట్టు

అతిగా మతిమరుపు గలవారిగురించి ఈ సామెత చెప్పతారు

పిల్లి ఎదురైతె తల్లి గూడా శత్రువవుతుంది

ప్రయాణమై వెళుతుంటే పిల్లి ఎదురు రాకూడదని ప్రజల్లో ఉన్న మూడ నమ్మకానికి ఈ సామెత పుట్టింది

పిల్లికి కూడా భిక్షం పెట్టనట్లు

మహా పిసినారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది

పిల్లి గుడ్డిదయితే ఎలుక వెక్కిరించిందట

ఒకప్పుడు బాగా బతికిన కాలంలో ఎవరికైనా కీడు చేసి వుంటే... అతడు బలహీనుడవగానే అతని శత్రువులు అతని పనిపడతారు. అది ఈ సామెత అర్థము

పిల్లి పిల్లలను త్రిప్పినట్లు

పిల్లి తాను పెట్టిన పిల్లలను కుదురుగా ఒక చోట వుండనియ్యదు. పిల్లల బద్రత కొరకు తన పిల్లలను మూడు రోజులకొకసారి స్థానాన్ని మారుస్తుంది. ఆవిధంగా తమ స్థానాన్ని మార్చు వారినుద్దేశించి ఈ సామెతను ఉటంకిస్తారు

పిల్లిమెడలో గంట కట్టేదెవరు?

వివరణ: ఎలుకలని చంపుతున్న పిల్లి బాధ పడలేక ఎలుకలన్నీ ఒక సమావేశము ఏర్పాటు చేసి ఒక నిర్ణయానికొచ్చాయి. అదేమంటే.... ఎవరైనా పిల్లి మెడలో గంట కడితే అది మనమీద దాడి చేసేందుకువచ్చేటప్పుడు గంట శబ్దం విని మనం దాక్కో వచ్చు అని వాటి అభిప్రాయము. కాని అలా పిల్లి మెడలో గంట కట్టేదెవరు? ఇది అసాద్యం. అసాద్యమైన పని గురించి చెప్పే సామెత ఇది.

పిల్లిని చంపిన పాపం గుడి కట్టించినా పోదు

పిల్లిని చంపకూడదని ప్రజల్లో వున్న నమ్మకాన్ని బట్టి ఈ సామెత పుట్టింది

పిల్లి శాపాలకు ఉట్లు తెగుతాయా?

వివరణ: ఉట్టి మీదున్న పాల కుండను చూసి పిల్లి ఈ ఉట్టి తెగిపోవు గాక" అని శాపంపెట్టి అది తెగి పాల కుండ పగిలి పోతే పాలు తాగ వచ్చునని దాని ఆశ. అలా స్వార్థానికి పెట్టే శాపాలు,. తిట్లు పని చేయవని ఈ మాటకు అర్థం

పిలిచి పిల్లనిస్తానంటే కులమేమి గోత్రమేమని అడిగాడట

పెళ్ళి చేసుకోవడానికి పిల్ల దొరకడమే గగనంగా వున్న రోజుల్లో ... ఒకడు పిలిచి పిల్లనిస్తానంటే..... వారి కులగోత్రాలు ప్రశ్నించాడట ఒకడు.

ప్రీతితో పెట్టింది పట్టెడయినా చాలు

భక్తి కలిగిన కూడు పట్టెడైన చాలు అనే నానుడి లాంటిదే ఈ సామెత కూడాను

పుండు మీద కారం చల్లి నట్లు

కష్టాల మీద కష్టాలు వచ్చి పడుతుంటే ఈ సామెతను వాడతారు

పుట్టని బిడ్డకు పూసల దండ అల్లినట్టు

ఏమీ జరగకుండానే ఏదో జరిగిపోయినట్టు తెగ హడావుడి .బిడ్డ పుట్టడని తెలిసినా బిడ్డ కోసం పూసలదండ అల్లుతూ కూర్చోవటమంటే లేనిపోని హడావుడి చేయటమే

పుట్టనివాడు, గిట్టినవాడు పుణ్యాత్ములు

ప్రతి ఒక్కరు పాపం చేసిన వారే అని ఈ సామెతకు అర్థము

పుట్టుకతో వచ్చిన బుద్ది, పుడకలతో గానీ పోదు

ఎవరికైనా చిన్ననాటి నుండి వచ్చిన అలవాట్లు అంత సులభంగా పోవని ఈసామెత అర్థం.

పుడుతూ పుత్రులు పెరుగుతూ శత్రువులు

తండ్రి కొడుకులు ఆస్తి పంపకాలు కోడళ్ళు ప్రేమ వివాహాలు మొదలైన విషయాల్లో మనస్ఫర్ధలకు లోనవుతారు. ఆ మనస్ఫర్ధలే ఇద్దరినీ శత్రువులుగా మార్చేస్తాయి. చిన్నప్పుడు ముద్దు మురిపాలు పంచుకున్న ఆ ఇద్దరే ఒకరి ఊసంటే ఒకిరికి పడక బద్ధ శత్రువుల్లాగా మారిపోతుంటారనే వైరాగ్య భావనతో ఈ సామెత

పుణ్యం కొద్దీ పురుషుడు, దానం కొద్దీ బిడ్డలు

పుణ్య కార్యాలు చేసె వారికి జీవితం సుఖమయమౌతుందని చెప్పే సామెత ఇది.

పుబ్బ ఉబ్బిబ్బి కురిసినా చెట్టు క్రింద గడ్డనానదు

పుబ్బ కార్తెలో వర్షాలు కురవవు అనడానికి ఈ సామెత వాడుతారు.

పుబ్బలో చల్లినా, బూడిదలో చల్లినా ఒక్కటే

ఇది వ్యవసాయ సంబంధిత సామెత. పుబ్బ కార్తెలో విత్తనాలు చల్లితే పంట రాదని దీనర్థము

పురుషులందు పుణ్య పురుషులు వేరయా!

ఇది ఒక వేమన పద్య భాగము.

పుర్రెకో బుద్ధి జిహ్వకో రుచి

మనుషులు అందరు ఒక్కటి కాదు. ఎవరి బుద్దులు వారివి అనే అర్థం లో ఈసామెత వాడుతారు.

పుల్లయ్య వేమారం వెళ్ళి వచ్చినట్లు

పుంగనూరు జవాను లాగా అనే సామెత లాంటిదే ఇదీను. వివరణ: ఒక రైతు తన పాలేరుని రేపు ఏదో పనిమీద వేమారం గ్రామానికి పంపదామని తన బార్య తో అంటుండగా ఆ మాట పుల్లయ్య విన్నాడు. అతి నమ్మకస్తుడైన పుల్లయ్య ఎలాగు వేమారం వెళ్ళమంటాడని పెందలకడనే బయలు దేరి వేమారం వెళ్ళి వచ్చాడు పుల్లయ్య. తెల్లవారి పుల్లయ్యను వేమారం పంపుదామని చూస్తుంటే పుల్లయ్య కనిపించలేదు. కొంత సేపటికి రానే వచ్చాడు. ఎక్కడికి వెళ్ళావని అడిగితే..... తమరు నన్ను వేమారం పంపుదామని అనుకుంటే విన్నాను.... అందుకని వేమారం వెళ్ళి వచ్చేశాను అన్నాడు. అమాయకుడని అర్థము

పులిమీద స్వారి

వివరణ. పులిమీద స్వారి చాల ప్రమాదకరము.పులి మీద ఎక్కినవాడు అలా స్వారి చేస్తూనే వుండాలి. దిగాడంటే పులి వాడిని తినేస్తుంది.మిక్కిలి ప్రమాదకరమైన పని చేస్తున్న వారినుద్దేశించి చెప్పేసామెత ఇది.

పులి మీసాలతో ఉయ్యాల ఊగినట్లు

ప్రమాదకరమైన పనిచేస్తున్నాడని అర్థము

పులిని చూసి నక్క వాతలు పెట్టుకున్నట్లు

పులిచారలను పోలిన విధంగా వాతలు పెట్టుకున్నంత మాత్రాన నక్క పులి కాజాలదు. గొప్పవారిని అనుకరించినంత మాత్రాన సామాన్యులు గొప్పవారు కాలేరని చెప్పడానికి ఈ సామెతను వాడుతారు.

పుల్లయ్య వేమారం(వేమవరం) వెళ్ళొచ్చినట్లు

'పుల్లాయావారం చేసావ్.' ఇది మాట వాడుక. సరిగా జరగని లేదా ప్రయోజనము లేక జరిగిన పనిని గురించి వాడబడు పదం. ఆచంట షావుకారు తన పనివాడు పుల్లయ్యకు చెప్పాడు ఇలా "ఒరే పుల్లయ్యా రేప్పొద్దున్నే ఓసారి వేమారం వెళ్ళిరావాల్రా పెందలకడనే లేచి". అప్పుడు పుల్లయ్య "సరేనండయ్యా" అని పుల్లయ్య ఇంటికెళ్ళి పడుకొని మరునాటి ఉదయమే లేచి వేమవరం వెళ్ళి వచ్చేసాడు.తాపీగా మధ్యాహ్నానానికి వచ్చిన పుల్లయ్యను చూసి "ఏరా పుల్లయ్యా ఎక్కడికి పోయావ్ పొద్దున్నే వేమవరం వెళ్ళాలన్నానుగా " అన్నాడు షావుకారు. అప్పుడు పుల్లయ్య "అయ్య నేను పొద్దున్నే లేచి ఎల్లొచ్చేసేనయ్యా ఏమారం" అన్నాడు మన పిచ్చి పుల్లయ్య . "నేను పనేంటో చెప్పకుండా ఎలా వెళ్ళావు. ఎందుకెళ్ళావు ?ఎందుకొచ్చావు? నీకు చెప్పడం నా తప్పు " అని వాపోయాడు షావుకారు.

పై కథనం మీదుగా ఈ సామెత పుట్టిందని ఒక వాదన.

పూరిగుడిసెకు పందిరి మంచమా అన్నట్టు

స్థాయిమరచి వ్యవహరించటం, స్తోమతకు మించి ఆలోచించటం కూడదని ఈ సామెతకు అర్థం.

పెదవులతో మాట్లాడుతూ నొసలతో ఎక్కిరించటం

మనసులో కల్మషం పెట్టుకొని పైకి బాగా మాట్లాడే వారిని గురించి ఈ సామెత చెప్తారు.

పెట్టే వాడు మన వాడైతే ఎక్కడ కూర్ఛున్నా ఫర్వాలేదు

భోజనాల బంతిలో మొదట కూర్చోవాలనేది ఒక సూక్తి. ఎందుకంటే..... చివర్లో కూర్చుంటే వడ్డించే ఆహార పదార్థాలు తనదాక వస్తాయే లేక మధ్యలోనే అయిపోతాయేమోనని సందేహం. కాని వడ్డించే వాడు మనవాడైతె.. పదార్థాలు సరిపడక పోయినా.... మిగిల్చుకొని తనదాక వస్తాడస్ని ఈ సామెత అర్థం.

పెనం మీద నుండి పొయ్యిలో పడ్డట్టు

పొయ్యిమీద ఉన్న పెనం కన్నా పొయ్యిలోని మంట ఇంకా చాలా వేడిగా ఉంటుంది. ఏదైనా వస్తువు పెనం మీదినుండి పొయ్యిలో పడితే ఇంకా ఎక్కువ కాలుతుంది. ఈ విధంగా ఎవరైనా ఉన్న బాధల కంటే ఎక్కువ బాధలలోకి దిగజారితే వారి పరిస్థితిని వివరిస్తూ ఈ సామెతను వాడుతారు.

పెరుగుట విరుగుట కొరకే

ఏదైనా మితంగా వుండాలి. అతిగా పోతే నష్టపడక తప్పదని చెప్పెదే ఈ సామెత.

పెళ్ళి అయిన యింటిలో ఆరునెలలు కరువు

పెళ్ళి చేసి చూడు..... ఇల్లు కట్టి చూడు అనే నానుడి లాంటిదే ఈ సామెత. పెళ్ళికి, ఇంటికి చాల ధనము ఖర్చు అవుతుంది... ఆ దెబ్బ నుండి కోలుకోవాలంటే చాల కాలం పడుతుందని ఈ సామెతకు అర్థం.

పెళ్ళికి వెళ్తూ పిల్లిని చంకన వేసుకెళ్ళినట్టు

బయటకు వెళ్లేటప్పుడు పిల్లి ఎదురైతే శుభశకునం కాదన్నది ఒక మూఢనమ్మకం. పిల్లి ఎదురైనప్పుడు బయలుదేరవలసిన వాళ్లు ఆగిపోవటం జరుగుతుంటుంది. అలాంటిది పిల్లిని చంకనపెట్టుకుని పెళ్ళికి వెళితే పిల్లితోపాటు ఆ పిల్లిని ఎత్తుకుని వస్తున్న వ్యక్తిని కూడా తిడతారు.అసలు సంగతి పిల్లిలాగా అపశకునకారిలాగా ఉండే వ్యక్తిని పక్కనపెట్టుకుని బయలుదేరితే ఆ వ్యక్తితోపాటు తీసుకెళ్ళిన మంచి వ్యక్తి కూడా మాటపడవలసి వస్తుంది. కనుక ఎవరితోనైనా స్నేహం చేసేటప్పుడు, కలిసి తిరిగేటప్పుడు సమాజం వాళ్లు చేసే పనులను హర్షిస్తుందా? నిరసిస్తుందా? అనే విషయాలను గమనించుకుని స్నేహం చేయాలి. ఒకవేళ సమాజం వ్యతిరేకించే వ్యక్తులు గనుక అయితే వారిని వెంటపెట్టుకుని నడవటం మంచిదికాదన్నది ఈ సామెత చెప్పే సత్యం. ==పెళ్ళికొడుకు కుడికాలు చూచి అత్త ఏడుస్తుంటే, ఏడ్పులో ఏడ్పు ఎడమకాలూ చూడమన్నాడట తోడపెండ్లికొడుకు ==

పెదవి దాటితె పృధివి దాటు తుంది

ఏదైన రహస్యాన్ని మనసులోనే దాచుకోవాలి. దాన్ని ఎవరికైన చెప్పామొ తప్పక అది బహిర్గతం అవుతుందని అర్థం.

పెళ్లికి పందిరి వెయ్యమంటే చావుకి పాడి కట్టినట్టు

ప్రతి పని చాల ఆలస్యంగా చేసే వారిని గురించి ఈ సామెతను వాడతారు.

పెట్టినమ్మకు పెట్టినంత

నాదత్త ముపతిష్ఠతి సంస్కృత న్యాయములు లాగ

పెట్టినమ్మకు పెట్టినంత

ఈయనిది రాదు. "పెట్టి పుట్టలేదు", నాదత్త ముపతిష్ఠతి సంస్కృత న్యాయములు లాగ

పెరుగుట విరుగుట కొరకే

ఇదొక సుమతీ శతక పద్య భావము.,,,,,పెరుగుట విరుగుట కొరకే, ధర తగ్గుట హెచ్చు కొరకే తద్యము సుమతీ .

పేకాట పేకాటే తమ్ముడు తమ్ముడే

డబ్బుతో ముడిపడిన ఏ వ్యవహారం లోనైనా నిక్కచ్చిగా వుండాలని అర్థం. బందుత్వాలను కూడా చూడొద్దని ఈ మాటకు అర్థం.

పేడ తక్కెడ ఇసుక తక్కెడ వాటం

అంతా మోసమేనని దీనర్థం. వివరణ: ఒకడు పేడను మూట కట్టుకొని వెళ్లుతూ ఒక మర్రి చెట్టుక్రిండ విశ్రమిస్తాడు. అక్కడికే మరొకడు ఒక ఇసుక మూటను తెచ్చి పక్కన పెట్టుకొని విశ్రమిస్తాడు. ఎవరికి వారు ... ఎదుటి వాని మూటలో ఏదో గొప్ప వస్తువులున్నాయని.... దాన్ని ఎలాగైనా దొంగిలించాలని పన్నాగం పన్ని నిద్ర నటిస్తున్నారు. ఒక మెల్లగా లేచి ఎదుటి వాని మూటను తీసుకొని పారి పోతాడు. ఇది గమనిస్తున్న రెండో వాడు నిద్ర నటిస్తూ వుంటాడు. వాడటు వెళ్లగానే, అక్కడ మిగిలిన మూటను పట్టుకొని వేగంగా పారిపోతాడు. చాల దూరం వెళ్లి మూటలు విప్పి చూసి ఎవరికి వారు తెల్లమొఖం వేస్తారు. ఇది ఈ సామెత వివారణ.

పేద వాని కోపం పెదవికి చేటు

పేదవానికొచ్చిన కోపం వలన అతనికే నష్టం. కోపంతో తన పెదవి కొరుక్కొని గాయం చేసుకుంటాడు తప్ప ఫలితముండదని అర్థం.

పేనుకి పెత్తనం ఇస్తే తలంతా గొరిగిందంట

అర్హత లేని వారికి అధికారము ఇవ్వరాదని దీని అర్థం. అలాఇస్తే వ్వహరామంతా.... నష్టమొస్తుందని అర్థం.

పైన పటారం, లోన లొటారం

తాము ఏమీ చేయలేమని తెలిసి కూడా కొంతమంది అధికులమని గొప్పలు ఛెప్పుకుంటారు. తీరా అవసరం వచ్చేసరికి మెల్లగా జారుకుంటారు. అలాంటి వారిని ఉద్ధేసించి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తూ ఉంటారు. మెరిసే దంతా బంగారం కాదు అనే సామెత లాంటిదే ఈ సామెత

పైన (అదనంగా) మనిషుంటే పగలే తల నెప్పి వస్తుంది

వ్వవ సాయం పనులలో అందరికి పని వుంటుంది. పైగా ఒకడు వుంటే అబ్బ నాకు తలనెప్పిగా వున్నదీ అని వెళ్లి చెట్టుకింద పడుకుంటాడు. పైగా మనిషున్నాడు గదా... పని ఎలాగు జరుగుతుందని అతని భావన. పైగా మనిషి లేకుంటే అతను తల నెప్పి సాకు చెప్పి తప్పించు కోడు. ఆ సందర్భంగా పుట్టింది ఈ సామెత.

పొట్టకోస్తే అక్షరం ముక్క లేదన్నట్లు

నిరక్షరాస్యులను గురించి ఈ సామెతను వాడుతారి/

పొట్టోడికి పుట్టెడు బుద్దులు

పొట్టిగా వున్న వారిని సమాజం చిన్న చూపు చూస్తుంది. వారికి ఓదార్పుగా ఈ సామెత వాడతారు.

పొట్టోడు గుట్టెక్కలేదు

ఇది ప్రాస కొరకు వాడిన మాటేగాని అర్థంలేదు

పొద్దెప్పుడు కుంకుతుందా ముద్ద ఎప్పుడు మింగుతానా అన్నట్టు

పనిదొంగలు, తిండిపోతుల వ్యవహార శైలి. వారి గురించి ఈ సామెత పుట్టింది.

పొయ్యిలో పిల్లి లేవలేదు

వంట చేయలేదని ఈ సామెతకు అర్థం. అనగా కడు బీద వారినుద్దేశించి ఈ సామెత పుట్టింది

పొమ్మనలేక పొగపెట్టినట్లు

ఇష్టం లేకుండా పనిచేస్తుంటే వారిని గురించి ఈ మాట పుట్టింది. ఇష్టం లేని చుట్టాలు ఇంటికొస్తే వారిని పొమ్మలేరు. అందుచేత పొగబెడితే.... అనగా వంట చేస్తున్నట్టు నటిస్తూ పొగ ఎక్కువ పెట్టితే ఆ పొగకు వారు భరించలేక వారే వెళ్ళి పోతారని అర్థం.

పొయ్యి దగ్గర పోలీసు

అగ్గిపుల్ల అగ్గిపెట్టెకు రాచగానే ఒక్కసారి భగ్గుమంటుంది.పోలీసుల్లో చాలామంది భేషజంతో అలా పలకరించి, పలకరించకముందే మండిపడుతూ ఉండేవారు.అగ్గిపుల్ల అగ్రభాగాన నల్లటి గుండులాగా ఉండే మందు పోలీసు నెత్తిన పెట్టుకునే టోపీ.అగ్గిపుల్లను అలా గీసే గీయకముందే భగ్గున మండటం వల్ల పొయ్యి వెలిగించటానికి సిద్ధంగా పెట్టుకొనే అగ్గిపుల్లను పొయ్యి దగ్గర పోలీసు అన్నారు.

పొయ్యి ప్రక్కన వెన్న ముద్ద పెట్టినట్లు

పొయ్యి ప్రక్కన వెన్నముద్ద పెడితే అది కరిగి పోతుంది. అలాంటి తెలివి తక్కువ దద్దమ్మల గురించి చెప్పినదే ఈ సామెత.

పొరుగింటి పుల్లకూర రుచి

చాలామందికి ఇంట్లో వండే వంటలకంటే పొరుగింటి వంటలు రుచిగా ఉన్నట్టు అనిపిస్తాయి. అలాగే ఎవరికైనా తమ స్వంతవారు చేసిన వస్తువులూ, విషయాలకంటే పొరుగువారివి మిన్నగా తోచినపుడు వారిని నిందిస్తూ ఈ సామెతను వాడుతారు.

పొరుగింటి పొయ్యి మండితే తన పొయ్యిలో నీళ్ళు పోసుకున్నట్లు

పరమ అసూయ పరుల గురించి ఈ సామెత వాడుతారు.

పోతే రాయి వస్తే పండు

పోతే వెంట్రుక వస్తే కొండ సామెత లాంటిదే ఇదీను.వివరణ.ఒకడు కొండకు వెంటుక వేసి లాగుతున్నాడట. అదేంటని మరొకడడగగా.... దానికి సమాదానంగా.... పోతే వెంట్రుక వస్తే కొండ వస్తుంది అన్నాడట.

పోనీలెనని పాత చీర ఇస్తే ఇంటెనకాలకెళ్లి మూరేసిందట

దానమిచ్చిన వస్తువుకు కూడా వంకలు బెట్టే వారికి చెప్పే సామెత ఇది.

పోయిన నీటికి కట్ట కట్టినట్లు

గత జల సేతు బందనము అన్న సంస్కృత సామెతకు అనువాదము ఇది.

పోరు నష్టం -పొందులాభం

విరోధము నష్టాన్ని, స్నేహం లాబాన్ని కలిగిస్తుందని దీనర్థం.