సామెతలు - డ, ఢ
| భాషా సింగారం |
|---|
| సామెతలు |
| అ ఆ ఇ ఈ ఉ ఊ-ఋ |
| ఎ ఏ ఒ ఓ అం అః |
| క ఖ గ-ఘ |
| చ-ఛ జ ఝ |
| ట ఠ డ-ఢ ణ |
| త థ ద ధ న |
| ప ఫ బ భ మ |
| య ర ల వ |
| శ-ష స-హ |
| ళ క్ష ఱ |
| జాతీయములు |
| అ ఆ ఇ ఈ ఉ ఊ |
| ఋ ఎ, ఏ, ఐ ఒ, ఓ, ఔ |
| క, ఖ గ, ఘ చ, ఛ జ, ఝ |
| ట, ఠ డ, ఢ ణ |
| త, థ ద, ధ న |
| ప, ఫ బ, భ మ |
| య ర ల వ |
| శ ష స హ |
| ళ క్ష ఱ |
| ఆశ్చర్యార్థకాలు |
| నీతివాక్యాలు |
| పొడుపు కథలు |
సామెతలు లేదా లోకోక్తులు (Proverbs) ప్రజల భాషలో మరల మరల వాడబడే వాక్యాలు. వీటిలో భాషా సౌందర్యం, అనుభవ సారం, నీతి సూచన, హాస్యం కలగలిపి ఉంటాయి. సామెతలు ఆ భాష మాట్లాడే ప్రజల సంస్కృతిని, సాంప్రదాయాలను ప్రతిబింబిస్తాయి. "సామెత లేని మాట ఆమెత లేని ఇల్లు" అంటారు. సామెతలకు ఏ ఒక్కరినీ రచయితగా చెప్పలేము. ప్రజలు తమ అనుభవాల్లోనుంచే సామెతలను పుట్టిస్తారు.
సామెతలు ప్రసంగానికి దీపాల్లాంటివి. అవి సంభాషణకు కాంతినిస్తాయి. సామెతలో ధ్వని ఉంటుంది. ప్రసంగోచితంగా ఒక సామెతను ప్రయోగిస్తే పాలల్లో పంచదార కలిపినట్లుంటుంది. సామెతలు సూత్రప్రాయంగా చిన్న వాక్యాలుగా ఉంటాయి. ఇవి ఒక జాతి నాగరికతను చెప్పకనే చెబుతుంటాయి. ఇవి పూర్వుల అనుభవ సారాన్ని తెలియజేసే అమృత గుళికలు ("ఆకలి రుచి ఎరుగదు. నిద్ర సుఖమెరుగదు"). పండితులకు, పామరులకూ పెట్టని భూషణాలు ("ఊరక రారు మహానుభావులు"). సామెతలు ఒక నీతిని సూచింపవచ్చును ("క్షేత్రమెరిగి విత్తనం వెయ్యాలి, పాత్రమెరిగి దానం చేయాలి"). ఒక అనుభవ సారాన్ని, భావమును స్ఫురింపజేయవచ్చును ("ఓడలు బళ్ళవుతాయి, బళ్ళు ఓడలవుతాయి", "కడివెడు గుమ్మడి కాయైనా కత్తిపీటకు లోకువే"). ఒక సందర్భములో సంశయమును నివారించవచ్చును ("అందానికి కొన్న సొమ్ము అక్కరకు పనికొస్తుంది"). వ్యక్తులను కార్యోన్ముఖులను చేయవచ్చును ("మనసుంటే మార్గముంటుంది") ప్రమాదమును హెచ్చరించవచ్చును ("చిన్న పామునైనా పెద్దకర్రతో కొట్టాలి"). వాదనకు ముక్తాయింపు పాడవచ్చును ("తాంబూలాలిచ్చేశాను తన్నుకు చావండి"). హాస్యాన్ని పంచవచ్చును ("ఆత్రపు పెళ్ళికొడుకు అత్తవెంట పడ్డాడట").[1]
ఇక్కడ "డ,ఢ" అక్షరంతో మొదలయ్యే కొన్ని సామెతలు, వాటి వివరణలు ఇవ్వబడ్డాయి.
రచయితలు గమనించండి : క్రొత్త సామెతలు అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. ఒకో అక్షరానికి ఒకో పేజీ కేటాయించబడింది. సంక్షిప్తమైన వివరణ ఈ పేజీలోనే వ్రాయవచ్చును. సుదీర్ఘమైన వివరణాదులు వ్రాయదలచుకొంటే ఆ సామెతకు వేరే పేజీ ప్రారంభించండి.
డబ్బిచ్చి చెప్పుతో కొట్టించుకొన్నట్లు
[మార్చు]డబ్బివ్వని వాడు ముందు పడవెక్కుతాడు
[మార్చు]డబ్బు దాచిన వాడికే తెలుసు - లెక్క వ్రాసిన వాడికే తెలుసు
[మార్చు]డబ్బుకుండే విలువ మానానికైనా లేదు
[మార్చు]డబ్బుకూ, ప్రాణానికీ లంకె
[మార్చు]డబ్బు కోసం గడ్డి తినే రకం
[మార్చు]డబ్బుకోసం ఎంతటి నీచపు పనికైనా సిద్ధపడే వారినుద్దేశించి చేప్పే సామెత ఇది.
డబ్బుకు లోకం దాసోహం
[మార్చు]డబ్బుకు లోకం దాసోహం అంటే ధనానికి అంతా దాసులవుతారని. దాసః + అహం = దాసోహం - అనగా నేను దాసుడను అని అర్ధం. తెలుగు పదాలనూ, సంస్కృత సమాసాన్నీ కలగలపడం ఈ సామెతలో ఒక ప్రత్యేకత. దాదాపు అందరికీ తెలిసిన జీవిత సత్యాన్ని చాటే నానుడి ఇది. ఇదే అర్ధంలో ఎన్నో పాటలు, పద్యాలు, వాడుక పదాలు ఉన్నాయి.
- ధనమేరా అన్నిటకీ మూలం - అనే తెలుగు సినిమా పాట
- పైసా మే పరమాత్మా - అన్న నానుడి
- అర్ధము పురుషార్ధములలోనుత్తమము. అర్ధవంతునకసాధ్యము లోకమందేదియును కానరాదు - అని చిన్నయసూరి రచించిన మిత్రలాభములో ఉంది.
డబ్బు ఉంటే కొండమీది కోతి కూడా దిగి వస్తుంది
[మార్చు]అన్నింటికన్నా డబ్బే ప్రధానమని చెప్పే సామెత ఇది.
డబ్బు పాపిష్టిది
[మార్చు]డబ్బు మాట్లాడుతూంటే సత్యం మూగ పోతుంది
[మార్చు]డబ్బు ముడ్డిలో దేవుడున్నాడు
[మార్చు]అన్నింటికన్నా డబ్బే ప్రధానమని చెప్పే సామెత ఇది.
డబ్బురాని విద్య కూడు చేటు
[మార్చు]డబ్బురాని విద్య దరిద్రానికే
[మార్చు]డబ్బులేనివాడు ఎందుకు కొరగాడు ................
డబ్బు లేని వానికి బోగముది తల్లి వరస
[మార్చు]డబ్బు లేని వాడు బోగము దాని వద్దకు పోలేడు. కనుక ఆమె తల్లి వరస అవుతుందని అర్థం. అందని ద్రాక్ష పళ్లు పుల్లన అనే సామెత లాంటిదే ఇది కూడ/.
డబ్బు సభ కడుతుంది - ముద్ద నోరు కడుతుంది
[మార్చు]డాబుసరి బావా! అంటే డబ్బులేదే మరదలా! అన్నాడట
[మార్చు]డూ డూ బసవన్నా అంటే తలూపినట్లు
[మార్చు]డొంక తిరుగుడు మాటలు
[మార్చు]డొంకలో షరాఫు ఉన్నాడు, నాణెము చూపుకో వచ్చును
[మార్చు]డోలు వచ్చి మద్దెలతో మొరపెట్టుకున్నట్టు
[మార్చు]ఇప్పటికే కష్టాలలో ఉన్నవాడు వచ్చి ఇంకా కష్టాలలో ఉన్న మరోక్కడితో తన కష్టాలు మొరపెట్టుకొంటే ఈ సామెత వాడుతారు. డోలుకి ఒక ప్రక్కనే దరువు పడుతూ ఉంటుంది. మద్దెలకి రెండు ప్రక్కల దరువు పడుతుంది. తక్కువ దరువు తింటున్న డోలు, ఎక్కువ దరువు పొందుతున్న మద్దెలకు చెప్పుకోవటం వల్ల ఉపయోగం ఏమిటి???
డౌలు డస్తు పగలు పస్తు
[మార్చు]పైన పటారం లోన లొటారం అనే సామెత లాంటిదే ఈ సామెత కూడ.. ఇంట్లో పస్తులున్నా బయట మాత్రం డంబంగా తిరిగే వారినుద్దేసించి ఈ సామెత చెప్తారు.
ఢిల్లీ రాజు కూతురైనా పెళ్ళి కొడుకుకు లోకువే
[మార్చు]ఢిల్లీకి రాజైనా తల్లికి కొడుకే
[మార్చు]ఢిల్లీ అంతటి నగరానికి రాజైనా ఓ తల్లికి కొడుకే. అలాగే మనం ఎంత గొప్పవారమయినా మన మూలాల్ని, గతాన్ని మర్చిపోకూడదు అని దీని అర్థం.
- ↑ లోకోక్తి ముక్తావళి అను తెలుగు సామెతలు (షుమారు 3400 సామెతలు)- సంకలనం: విద్వాన్ పి.కృష్ణమూర్తి - ప్రచురణ: మోడరన్ పబ్లిషర్స్, తెనాలి - ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం