Jump to content

వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/న

Wikibooks నుండి

నిఘంటువు

  • This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002.
  • You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected.
  • PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks
  • American spelling is used throughout.
  • There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here.

16 March 2016.

నిర్వచనములు ఆసక్తికర చిత్రములు


Part 1: నం - naM

నంగనాచి, naMganAci
-n.
--sly person; a smart person who gives the appearance of being naive;
--named after a lady who purportedly lived in Kanchi long long ago;
-- (ety.) నంగి = a person who speaks or utters through the nose; నాచు = a thief; నమ్మకము పుట్టించి ద్రోహము చేయఁబోవువారు నంగినంగిగా మాటలాడుచు నక్క వినయము చూపెదరు. అట్ల నక్కవినయము చూపు మోసగానికి ’నంగినాచు’ అని పేరు;
-- (ety.) నంగై అంటే అమాయకురాలైన చిన్న పాప. నాచ్చి అంటే నాయకురాలు. అమాయకురాలయిన చిన్న పాపగా కనిపించే నాతి, చతురురాలు - తిరుమల రామచంద్ర;


నంజనేలలు, naMjanElalu
-n.
--dry lands; land with no irrigation;
--మెరక నేలలు;


నంగి, naMgi
- n.
--a person who speaks or utters through the nose;


నంది, naMdi
-n.
-- (1) the sacred bull, mount of Lord Shiva;
-- (2) [bot.] Cedrela tuna;


నందివర్ధనం, naMdivardhanaM
-n.
--Rose Bay; [bot.] Tabernaemoutana coronaria; Nerium coronarium;
-- see also గోవర్ధనం; గరుడవర్ధనం;


నందివృక్షం, naMdivRkshaM
-n.
--Indian Mahogony; [bot.] Cedrela tuna;


నందోరాజా భవిష్యతి, naMdOrAjA bhavishyati
- ph.
-- a saying to express an optimistic outlook;
-- "భవిష్యత్‌లో ఏం జరుగుతుందో మనం ఊహించలేం" అనే అర్థంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతుంటారు. ఆశావాద దృక్పథం మంచిదనీ, ఆశావాద దృక్పథం వల్ల విజయం, ఆనందం కలుగుతాయని ఆధునిక మనస్తత్వ శాస్త్రవేత్తలు చెబుతున్నారు. ఆశావాదాన్ని సూచించడానికి మనవాళ్ళు నందోరాజా భవిష్యతి అంటారు; దీని వెనక ఒక కథ ఉంది. వేశ్యా వణిగ్వినాశోవా\ దేశకాల గతోపివా\ఉత్తుంగ భుజ నాశోవా\
నందో రాజా భవిష్యతి\\ అన్న శ్లోకంలో ఇది చివరి పాదం;


నంబరు, naMbaru
-n.
--number;

Part 2: న - Na


నకనక, nakanaka
-adj.
--onomatopoeia for hunger;


నకలు, nakalu
-n.
--copy;
--(ant.) అసలు = original;


నక్క, nakka
-n.
-- (1) fox; the Indian fox; (lit.) the one that lurks; [bio.] Vulpes bengalensis; (2) tiger;
-- (rel.) గుంటనక్క = jackal; [bio.] Canis aureus;
-- నక్క తోక తొక్కడం = stepping on a tiger's tail; an expression to indicate luck because one has to be lucky to survive after stepping on a tiger's tail;


నక్కదోస, nakkadOsa
-n.
--a short yellow cucumber; [bot.] Bryonia callosa,


నక్కనేరేడు, nakkanErEDu
-n.
--[bot.] Flacourtia callosa; కాకినేరేడు;


నక్కవినయం, nakkavinayaM
-n.
--insincere humility;


నక్కవుల్లి, nakkavulli
-n.
--[bot.] Urginia indica; Scilla indica;


నక్కరేను, nakkarEnu
-n.
--Monkey jack; [bot.] Artocarpus lacoocha of the Moraceae family;
-- a valuable tropical tree species native to India and used for fruit, furniture, timber, and feed


నక్తాలు, naktAlu
-n.
--the religious practice, among devotees of Shiva, of fasting all through daytime and eating one meal at night;


నక్సలైటు, naksalaiTu
-n.
--any person who believes in the philosophy behind the peasant uprising at Naxalbari village in Darjeeling district of West Bengal, India and hopes to bring about social and economic equality for exploited populations through the barrel of a gun;


నక్షత్రం, nakShatraM
-n.
--(1) star; a single isolated star; there are about 5400 stars visible to the naked eye of a sharp-eyed individual on a dark night; (lit.) one that does not get exhausted;
--(2) lunar asterism; lunar mansion; a small group of visible stars in the background sky through which the Moon appears to move as seen from Earth; there are 27 such lunar asterisms, each occupying about 360/27 = 13.3 arc degrees of the lunar ecliptic; as the region of the sky occupying 13.3 arc degrees may contain many visible stars, the Hindu calendar names each asterism by the name of the most prominent star, the Yoga tara, of that group; some lunar asterisms may contain only one such star (చిత్ర) while others may contain as many as six (కృత్తిక) or more;
---జన్మనక్షత్రం = జన్మరాశి = asterism at birth; the position of the moon at the time of birth; పుట్టిన సమయంలో క్షితిజం (Horizon) వద్ద ఉదయిస్తున్న రాశిని, లేక ఉన్న రాశిని జన్మ లగ్నం అంటారు. ఒకొక్క రాశి, క్షితిజాన్ని దాటడానికి ఉజ్జాయింపున 2 గంటలు తీసుకుంటుంది.
---నామనక్షత్రం = asterism derived from the first letter of the given name; this is a trick to derive the asterism at birth if the data at the time of birth are missing;


నక్షత్ర, nakshatra
-adj.
--stellar; astral;


నక్షత్రదినం, nakShatradinaM
-n.
--sidereal day; about 23 hours, 56 minutes;


నక్షత్రమండలం, nakshatra-maMDalaM
-n.
--constellation;


నక్షత్రమల్లి, nakshatramalli
-n.
--Star Jasmine; [bot.] Trachelospermum jasminoides;


నక్షత్రమాల, nakshatramaala
- n.
-- a poem of praise with 27 stanzas; 27 పద్యాలు ఉన్న స్తోత్రం;


నక్షత్రరాశి, nakshatrarASi
-n.
--star cluster; star group; constellation; asterism; తారాసి;


నక్షత్రాకార, nakshatrAkAra
-adj.
--[bio.] stellate;


నకిలీ, nakilI
-adj.
--imitation; ersatz; false; artificial; not genuine;


నకిలీ పట్టీ, naklIpaTTI
-n.
--[tailoring] false hem;


నకీబు, nakIbu
-n.
--usher; the person who shows the way in a theater;


నక్కు, nakku
-n.
--(1) plowshare;
--(2) stone chisel;
-v.i.
--lurk; crouch; prowl;


నఖం, nakhaM
-n.
--గోరు;


నఖముఖాలనుండి, nakhamukhAlanuMDi
-ph.
--from all over; from everywhere;


నఖశిఖ పర్యంతం, nakhaSikha paryaMtaM
-ph.
--from toe to head;


నగం, nagaM
-n.
--hill; mountain;


నగ, naga
-n.
--jewel; ornament;


నగ-నట్రా, naga-naTrA
-ph.
--jewels and other valuables;


నగదు, nagadu
-n.
--cash; ready money;


నగరం, nagaraM
-n.
--city; town; metropolis; urban center;


నగర, nagara
-adj.
--urban; city; town;


నగరీకరణం, nagarIkaraNam
-n.
--urbanization;


నగలు, nagalu
-n. pl.
--jewelry;


నగ్న, nagna
--adj.
--(1) naked; nude; bare;
--(2) without any embellishments;
---నగ్నసత్యం = bare facts; facts without embellishments.
---నగ్నసౌందర్యం = bare beauty; used to refer to the beauty of a nude woman.


నగారా, nagArA
-n.
--large kettle drum;


నగిషీ, nagishI
-n.
--carving; engraving; artwork; intricate design work;


నగిషీరాత, nagishIrAta
-n.
--calligraphy;


నజరానా, nazarAnA
-n.
--reward; prize; bounty; something that is given generously;


నజరు, najaru
-n.
--gift;


నటన, naTana
-n.
--action;


నటించు, naTiMcu
-v. t.
--(1) act;
--(2) imitate;
--(3) put a false front;
--(4) behave with an intention to cheat;


నట్టిల్లు, naTTillu
-n.
--middle part of a house;


నట్టు, naTTu
-n.
--nut; the gadget that goes with a bolt to fasten things;


నట్టేట, naTTETa
-adv.
--in mid-stream;


నట్టేటద్రోయు, naTTETadrOyu
- v. t.
-- destroy; abandon in mid-stream;


నడక, naDaka
-n.
--walk; style of walking; gait;


నడచు, naDacu
-v. i.
--walk;


నడత, naData
-n.
--character; moral character; behavior;


నడవ, naDava
-n.
--aisle; walkway; breezeway; verandah; corridor;


నడవడిక, naDavaDika
-n.
--behavior; character; moral character;


నడిరేయి, naDirEyi
-n.
--midnight;


నడ్డి, naDDi
-n.
--back; lower back; small of the back;


నడు, naDu
-inter.
--walk!; keep moving!; go ahead!;


నడుపు, naDupu
-v. t.
--drive; operate;


నడమంత్రపు, naDamaMtrapu
-adj.
--unexpected; in between; interstitial;
--- నడమంత్రపు సిరి = windfall wealth; wealth that came unexpectedly; wealth that came in between (that is, not inherited, not earned);


నడుమ, naDuma
-adj.
--middle; in between;


నడుము, naDumu
-n.
--(1) lower back;
--(2) waist;
--(3) middle;


నడుముకట్టుకొను, naDumukaTTukonu
-v. i.
--[idiom] roll up the sleeves; gird up one's loins getting ready to do something; take responsibility;


నడుము నొప్పి, naDumu noppi
-n.
--backache; lumbago;


నత, nata
-adj.
--inclined; sloping;


నత్త, natta
-n.
--snail; [bio.] Helix aspersa Muller; Escargots bourguignonne;


నత్తగుల్ల, nattagulla
-n.
--shell of a snail;


నత్రజని, natrajani
-n.
--[chem.] nitrogen; one of the elemental gases with symbol N and atomic number 7;Nitrogen is an inert gas — meaning it doesn't chemically react with other gases — and it isn't toxic. But breathing pure nitrogen is deadly. That's because the gas displaces oxygen in the lungs. Unconsciousness can occur within one or two breaths;


నతి, nati
-n.
--inclination; slope;


నతిక్రమం, natikramaM
-n.
--gradient;


నతిగతి, natigati
-n.
--ramp; sloping road; sloping way; sloping plank;


నత్తి, natti
-n.
--stammer; stutter;


నత్రికామ్లం, natrikAmlaM
-n.
--[chem.] nitric acid; HNO3;


నత్రీకరణ, natrIkaraNa
-n.
--[chem.] nitration;


నది, nadi
-n.
--river; (def.) a stream or brook that is longer than about twelve kilometers, according to Indian tradition;


నదీశాఖ, nadISAkha
-n.
--distributary; the branch of a river before it joins the sea;
-- (rel.) ఉపనది = tributary;


నదురు, naduru
-n.
-- hesitation;
-adj.
-- appealing; gentle;
---నదురు, బెదురు = hesitation and fear.
---పిల్ల కంటికి నదురుగా కనిపిస్తోంది = the girl is appealing.to the eye;


నన్న, nanna
-adj.
--short;


నపుంసకుడు, napuMsakuDu
-n.
--eunuch; impotent person;


నప్పు, nappu
-v. i.
--suit; match;
---ఈ రంగు నీకు నప్పుతుంది = this color suits you.
-v. t.
--move in a board game;
---నప్పేవా? = did you move your pawn?


నభం, nabhaM
-n.
--sky;


నభోమూర్తి, nabhOmUrti
-n.
--[astron.] celestial body;


నభోతరణి, nabhOtaraNi
-n.
--spaceship; celestial ship;


నభోవరణం, nabhOvaraNaM
-n.
--space; cosmos;


నమనమలాడు, namanamalADu
-v. i.
--thrive; flourish;


నమస్కారం,
-n.
--a salutation; a greeting;


నమ్మకం, nammakaM
-n.
--trust; belief;


నమ్మకస్తుడు, nammakastuDu
-n.
--trustworthy person;


నమ్మిక, nammika
-n.
--trust; belief;


నములు, namulu
-v. t.
--chew; masticate;


నమ్ము, nammu
-v. i.
--believe; trust;


నమూనా, namUnA
-n.
--(1) model; pattern; exemplar;
--(2) specimen; sample; example;


నమోదుచేయు, namOducEyu
-v. t.
--record; register;


నయం, nayaM
-inter.
--well!
-n.
--welfare; improvement;


నయగారం, nayagAraM
-n.
--smoothness; softness;


నయనము, nayanamu
-n.
--the eye;


నరం, naraM
-n.
--(1) tendon;
-- (2) nerve;


నర, nara
-adj.
--human; (rel.) వానర;


నరకం, narakaM
-n.
--hell; According to Hindu Puranas, there are several hells; Some say there are 7, and some say 21; Bhagavata Purana lists 28;


నరతురంగం, naraturaMgaM
-n.
--(1) centaur; half man, half horse;
--(2) Centaurus, the centaur; a star cluster;


నరమామిడి, naramAmiDi
-n.
--[bot.] Heteranthera monopetala; Polyalthia longifolia;
-- ఉత్తర సర్కారులలో కొండలలో పెరుగు చెట్టు.


నరమేధం, naramEdhaM
-n.
--(1) genocide; (2) human sacrifice;


నరవానరగణం, naravAnaragaNaM
-n.
--primates; Biological order that includes monkeys, apes, and humans. Compared to other mammals, they have large brains and depth perception.


నర్తనం, nartanaM
-n.
--dance;


నర్తన శాల, nartanaSAla
-n.
--dance hall;


నర్తకి, nartaki
-n. f.
--dancer;


నర్మగర్భం, narmagarbhaM
- adj.
-- subtle; pregnant with meaning;
-- లౌకికార్థంలో నర్మగర్భంగా మాట్లాట్టం అంటే - మనసులో ఉన్నదాన్ని సూటిగా కాకుండా మరోరకంగా అర్థమయ్యేట్టు ఎదుటి వాళ్ళకు చెప్పటం; నిగూఢమైన అర్థముతో నిండినది; అవమానపరచే దృష్టి లేకుండా చమత్కారంగా నవ్వు వచ్చేట్టు మాట్లాడడం నర్మ గర్భ సంభాషణం; నర్మం అంటే పరిహాసము, వినోదము, సంతోషము అని అర్ధాలు;
-- see also మర్మగర్భం;


నరుడు, naruDu
-n.
--human being; Homo Sapiens;


నలక, nalaka
-n.
--speck; particle;
---కంట్లో నలక = speck in the eye.


నలత, nalaTa
-n.
--unwell; ill; mildly sick;


నల్ల అడవి ఆముదం, nalla aDavi AmudaM
- n.
-- Bronze-leaved physic nut.; [bot.] Jatropha gossypifolia L. of the Euphorbiaceae family;


నల్లఈశ్వరి, nallaISvari
-n.
--[bot.] Aristolochia indica;


నల్లఉమ్మెత్త, nallaummetta
-n.
--[bot.] Datura fastuosa; Datura metel;


నల్లకందిరీగ, nallakaMdireega
- n.
-- Carpenter bee; [bio.] Xylocopa;


నల్లకలువ, nallakaluva
- n.
-- [bot.] Nymphaea stellata Willd.;


నల్లకౌజు, nalla kauju
-n.
--the black partridge; [bio.] Francolinus francolinus;


నల్లగుడ్డు, nallaguDDu
-n.
--pupil;


నల్లచిత్రమూలం, nallacitramUlaM
-n.
--[bot.] Plumbago capensis;


నల్లజీడి చెట్టు, nallajIDi ceTTu
-n.
--marking nut tree; [bot.] Semecarpus anacardium;
-- called marking nut because of the indelible black mark it can make on clothing; Indian washermen use this to identify clothes; its medicinal uses include treatment of skin diseases;
-- సిమిడిపళ్లు చిన్న జీడిమామిడి పళ్ళలా ఉంటాయి. తినడానికి తియ్యగా రుచిగా ఉంటాయి;
-- సిమిడిపిక్క / సిమిడిపండు; [Sans.] భల్లాటకం.



నల్లజీలకర్ర, nallajIlakarra
-n.
-- Babul; [bot.] Nigella sativa;


నల్లతుమ్మ, nallatumma
-n.
--[bot.] acacia arabica; a large thorny tree, up to 14 meters high;


నల్లని, nallani
-adj.
--black;


నల్లపూస, nallapUsa
-n.
--small black bead;


నల్లపూసలు, nallapUsalu
-n.
--(1) black beads;
--(2) a sacred necklace, made of blck beeds, worn by women as a mark of wedded life;


నల్లబుడ్దకాసి, nallabuDDakAAsi,
- n.
--Black nightshade; [bot.] Solanum nigrum L. Solanaceae;


నల్లమందు, nallamaMdu
-n.
--opium; an addictive drug made from opium poppies; Lachryma papaveris is dried latex obtained from the seed capsules of the opium poppy, Papaver somniferum; (lit.) the black medicine; the seeds of this plant (గసగసాలు), are used in Indian cooking; Opium is the raw material for morphine;


నల్లమద్ది, nallamaddi
-n.
--a timber tree; [bot.] Terminalia tomentosa;


నల్లరేగడి నేల, nallarEgaDi nEla
-n.
--black cotton soil;


నలితిండి, nalitiMDi
-n.
--snack;


నల్లి, nalli
-n.
--bed bug;


నల్లికళ్లపాము, nallikaLLapAmu
-n.
--newt; skink;
-- బిందిపాము; రక్తపుచ్చం; ఇది చిన్న పాములా కనిపించే బల్లి; రక్తపుచ్చం అంటే ఎర్రని తోక గలది అని అర్థం; బిందిపాము గాఢమైన ఆకుపచ్చ, నలుపు రంగులలో మధ్య నిలువు లేత రంగు చారలతో మెరుస్తూ ఎరుపు తోకను కలిగివుంటుంది. కొన్ని మొత్తం ఒకే రంగులో కూడా వుంటాయి. దీనికి రెండు జతల కాళ్లు తల వెనుక, తోక ముందు భాగంలో వుంటాయి. చిన్న చిన్న కీటకాలు వీటి ఆహారం;


నలు, nalu
-adj.
--four;


నలుగు, nalugu
-n.
--(1) the ceremonial oil bath given to bride and groom before a wedding;
--(2) oil bath, in general;
-v. i.
--to get crushed; to get squeezed in between;


నలుగురు, naluguru
-n.
--four people; few people;
---నలుగురితో మాట్లాడేవా? = did you discuss with a few people?


నలుచదరం, nalucadaraM
-n.
--square;


నలుపు, nalupu
-n.
--black; ebon; dark;
-v. t.
--to squeeze between the fingers with a grinding motion;


నలుసు, nalusu
-n.
--(1) speck; small particle;
--(2) infant; baby;


నల్లేరు, nallEru
-n.
--vitis; yellow vera; [bot.] Vitis quadrangularis;
-- [Sans.] వజ్రవల్లీ; చతుర్థార; అస్థి సంధాన;
---నల్లేరు మీద బండి నడక = [idiom] cake-walk; a piece of cake; something that is easy and comfortable to do.


నవ, nava
-adj.
--new; fresh; modern;
-pref.
--neo-;
-n.
--nine;


నవకల్పన, navakalpana
-n.
--innovation;


నవజని, navajani
-n.
--ammonia; hydrogen nitride; Nitrosil; (ety.) one that came out of నవాసారం; NH3


నవజాత, navajAta
-adj.
--newly born; nascent;


నవటాకు, navaTAku
-n.
--a pre-metric weight measure equal to one-eigth part of a seer or 10 tolas;


నవత, navata
-n.
--(1) difficulty; hardship;
--(2) emaciation;


నవధాన్యాలు, navadhAnyAlu
-n.
--the nine grains, namely paddy, horse gram, green gram, urid gram, sesame (til), wheat, legumes, toor, and Bengal gram (garbanzo); (వడ్లు, ఉలవలు, పెసలు, మినుగులు, నువ్వులు, గోధుమలు, అనుములు, కందులు, సెనగలు).


నవనవోన్మేషశాలిత్వం, navanavOnmEshaShaalitvaM
- n.
-- retelling an established story in. anew way;
-- పాత విషయాలే అయినప్పటికీ, వాటిని స్వంత పద్ధతిలో చెప్పడాన్ని నవనవోన్మేషశాలిత్వం అంటారు. అదే నైపుణ్యము లేదా ప్రజ్ఞ;


నవయు, navayu
-v. i.
--emaciate; wane;


నవరంగ్ పిట్ట, navaraMg piTTa
- n.
-- [bio.] Pitta brachyura;
-- ఈ పక్షి భారత ఉపఖండం అంతటా కనిపిస్తుంది. గడ్డి, పొదలు పెరిగేచోట, హిమాలయ పర్వతాల్లోని దట్టమయిన సతత హరితారణ్యాలలోనూ సంచరిస్తాయి. ఇవి ఒక ప్రాంతానికి పరిమితమయి (teritorial) ఉంటాయి. ఇవి చాలా సిగ్గరి పిట్టలు. ఆకులమధ్య, కొమ్మలమధ్య ఉండి కనపడవు. ఆడ, మగ పిట్టల తల పైభాగం crimson రంగులో ఉంటుంది.

 
నవరత్నాలు, navaratnAlu
-n.
--the nine gems, namely lapis-lazuli or cat's eye (వైడూర్యం), coral (పగడం, ప్రవాళం), diamond (వజ్రం), emerald (మరకతం, పచ్చ), onyx (పుష్యరాగం?), pearl (ముత్యం, మౌక్తికం), ruby (పద్మరాగం, మాణిక్యం, కెంపు), sapphire (నీలం), and topaz (గోమేధికం); there are really more than nine precious and semi-precious stones;


నవనీతం, navanItaM
-n.
--(1) butter;
--(2) a suspension of oil in water obtained by shaking them together;


నవమి, navami
-n.
--the ninth day of the lunar half-month;


నవల, navala
-n.
--novel; kind of prose writing with a plot;


నవలకంద, navalakaMda
-n.
--knul koal; నూల్‌కోలు;


నవలిక, navalika
-n.
--novella; novelette; a short novel;


నవశిలా యుగం, navaSilA yugaM
-ph.
--[geol.] Neolithic age; కొత్త రాతి యుగం; నవశిలా యుగం;


నవశీర్షం, navaSIrshaM
-n.
--[biochem.] amine end of an amino acid; the other end is acid end or ఆమ్లశీర్షం;


నవ్య, navya
-adj.
--novel; neo; new;


నవ్యజీవ యుగం, navyajIva yugaM
-ph.
--Cenozoic era;


నవ్యత, navyata
-n.
--novelty;


నవ్యతార, navyatAra
-n.
--nova; a type of star that suddenly increases its light output and then fades away to its former status;


నవాంశ, navAMSa
-n.
--(1) amine group;
--(2) one-ninth of "Raasi" or Lagna of Indian astrology;


నవారు, navAru
-n.
--cotton tape; cotton tape woven around the frame of a cot to create a "box spring" on which bedding is unrolled to create a bed;


నవాసారం, navAsAraM
-n.
--ammonium chloride; sol ammoniac; NH4Cl; (lit.) the new alkali; same as నవక్షారం;


నవామ్లం, navAmlaM
-n.
--amino acid; (ety.) the word "amino" was derived from ammonia when people believed that the amines are derived from ammonia. The Telugu word for ammonia is నవాసారం; This is one possible explanation for the root నవ in నవామ్లం. Also the word నవామ్లం connotes the meaning "new acid" and indeed amino acids are relatively new; there are some 20 amino acids that make-up the protin molecules;


నవీన, navIna
-adj.
--new;


నవుకరీ, navukarI
-n.
--servitude; employment;


నవుకరు, navukaru
-n.
--servant;


నవ్వు, navvu
-n.
--laugh;
---చిరునవ్వు = smile.


నవేను, navEnu
-n.
--[chem.] nonane; a hydrocarbon with nine carbon atoms;C9H20;


నష్టం, nashTaM
-n.
--loss; (ant.) లాభం;


నష్టపరిహారం, nashTaparihAraM
-n.
--compensation for a loss;


నస, nasa
-n.
--itch; annoyance;


నసపెట్టు, nasapettu
-v. t.
--bother; bug; annoy; irritate;


నస్యం, nasyaM
-n.
--(1) snuff; tobacco powder;
--(2) inhalant; any powder or fluid prescribed by a doctor for inhalation through the nose;


నసాళం, nasALaM
-n.
--center of the nervous system; deep inside the head;


నసీబు, nasIbu
-n.
--destiny; fate;


నసుగు, nasugu
-v. i.
--grumble; murmur; mutter; dither; hesitate;


న్యర్భుదము, nyarbhudaMu
-n.
--one followed by 11 zeros in the traditional Indian method of counting;


నా - nA


నాంది, nAMdi
-n.
--prelude; opening statement;


నా, nA
-pos. pron.
--my; genitive of నేను;


నాకము, nAkamu
-n.
--heaven; paradise;


నాక్షత్ర, nAkshatra
-adj.
--sidereal; astral;


నాక్షత్ర మాసం, nAkshatra mAsaM
-n.
--sidereal month, approximately equal to 27.3 days; (def.) the time it takes for the Moon to start its journey from one star (as seen from the Earth) and return back to the same star; see also చాంద్రమాసం;


నాక్షత్ర సంవత్సరం, nAkshatra saMvatsaraM
-n.
--sidereal year; 365 days 6 hours 9 minutes 10 seconds; the time taken by the Sun to return to the same place in its annual apparent journey against the background of the stars;


నాకు, nAku
-dative of pers. pron.
--to me;
-prep.
--for me;
-v.t.
--lick;
-prep.
--for me;


నాకువు, nAkuvu
-n.
--ant-hill;


నాకువునాకు, nAkuvunAku
-n.
--aardvark; anteater; the animal that licks ant-hills;


నాగ, nAga
-adj.
--pref. [bot.] big;


నాగకేసరం, nAgakEsaraM
-n.
--[bot.] Mesua ferrea; a herb used in Ayurveda to improve fertility in women;


నాగజెముడు, nAgajemuDu
-n.
--a type of cactus native to the Americas; [bot.] Euphorbium antiquorum; Euphorbium omliquorum;


నాగతుమ్మ, nAgatumma
-n.
--[bot.] Acacia farnesiana;


నాగదాళి, nAgadALi
-n.
--[bot.] Opuntia dillenii;


నాగదొండ, nAgadoMDa
-n.
--[bot.] Bryonia epigaea; Corallocarpus epigaeus;


నాగపొత్తి, nAgapotti
-n.
--[bot.] Stemona gloriosoides;


నాగమణి, naagamaNi
- n.
-- Viper's stone;
-- పామురాయి; పాము ముత్యం; పాము యొక్క ఉపయోగించబడని విషం కొంతకాలానికి ఇలా రాయిగా మారుతుంది; ఇది విలువైన రాయీ కాదు, ముత్యం అంతకన్నా కాదు. దీనితో ఎవరిని వశపరుచుకోవటమూ సాధ్యం కాదు, విషానికి విరుగుడూ కాదు.
 

నాగమల్లె, nAgamalle
-n.
--cannon ball tree; [bot.] Rhinacanthus communis; Couroupita guianensis; Justicia nasuta;
--[Sans.] అష్టపత్రిక;


నాగ ముత్తువ పులగము, nAga muttuva pulagamu
- n.
-- [bot.] Sida spinosa of the Malvaceae family; Sida alba;
--జిబిలిక మొక్క; నిత్యమల్లె జాతి మొక్క ఇది; దీని ఆకుల్ని బెల్లంతో కలిపి మెత్తగా నూరి, ఒక పల్చటి గుడ్డకు మందంగా పూసి విరిగిన చెయ్యి లేక కాలి ఎముకల మీద దానిని ఉంచి, వెదురు బద్దలతో గట్టిగా కట్టు కడతారు. విరిగిన ఎముకలు చాలా త్వరగా అతుక్కుంటాయి;
--[Sans.] నాగబలా;


నాగరాజు, naagaraaju
- n.
-- king cobra;
-- నాగుపాము విషం మనిషి నాడీమండలం మీద పని చేస్తుంది; కింగ్ కోబ్రా అస్సాం కొండల్లో, మైసూరు అడవుల్లో ఉంటుంది. ఇటీవల శ్రీకాకుళం ప్రాంతంలో కూడా కనిపించింది. అత్యంత విష సర్పం. పదడుగుల వరకు పొడవు. పెద్ద పడగ ఉండదు. చూడగానే నాగరాజు అని తెలిసిపోతుంది;


నాగరికత, nAgarikata
-n.
--(1) civilization;
--(2) urbanity; fashionableness; (rel.) సంస్కృతి; (ant.) అనాగరికత;


నాగలి, nAgali
-n.
--plow; (Br.) plough; (ety.) నాటడం కొరకు వాడే పనిముట్టు;


నాగవల్లి, nAgavalli
-n.
--(1) betel creeper;
--(2) part of a wedding celebration;


నాగవల్లీ దళం, nAgavallIdaLaM
-n.
--betel leaf;


నాగవాసం, nAgavAsaM
-n.
--(1) staple used for fastening;
--(2) ringer inside a bell;


నాగా, nAgA
-n.
--(1) nothing; cipher;
--(2) intermission; absence; absenteeism; showing up for work with interruptions;


నాగుపాము, nAgupAmu
-n.
--cobra; (rel.) రాజనాగు = king cobra;
-- నాగుపాము విషం మనిషి నాడీమండలం మీద పని చేస్తుంది; సాధారణంగా మన దేశం అన్ని ప్రాంతాల్లో కనిపిస్తుంది. పాములు వాళ్ళు ఆడిస్తారు. పడగ, పడగమీద సులోచనాల మాదిరి గుర్తు ఉంటుంది;


నాగేంద్రం, nAgEMdraM
-n.
--Nagendram; a fish of the Cyprinidae family; [bio.] Osteochilus thomassi;


నాగేంద్రుడు, nAgEMdruDu
-n.
--king of snakes;


నాచ్ పార్టీ, nAch pArTI
- n.
- a group dance performed by a clan of prostitutes with suggestive indecent language and gesture; such dances were common at weddings in the late nineteenth and early twentieth centuries in Andhra; (see also) భోగం మేళాలు, మేజువాణీ;


నాచు, nAcu
-n.
--moss; slime; algae; [bot.] Vallisneria octandra;


నాజూకు, nAjUku
-adj.
--refined; modern; slim; fashionable;


నాటకం, nATakaM
-n.
--(1) play; drama; Usually several acts and lasts 2 to 3 hours in duration;
--(2) pretense;


నాటకీకరించు, nATakIkariMchu
- v. i.
-- dramatize;


నాటకీకరణం, nATakIkaraNaM
- v. i.
-- dramatization;


నాట్యం, nATyaM
-n.
--dance;


నాటిక, nATika
-n.
--small play; one-act play; Usually lasts about 30 to 45 minutes;


నాటు, nATu
-adj.
--native, unrefined; locally produced; country; rural; sometimes used in a sense to imply that native stuff is inferior to imported;
---నాటు సరుకు = native stuff.
---నాటు సారా = home-brewed (possibly bad) liquor.
---నాటు వైద్యం = unsophisticated medical treatment.
---నాటు పడవ = country boat.
-n.
--dent; cut; notch;
-v. t.
--plant;


నాటు పెట్టు, nATu peTTu
-v.t.
--notch; cut a notch;


నాటుకొను, nATukonu
-v.t.
--take root;


నాట్లు, nATlu
-n.
--transplantation of seedlings;


నాడా, nADA
-n.
--(1) horseshoe;
--(2) ribbon; tape;


నాడి, nADi
-v.t.
--(1) pulse; heartbeat felt at the wrist;
--(2) nerve; one of the 72,000 astral nerves in the body, according to Yoga;


నాడిక, nADika
-v.t.
--a duration of time equal to 24 minutes;


నాడీవలయం, nADIvalayaM
-n.
--celestial equator; the great circle on the celestial sphere halfway between the celestial poles;


నాడీ వ్యవస్థ, nADI vyavastha
-n.
--nervous system; the domain of the nerves;
---కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థ = central nervous system.


నాడు, nADu
-n.
--(1) day; time;
--(2) country; region;
---తాతలనాడు, = in grand parent's time; in the bygone days.
---ఈనాడు = today; this time.
---తమిళనాడు = Tamil country.


నాణ్యం, nANyaM
-n.
--quality; good quality;
---నాణ్యమైన సరుకు = quality merchandise.


నాణ్యత, nANyata
-n.
--quality; grade;


నాణెం, nANeM
-n.
--coin;


నాతి, nAti
-n.
--woman;
---నాతిగల బ్రహ్మచారి = a bachelor who has a woman; a man whose wife is temporarily away.


నాతి చరామి, naati charaami
n.
-- I will not violate; I will not disobey;
-- న + అతిచరామి = అతిక్రమించను.


నాథుడు, nAthuDu
-n.
--(1) lord; master; protector;
--(2) husband;
--(3) leader;


నాదం, nAdaM
-n.
--(1) a musical note; a special type of స్వరం;
--(2) [ling.] voiced sound;


నాది, nAdi
-pron.
--mine; belonging to me;


నానపాల, naanapaala
- n.
--
-- asthma plant; common spurge; sneeze weed; snake weed; [bot.] Euphorbia hirta of the Euphorbiaceae (castor, euphorbia, or spurge) family;
-- It is widely used in herbal medicine and can be grown for this purpose. One could also use it as a ground cover if desired.


నానా, nAnA
-adj.
--various; several; many; diverse;


నాను, nAnu
-n.
--a gold chain;
-v.i.
--soak; get soaked;
---వర్షంలో నానకు = do not soak in the rain.
---బటానీలు నానబెట్టేవా = did you soak the peas? (in water)


నానుడి, nAnuDi
-n.
--proverb;


నాన్చు, nAncu
-v. t.
--(1) soak;
--(2) procrastinate;
--(3) prolong;


నాపరాయి, nAparAyi
-n.
--a stone used for flooring;


నాభ్యంతరం, nAbhyaMtaraM
-n.
--focal length;


నాభి, nAbhi
-n.
--(1) navel; belly button;
--(2) focus;
--(3) hub of a wheel;
--(4) musk;
--(5) Indian Aconite; [bot.] Aconitum ferox of the Ranunculaceae family;


నాభినారింజ, nAbhinAriMja
-n.
--navel orange; a type of seedless orange with a navel;


నామం, nAmaM
-n.
--(1) name; title;
--(2) a linear marking worn on the forehead by a sect of Hindus;


నామకాగా, nAmakAgA
-adv.
--nominally; for name's sake;


నామకార్థం, nAmakArthaM
-adv.
--nominally;


నామబంధం, nAmabaMdhaM
-n.
--noun phrase;


నామర్దా, nAmardA
-n.
--bad reputation; bad reputation; for being timid;


నామవాచకం, nAmavAcakaM
-n.
--noun;


నామా, nAmA
-n.
--deed; document; written statement; letter;
---కరారునామా = warranty.
---రాజీనామా = letter of resignation. (lit.) deed of amicable settlement.
---వకాలతునామా = power of attorney.
---వీలునామా = will.


నాము, nAmu
- n.
-- (1) white pipe-clay; this is often used instead of chalk; this is also used as a face marker by Vaishnavaites;
-- సుద్ద;
-- (2) The new sprout springing from the stumps of millet or paddy; కోసిన వరికాడలనుండి మొలసివచ్చిన కొత్తకాడ, ఇది వెన్ను గూడ తీయును. ఇట్టి పొలమును నాపచేను అందురు;


నామోషీ, nAmOshI
-n.
--disgrace; shame; నామర్దా;.


నాయకత్వం, nAyakatvaM
-n.
--(1) leadership;
--(2) captaincy;


నాయకి, nAyaki
-n. f.
--(1) leader;
--(2) heroine in a play or cinema;
-- "వరదాప్రియ రంగనాయకి- వాంఛిత ఫలదాయకి" లో రంగనాయకి, ఫలదాయకి అన్నవి రెండూ సంస్కృతంలో అసాధువులే. రంగనాయిక, ఫలదాయిక అని ఉండాలి.


నాయకుడు, nAyakuDu
-n. m.
--(1) leader;
--(2) hero in a play or cinema;


నాయకురాలు, nAyakurAlu
-n. f.
--(1) leader; see aslo నాయికా;
--(2) heroine in a play or cinema;


నాయన, nAyana
-n.
--(1) father; dad;
--(2) an endearing term while addressing children;


నాయనమ్మ, nAyanamma
-n. f.
--paternal grandmother;


నాయి, nAyi
-n.
--(1) dog;
--(2) barber;


నాయికా, nAyikA
- n. f.
-- heroine; leader; lead actress;
-- "వరదాప్రియ రంగనాయకి- వాంఛిత ఫలదాయకి" లో రంగనాయకి, ఫలదాయకి అన్నవి రెండూ సంస్కృతంలో అసాధువులే. రంగనాయిక, ఫలదాయిక అని ఉండాలి.


నార, nAra
-n.
--fiber; fibrous bark; fiber of flax plant;
-- నార ప్రపంచంలోని పురాతన బట్టలలో ఒకటి;


నారగోగు, nAragOgu
-n.
--Deccan hemp; Bhimilipatnam jute; [bot.] Hibiscus cannabinus;


నారదబ్బ, nAradabba
-n.
--Seville orange; bitter orange; a large type of lemon; [bot.] Citrus medica;


నారము, naaramu
- n.
-- water;


నారములు, naaramulu
- n. pl.
-- permanent things, such as Atma and Reality (ఆత్మలు, ప్రకృతి);


నారసం, nArasaM
-n.
- slender iron rod with a flattened end for digging and prying;


నారాయణ, nArAyaNa
-n.
-- (1) నారాయణుడు అందరికీ అంతర్యామే. అయితే సూర్యుడి ద్వారా సృష్టి పోషణలో ప్రధానపాత్ర తనదవటం చేత సూర్యనారాయణుడనటం జరుగుతున్నది. (2) 'అథ నిత్యో నారాయణః బ్రహ్మా నారాయణః శివశ్చ నారాయణః శక్రశ్చ నారాయణః కాలశ్చ నారాయణః దిశశ్చ నారాయణః విదిశశ్చ నారాయణః ఊర్ధ్వశ్చ నారాయణః అథశ్చ నారాయణః అన్తర్బహిశ్చ నారాయణః నారాయణ ఏ వేదగ్ం సర్వమ్ యద్భూతమ్ యచ్చభవ్యమ్ నిష్కళఙ్కో నిరఞ్జనో నిర్వికల్పో నిరాఖ్యాతశ్శుద్ధో దేవ ఏకో నారాయణః నద్వితీయోస్తి కశ్చిత్' అని వేద ప్రమాణం. అందుచేత నారాయణుడు కానిదేదీ లేదు.



నారాయణ పక్షి, nArAyaNa pakshi
-n.
--grey heron; [bio.] Ardea cinera;


నారి, nAri
-n.
--(1) woman; (lit) నర + అరి = enemy of man;
--(2) bow string;


నారింజ, nAriMja
-n.
--orange;
---తియ్యనారింజ = [bot.] Citrus sinensis;


నారు, nAru
-n.
--(1) sprouts; germinated seed;
--(2) malt;
--(3) saplings; seedlings;
---బంతినారు = marigold seedlings.
---వంగనారు = eggplant seedlings.
---నారు పోసిన వాడు నీరు పొయ్యక మానడు = the one who planted the sprouts will surely supply the water too; a metaphorical expression used to indicate that God who created us will surely take care of our sustenance too.


నారుమడి, nArumaDi
-n.
--(1) seedbed;
--(2) nursery;


నాలి, nAli
-n.
--menial work;
---కూలి, నాలి = manual labor and menial work.


నాలిక, nAlika
-n.
--tongue; నాలుక;
---నాలిక వైపు = lingual; on the tongue side.


నాలికబద్ద, nAlikabadda
-n.
--(1) tongue cleaner used to scrape the tongue;
--(2) tongue depressor used by doctors to examine the mouth;


నాలుగు, nAlugu
-n.
--four;
---నాలుగిళ్ల వాకిలి = courtyard; atrium.


నాళం, nALaM
-n.
--tube; vessel; duct; నాళిక;
---ఆహారనాళం = alimentary canal.
---పరీక్ష నాళిక = test tube.
---రక్తనాళం = blood vessel.


నావ, nAva
-n.
--boat;
-- (rel.) నేవీ = a fleet of boats;


నావ్యము, nAvyaMu
-adj.
--navigable;


నావిక, nAvika
-adj.
--naval; marine;


నావికాదిక్సూచి, nAvikAdiksUci
-n.
--mariner's compass;


  • నావుడు, naavuDu

- conj.
-- What happened then is;
-- "ఆ తర్వాత ఏమి జరిగిందంటే…" అని చెప్పే సందర్భంలో వచ్చేది నావుడు.


నాశనం, nASanaM
-n.
--destruction; ruin;

నాస్తా, nAStA
-n.
--snack; tiffin; breakfast;


నాసి, nAsi
-adj.
--inferior; smaller; of poorer quality;


నాసిక, nAsika
-n.
--(1) nose;
--(2) nozzle;


నాస్తికత్వం, nAstikatvam
-n.
--atheism; (ant.) ఆస్తికత్వం = theism; deism;


నాస్తి, nAsti
-n.
--non-existence;


నాస్తికుడు, nAstikuDu
-n.
--atheist; a person who denies the existence of God; (rel.) agnostic;


న్యాయం, nyAyaM
-n.
--(1) justice; law;
--(2) propriety; equity;
--(3) logic of using an analog as in క్షీర నీర న్యాయం;


న్యాయనిర్ణేత, nyAyanirNEta
-n.
--adjudicator;


న్యాయపరమైన, nyAyaparamai-
-adj.
--just;


న్యాయమూర్తి, nyAyamUrti
-n.
--judge;


న్యాయవాది, nyAyavAdi
-n.
--advocate; lawyer;


న్యాయస్థానం, nyAyasthAnaM
-n.
--court of law;


న్యాసం, nyAsaM
-n.
--arrangement; positioning;


ని - ni, నీ - nI


నింగి, niMgi
-n.
--sky; heavens;


నిండా, niMDA
-adv.
--(1) fully;
--(2) completely;


నిండు, niMDu
-adj.
--full; complete;
-n.
--fullness; completeness;


నిండుకొను, niMDukonu
-v. t.
--be full; become full; euphemism for empty;
---ఇంట్లో బియ్యం నిండుకున్నాయి = the rice supply in the house is exhausted.


నింద, niMda
-n.
--blame;


నిందార్హం, niMdArhaM
-n.
--blameworthy;


నిందితుడు, niMdituDu
-n.
--the accused;


నింపాదిగా, niMpAdigA
-adv.
--gently; quietly;


నింపు, niMpu
-v. t.
--fill; fill-in; write in empty spaces of an application form;


నికరం, nikaraM
-n.
--net; the balance of income over expenditure;


నికరాదాయం, nikarAdAyaM
-n.
--net income;


నిక్కచ్చిగా, nikkaccigA
-adv.
--undoubtedly; most definitely;


నిక్కరు, nikkaru
-n. s.
--knickers; shorts;


నిక్కు, nikku
-n.
--pride; presumptuous;


నికృష్ట, nikRshTa
-adj.
--wicked; mean; wretched; base; (ant.) ఉత్కృష్ట,


నికెలు, nikelu
-n.
--nickel; the chemical element with the symbol Ni;


నికెలుగుండ, nikeluguMDa
-n.
--nickel black;


నికేతనము, nikEtanamu
-n.
--home; abode;


నిక్షిప్త, nikshipta
-adj.
--hidden; stored;


నిక్షేపం, nikshEpaM
-n.
--(1) wealth; (lit.) one that is securely hidden; one that is conserved;
--(2) deposit, as in mineral deposit;
--(3) conservation;


నిక్షేపించు, nikshEpiMcu
-v.t.
--hide; conserve;


నిగనిగ, niganiga
-adj.
--onomatopoeia for something shiny or bright;


నిగ్రహం, nigraham
-n.
--restraint; self-control; continence;


నిగారం, nigaaraM
- n.
-- luster;


నిఘా, nighA
-n.
--surveillance;


నిచ్చెన, niccena
-n.
--ladder; scalar; escalator;
 
 
నిజం, nijaM
-n.
--truth;


నిజంపట్టీ, nijaM paTTI
-n.
--[comp.] truth table; a tabulation used to define binary functions;


నిజాయతీ, nijAyatI
-n.
--probity; truthfulness;


నిటారు, niTAru
-n.
--erect; vertical


నిట్రాట, niTrATa
-n.
--erect pole; vertical pole or post; gnomon;


నిట్రాయి, niTrAyi
-n.
--crown-post;


నిట్టూర్పు, niTTUrpu
-n.
--sigh; deep sigh;


నిత్యం, nityaM
-adv.
--always; constantly; forever;


నిత్యకృత్యాలు, niTyakRtyAlu
-n. pl.
--daily routine;


నిత్యమల్లి, niTyamalli
-n.
--a creeper with red and white flowers; [bot.] Hibiscus hirtus;


నిదర్శనం, nidarSanaM
-n.
--illustrative example; proof; evidence;


నిద్ర, nidra
-n.
--sleep;


నిద్రగన్నేరు చెట్టు, nidragannEru ceTTu
-n.
--rain tree; [bot.] Samanea saman; Enterolobium saman;


నిదానం, nidAnaM
-adj.
--serene; steady; unruffled; calm; straight;


నిద్రాణం, nidrANaM
-adj.
--sleepy; dormant; hibernating;


నిధి, nidhi
-n.
--cache; safe; store;


నిధులు, nidhulu
-n. pl.
--funds; resources;


నిన్న, ninna
-n.
--yesterday;


నినాదం, ninAdaM
-n.
--slogan;


నిప్పు, nippu
-n.
--fire; spark; live charcoal;


నిబంధన, nibaMdhana
-n.
--rule; regulation; restriction; condition;


నిబద్ధత, nibaddhata
-n.
--commitment; definiteness;


నిబద్ధం, nibaddhaM
-n.
--(1) truth;
--(2) tied; bound; committed; complied;


నిబ్బరం, nibbaraM
-adj.
--firm; sound; undaunted;


నిభాయించుకొను, nibhAyiMcukonu
-v.i.
--endure; suffer; bear;


నిమజ్జనం, nimajjanaM
-n.
--submersion; immersion;


నిమ్మ, nimma
-n.
--(1) lime; a greenish citrus fruit; [bot.] Citrus aurantifolia;
--(2) lemon; yellowish citrus fruit; [bot.] Citrus limon;


నిమ్మగడ్డి, nimmagaDDi
-n.
--orgon; [bot.] Andropogon schoenanthus; Acorus gramineus;


నిమ్మతులసి, nimmatulasi
-n.
--[bot.] Ocimum gratissimum;


నిమ్మళం, nimmaLaM
-adj.
--ease; comfort; normal health; placidity;


నిమిత్తము, nimittamu
-n.
--(1) cause; reason; motive; token; (2) need; requirement; (3) connection; concern; (4) omen; (5) token; mark; sign;


నిమిత్తమాత్రుడు, nimittamAtRDu
-n.
--causal agent; an instrument acting at the behest of someone else, usually God;


నిమిషం, nimishaM
-n.
--minute; sixty seconds; however, according to ancient time measurement system, this word was used to represent roughly 16/75 seconds;


నియంత, niyaMta
-n.
--dictator; controller;


నియంత్రణ, niyaMtraNa
-n.
--control;
---కుటుంబ నియంత్రణ = family control; family planning.
---నిగ్రహము లేనివారు కుటుంబ నియంత్రణ చెయ్యాలి = people who have no will power should practice family planning.


నియంత్రకి, niyaMtraki
-n.
--controller;


నియంత్రించు, niyaMtriMcu
-v.t.
--control;


నియతంగా, niyataMgA
-adv.
--regularly;


నియతికాలికంగా, niyatikAlikaMgA
-adv.
--at regular intervals;


నియమం, niyamaM
-n.
--rule; principle; law;


నియమనం, niyamanaM
- n.
-- appointment; an appointment to a position or job; arrangement;


నియమించు, niyamiMchu
- v. t.
-- appoint;


నియామకం, niyAmakaM
- n.
-- appointment; job posting; an appointment to a position or job;


నియోగులు, niyOgulu
- n.
-- a sub-sect among Brahmins;
-- రాజాస్థానాలలో నియోగం పొంది రాజోద్యోగులుగా వున్నవారు నియోగులు. వీరు ఆ తరువాత కాలాన సంస్థానాధీశులవద్ద ఉద్యోగాలలో ఉన్నవారు. ఇంతకు ముందుకాలం వరకూ గ్రామకరణీకం చేసినవారు.


నియోజకవర్గం, niyOjakavargaM
-n.
--electoral constituency; electorate;


నిరంకుశుడు, niraMkuSuDu
- n. m.
-- dictator;
-- మద గజం మావటి అంకుశానికి లొంగుతుంది. అంకుశం లేనివాడు నిరంకుశుడు. అంటే అతణ్ణి అదుపు చేసేవాడు ఎవడూ లేనివాడు. ఎవరి మాటను వినని పాలకుడు అనే అర్థం లో వాడు నిరంకుశుడు అంటాము.


నిరంజన, niraMjana
-adj.
--unblemished; spotless; unpolluted; colorless;
---నిరంజన చూర్ణం = bleaching powder.
---నిరంజన జలం = bleaching liquid.


నిర్, nir
-pref.
--without; -less;
---నిర్గుణం = without any property.
---నిరాకారం = shapeless.
---నిరంతరం = endless.
---నిర్జీవ = azoic.
---నిర్దోషి = innocent; faultless.


నిరక్షరకుక్షి, niraksharakukshi
-n.
--unlearned; illiterate; a term used condescendingly toward illiterates; (lit.) no letters in the tummy;


నిరత, nirata
-adj.
--continuous; always;
---నిరతాన్నదాత = one who donates food always.


నిరతి, nirati
-suff.
--signifies devotion or dedication;
---సేవానిరతి = devotion to service.


నిరధీనత, niradhInata
-n.
--uncontrollability;


నిరనుబంధ, niranubaMdha
-adj.
--disjunctive;


నిరపరాధి, niraparAdhi
-n.
--[law] innocent person;


నిరపేక్ష, nirapEksha
-adj.
--(1) absolute; not relative; (2) indifferent; undesired;
---నిరపేక్ష ఆర్ర్దత = absolute humidity.
--- నిరపేక్ష గుణకం = absolute coefficient.


నిరభ్యంతరంగా, nirabhyaMtaraMgA
-adv.
--without any objection;


నిరర్ధకం, nirardhakaM
-n.
--fruitless; worthless;


నిరవశేష, niravaSEsha
-adj.
--with nothing left over; complete; exhaustive;


నిరవాకం, niraVAkam
-n.
--management; accomplishment; (used in a disparaging way);


నిరసన, nirasana
-n.
--refusal; rejection; protest;
---నిరసన వ్రతం = a vow of refusal to eat food as a form of political protest.


నిరసించు, nirasiMcu
-v.t.
--(1) protest;
--(2) censure; condemn;
--(3) resist; oppose;


నిరస్త్రీకరణ, nirastrIkaraNa
-n.
--disarmament; నిరాయుధీకరణ;


నిర్గతం, nirgataM
-n.
--output; (ant.) ఆగతం = input;


నిర్గమం, nirgamaM
-n.
--exit; outlet;


నిర్గమ ద్వారం, nirgama dvAraM
-n.
--exit; outlet;


నిర్గమాంశం, nirgamAMSaM
-n.
--output; output datum; output data; (ant.) ప్రవేశాంశం;


నిర్గళితం, nirgaLitaM
-n.
--output; one that comes out;


నిర్జల, nirjala
-adj.
--pref.
--(1) concentrated;
--(2) anhydrous;


నిర్ణయం, nirNayaM
-n.
--resolution; decision; settlement;


నిర్ణయించు, nirNayiMcu
-v.i.
--establish; determine;
---క్రీస్తుశకం 499లో ఆర్యభట్టు నాక్షత్ర సంవత్సరం పొడవు 365.25868 రూజులు అని నిర్ణయించేడు = In 499 AD, Aryabhatta established that the sidereal year is 365.25868 days long!


నిర్బంధం, nirbaMdhaM
-n.
--force; compulsion;


నిర్భయం, nirbhayaM
-n.
--fearlessness;


నిర్ద్వందంగా, nirdvaMdvaMgA
-adv.
--unambiguously;


నిర్మల, nirmala
-adj.
--(1) pure;
--(2) clean;
--(3) serene; (ant.) కలుషిత;


నిర్లక్ష్యం, nirlakshyaM
-n.
--carelessness; (lit.) without an aim;


నిర్వచనం, nirvacanaM
-n.
--definition;


నిర్వహణ, nirvahaNa
-n.
--management;


నిరాకరించు, nirAkariMcu
-v.t.
--(1) refuse;
--(2) reject; repudiate;
--(3) oppose;


నిరాకారం, nirAkAraM
-n.
--shapeless;


నిరాకార, nirAkAra
-adj.
--shapeless; without shape; amorphous; actually amorphous implies without structure;


నిరాఘాటంగా, nirAghATaMgA
-adv.
--unobstructedly; without hesitation; boundlessly; in an easy manner;


నిరాడంబరం, nirAdaMbaraM
-n.
--(1) unpretentiousness; modesty;
--(2) informal;


నిరాదరణ, nirAdaraNa
-n.
--inhospitability; lack of support;


నిరాధార, nirAdhAra
-adj.
--baseless;


నిరామయం, nirAmayaM
- n.
-- absence of disease;


నిరాయుధీకరణ, nirAyudhIkaraNa
-n.
--disarmament;


నిరాశ, nirASa
-n.
--despair; hopelessness; (ant.) ఆశ;


నిరాశావాది, nirASAvAdi
-n.
--pessimist;


నిర్ధారణ, nirdhAraNa
-n.
--determination; resolution;
--జాతి, గుణ, క్రియ, సంజ్ఞల చేత - ఒక గుంపు నుండి ఒకదాన్ని విడదీయడాన్ని నిర్ధారణ అంటారు.



నిర్ధార్య, nirdhArya
-adj.
--deterministic;


నిర్మాణం, nirmANaM
-n.
--(1) structure;
--(2) construction;


నిర్మాణక్రమం nirmANakramaM
-n.
--[chem.] structural formula;


నిర్మాణాత్మక, nirmANatmaka
-adj.
--(1) structural;
--(2) constructive;


నిర్మాత, nirmAta
-n.
--(1) producer (of a cinema, play, etc.);
--(2) builder; creator;


నిర్వాఖ్యం, nirvAkhyaM
-n.
--no comment!


నిర్యాణం, niryANaM
-n.
--death; demise;


నిర్వాణం, nirvANaM
-n.
-- cessation; blowing out; extinction of desire; extinguishing the false sense of being an individual; (ety.) nirva = to blow;
-- the Buddhist equivalent of Hindu మోక్షం;


నిర్వాత, nirvAta %e2t
-adj.
--airless; in the absence of air; anaerobic;
---నిర్వాత శ్వేదనం = destructive distillation.


నిర్వాహకుడు, nirvAhakuDu
-n.
--controller; leader; conductor;


నిర్దిష్టం, nirdishTaM
-n.
-- unambiguous; definite; exact; specific; precise;


నిర్దిష్టత, nirdishTata
-n.
--specificity; such and such;


నిర్మించు, nirmiMcu
-v.t.
--build; create; erect;


నిర్వికల్ప సమాధి, nirvikalpa samAdhi
-n.
--concentration of mind continuously for a period of 12 x 12 x 12 x 12 seconds = 5 hours 45 minutes 36 seconds (according to Yoga Sutra); see also సమాధి; ధారణ; ధ్యానం;


నిర్వివాద, nirvivAda
-adj.
--indisputable;


నిర్లిప్తత, nirliptata
-n.
--carelessness; inattentive;


నిరీక్షణ, nirIkshaNa
-n.
--long wait; vigil;


నిర్జీవ యుగం, nirjIva yugaM
-n.
--azoic era; lifeless era;


నిర్బీజ, nirbIja
-adj.
--without seed;


నిర్వీర్య, nirvIrya
-adj.
--week; feeble;


నిరు, niru
-adj.
--(1) past; last;
--(2) very;
---నిరుపేద = very poor.


నిరుక్త, nirukta
-adj.
--defined; uttered;


నిరుడు, niruDu
-n.
--last year


నిరుత్సాహం, nirutsAhaM
-n.
--dejection; despondency; depression;


నిరుత్సాహకారిణి, nirutsAhakAriNi
-n.
--depressant; alcohol, sleeping pills, and tranquilizers are prime examples of depressants;


నిరుపయోగం, nirupayOgaM
-n.
--useless;


నిర్గుణ, nirguNa
- adj.
- without a quality; featureless; un-describable;


నిర్గుణ బ్రహ్మ, nirguNa brahma
- n.
- Ultimate Reality; Absolute Truth; The Supreme Universal Power that is beyond description, beyond understanding, beyond description; see also సగుణ బ్రహ్మ,


నిర్దుష్ట, nirduShTa
-adj.
--error-free; faultless;


నిరూపకం, nirUpakaM
-n.
--[math.] co-ordinate;


నిరూపణ, nirUpaNa
-n.
--[math.] proof;


నిరూపించు, nirUpiMcu
-v.t.
--[math.] prove; substantiate; exhibit;


నిర్ధూమధూమం, nirdhUmadhUmaM
-n.
--totally burned down without even a trace of smoke;


నిర్మూలన, nirmUlana
-n.
--eradication; abolition;


నిర్ణేత, nirNEta
-n.
--arbitrator, person who settles a dispute;


నిర్దేశం, nirdESaM
-n.
--command; order; prescription;


నిర్దేశాత్మక, nirdESAtmaka
-adj.
--prescriptive;


నిరోధం, nirOdhaM
-n.
--prevention; impediment; obstruction;


నిరోధక, nirOdhaka
-adj.
--preventive; obstructive;


నిలకడ, nilakaDa
-n.
--stillness; steadiness; unperturbed; steady state; in the long run;


నిలబడు, nilabaDu
-v. i.
--(1) stand;
--(2) run for an office in an election;


నిలబెట్టు, nilabeTTu
-v. t.
--(1) fix; set up; erect;
--(2) make one wait standing; make someone stand;


నిల్వ, nilva
-n.
- -(1) remainder; something that is left over;
--(2) stock; material in stock;


నిలయం, nilayaM
-n.
--abode;


నిలుచు, nilucu
-v. i.
--stand; remain;


నిలువు, niluvu
-n.
--(1) six feet of water depth; fathom;
--(2) upright;


నిలువుగా, niluvugA
-adv.
--(1) lengthwise; longitudinally;
--(2) vertically;


నిలువుటద్దం, nuluvuTaddaM
-n.
--full-length mirror;


నిలువెత్తు, niluvettu
-adj.
--life-size;


నివసించు, nivasiMcu
-v. i.
--live; dwell; reside;


నివాత, nivAta
-adj.
--hermetical; airless; confined;


నివారక, nivAraka
-adj.
--preventive;


నివారణ, nivAraNa
-n.
--prevention;


నివాసం, nivAsaM
-n.
--residence; dwelling; home;


నివార్యం, nivAryaM
-n.
--avoidable;


నివారించు, nivAriMcu
-v. t.
--prevent; avert; stop; ward off;


నివాళి, nivALi
-n.
-- tribute; showing lighted camphor or lamp as a tribute;


నివురు, nivuru
-n.
--ashes over burning coals; embers;


నివృత్తం, nivRttaM
-n.
--surrounded;


నివృత్తి, nivRtti
-n.
--(1) surrender; salvation;
--(2) abolition; removal;


నివ్వెర పడు, nivverapaDu
-v.i.
--be astonished; be shocked;


నివ్వెరపాటు, nivverapATu
-n.
--astonishment; amazement; shock;


నివేదిక, nivEdika
-n.
--report; memorandum;



నివేశనం, nivESanaM
- n.
-- (1) house; habitation; residence; (2) the site of a house; (3) entrance to a house;


నిశ్, niS
-adj.
--pref. without; less;


నిశ, niSa
-n.
--(1) night;
--(2) turmeric;


నిశ్చయం, niScayaM
-adj.
--determination; decision; agreement; settlement;


నిశ్చయార్థక, niScayArthaka
-adj.
--assertive;


నిశ్చయార్థకం, niScayArthakaM
-n.
--[gram.] indicative mood;


నిశ్చలం, niScalaM
-n.
--calm; serene; steady; stationery; unmoving; stationery;


నిశ్చలత, niScalata
-n.
--stability; equilibrium;
---స్థిర నిశ్చలత = stable equilibrium.
---అస్థిర నిశ్చలత = unstable equilibrium.
---తటస్థ నిశ్చలత = neutral equilibrium.


నిశ్శబ్దం, niSSabdaM
-n.
--silence; without sound;


నిశాచర, niSAvara
- adj.
-- nocturnal;


నిశాదర్శిని, niSAdarSini
-n.
--night-vision goggles;


నిశానీ, niSAnI
-n.
--mark; sign;
---నిశానీ పెట్టినచోట సంతకం పెట్టండి = please sign where it is marked.


నిశ్వాసం, niSvAsaM
-n.
--exhalation; breathing out;


నిశ్చింత, niSciMta
-n.
--unworried; unperturbed; without a concern;


నిశ్చింతగా, niSciMtagA
-adj.
--without worry or anxiety;


నిశీథం, niSIthaM
-n.
--darkness; night;


నిష్కర్ష, nishkarsha
-n.
--determination; resolution;


నిష్కృతి, nishkRti
-n.
--atonement; recompense; expiation;


నిష్ఠ, nishTha
-n.
--perseverance; fixed attention; devotion;


నిష్పత్తి, nishpatti
-n.
--[math.] ratio; proportion;


నిష్పన్నము, nishppannamu
-n.
--one that is accomplished;


నిష్యందం, nishyaMdaM %e2t
-n.
--diffusion;


నిష్ప్రయోజనం, nishprayOjanaM
- n.
-- useless;


నిషా, nishA
-n.
--intoxication;


నిష్ణాతుడు, nishNAtuDu
-n. m.
--expert; skillful person;


నిష్పాక్షకం, nishpAkshikaM
-n.
--unbiased; not showing favor to one party;


నిష్పాదన, nishpAdana
- n.
-- derivation;
-- పుట్టించు; కలిగించు;


నిషిద్ధం, nishiddhaM
-n.
--prohibited thing;


నిషిద్ధాక్షరి, nishiddhAkshari
-n.
--prohibited letter; one of the eight ingredients of a literary mental feat called అష్టావధానం;


నిష్ఠూరం, nishThuraM
-n.
--taunt;


నిషేధం, nishEdhaM
-n.
--prohibition;


నిషేధాజ్ఞ, nishEdAj~ na
-n.
--injunction;


నిస్, nis
-adj.
--pref. without; less;


నిసర్గము, nisargamu
-n.
--nature; natural state;


నిస్తంతి, nistaMti
-adj.
--wireless;


నిస్పృహ్యకి, nispRhyaki
-n.
--anesthetic;


నిస్సంకోచంగా, nissaMkOcaMgA
-adv.
--without doubt; without hesitation;


నిస్త్రాణ, nistrANa
-n.
--weakness; haggard; (lit.) without strength;


నిస్త్రాణికామ్లం, nistrANikAmlaM
-n.
--weak acid;


నిస్స్వార్థ, nissvArtha
- adj.
-- self-less
-- నిస్వార్థ is incorrect spelling;


నిశి, nisi
-n.
--night;
---నిశిరాత్రి = dead of night.


నిస్సిగ్గుగా, nissiggugA
-adv.
--shamelessly;


నిస్తేజ, nistEja
- adj.
-- lackluster;


నిష్కాసనము, nishkAsanamu
- n.
-- (1) removal; (2) [math.] elimination; సమీకరణముల నుండి కొన్ని రాసులను లోపింపచేయు ప్రక్రియ.


నిహితం, nihitaM
-n.
--one that is preserved or conserved;


నిహిత ధర్మాలు, nihita dharmAlu
-n.
--conservation rules;
-- see also విహిత = stipulated; stated;


నీచ, nIca
-adj.
--inferior;


నీచ, nIca
-n.
--[astron.] nadir;


నీచు, nIcu
-n.
--inferior food (usually, meat and fish);


నీచువాసన, nIcuvAsana
-n.
--fishy smell; foul smell;


నీటి, nITi
-adj.
--water;


నీటిగడియారం, nITigaDiyAraM
-n.
--clepsydra; water clock; (def.) a pot that allows water to drip through a hole and uses the duration to empty the pot to measure time;


నీటిగన్నేరు, nITigannEru
-n.
--[bot.] Limnophila cemosa;


నీటిగొబ్బి, nITigobbi
-n.
--[bot.] Asteracantha longifolia;


నీటిచెంచలికూర, nITiceMcalikUra
-n.
--[bot.] Marsilea minuta;


నీటిమట్టం, nITimaTTaM
-n.
--water level;


నీట, nITu
-adj.
--pretty; elegant;
---నీటుకత్తె = a belle.
---నీటుకాడు = a beau.


నీటుగా, nITugA
-adv.
--nicely; neatly;


నీడ, nIDa
-n.
--(1) shadow;
--(2) shade; protection;


నీడస్తంభం, nIDastaMbhaM
-n.
--gnomon; a vertical pole the length of which gives an indication of the time of day; ancient astronomers used this device to establish a number of astronomical facts;


నీతి, nIti
-n.
--(1) moral;
--(2) morality; (ant.) అవినీతి;


నీతిమంతుడు, nItimaMtuDu
-n. m.
--a person of good moral character; (note) నీతివంతుడు, గుణమంతుడు are not correct spelling. The rule is "అ తరువాత వ, ఇ తరువాత మ"; శ్రద్ధావంతుడు is correct;


నీర్ ‍తామర, nIr^ tAmara
- n.
-- [bot.] Monochoria hastata;


నీరసం, nIrasaM
-n.
--weakness; lassitude; weariness; lack of desire to be active;


నీరా, nIrA
-n.
--raw juice secreted from a cut on a palm tree; a fermented version of this becomes a potent drink;



నీర్కావి, nIrkaavi
- n.
-- the soft reddish tint of fine cloth after its newness has faded off;
-- నీర్కావి = నీరు + కావి; ప్రతిదినము తడుపుచుండుటచేత పట్టిన ఎఱుపువన్నె;


నీరు, nIru
-adj.
--slight; weak; soft;
---నీరెండ = soft sunshine.
-n.
--(1) water; (2) ashes; this is apt because water is an oxide (ashes) of Hydrogen;


నీరుకాకి, నీటికాకి, nIrukAki, nITikAki
-n.
--cormorant; a duck-like bird seen in Andhra Pradesh; [bio.] Corvus marinus;


నీరుగొబ్బి, nIrugobbi
-n.
--[bot.] Asteracantha longifolia;


నీరుడు, nIruDu
-n.
--urine;


నీరుపిప్పలి, nIrupippali
-n.
--[bot.] Pongantium indicum;


నీరుప్రబ్బ, nIruprabba
-n.
-- Rattan cane; [bot.] Calamus rotang of the Arecaceae family;
-- పేము; బెత్తం;


నీరుల్లి, nIrulli
-n.
--onion; [bot.] Allium cepa of Liliaceae family;
--పెద్ద ఉల్లి; ఉల్లి గడ్డ; ఎర్ర గడ్డ; ఉల్లిపాయ;
--[Sans.] పలాండు; సుకంద; యవనేష్ట; ముఖదూషణ; దుర్గంధా;


నీరువంట, nIruvaMTa
-n.
--[bot.] Solanum indicum;


నీరువావిలి, nIruvAvili
-n.
--[bot.] Vitex trifolia ;


నీరెండ, nIreMDa
-n.
--mild sunshine; esp. the morning or evening sun;


నీలం, nIlaM
-n.
--(1) sapphire; aquamarine; beryl; same as జలనీలం; నీలిపచ్చ;
--(2) blue color; There are many variations in blue such as "navy blue," "indigo blue," etc. To precisely describe colors, we use standard color codes. For example, Midnight Blue (#191970), Dark Purple (#871F78), and Navy Blue (#000080); Today, the color “indigo” refers to a blue-purple color that many people can't distinguish from blue or purple. Experts say that Newton only put indigo in the rainbow because he wanted seven colors, and indigo was an extremely valuable commodity at the time;


నీలకురిజి, neelakurinji
- న.
-- The blue flower; [Bot.] Strobilanthes kunthiana; This plant is found in the shola forests of the Western Ghats in Kerala, Karnataka, and Tamil Nadu of India. The purplish-blue flower blossoms only once in 12 years, and gave the Nilgiri Mountains range its name;


నీలగిరి తైలం, nIlagiri tailaM
- n.
-- Eucalyptus oil;



నీలమణి, nIlamaNi
-n.
--(1) sapphire; (ety.) from Sanskrit sani priya, dear to Saturn; a hard, transparent precious stone of deep-blue corundum; a blue or green silicate of aluminium and magnesium; Mg5Al12Si20;
--(2) amethyst;


నీలలోహితం, nIlalOhitaM
-n.
--violet;


నీలాంజనం, nIlAMjanaM
-n.
--antimony;


నీలాశ్యకాకం, nIlASyakAkaM
- n.
-- hooded crow; a crow with a black face and light-colored neck and stomach;


నీలిమందు, nIlimaMdu
-n.
--indigo dye; indigo;


నీలిమొక్క, nIlimokka
-n.
--indigo plant; [bot.] Indigofera tinctoria;
-- మధుపర్ణిక; అవిరి;


నీలిశంఖం, neeliSaMkhaM
- n.
-- Blue trumpet; [bot.] Thunbergia erecta;


నీలుగు, nIlugu
-n.
--impudence; audacity;


నీళ్లబుచ్చిగాడు, nILLabuccigADu,
- n.
-- pied kingfisher; [bio.] Ceryle rudis;


నీళ్లు, nILlu
-n.
--water;


నీళ్లుపెట్టడం, nILlupeTTaDaM
-v. t.
--to irrigate; to water;


నీళ్లుపొయ్యడం, nILlupoyyaDaM
-v. t.
--to give a bath; to water; to irrigate;


నీవారం, nIvAraM
-n.
--wild rice;


నీవు, nIvu
-pro.
--thou; you;
 

నీహారం, nIhAraM
-n.
--snow;


నీహారిక, nIhArika
-n.
--nebula;


ను - nu, నూ nU, నె - ne, నే - nE, నై - nai


నుండి, nuMDi
-p.p
--(1) from;
--(2) since;


నుగ్గు, nuggu
-n.
--(1) bit;
--(2) fragment; powder;


నుచ్చు, nuccu
-n.
--dung of sheep and goats;


నుడి, nuDi
-n.
--word; expression; style; mode of speech;


నుడికారం, nuDikAraM
-n.
--idiom; మాటచమత్కారము; నెరవణి;
-- సామెతలను, జాతీయాలను కలిపి నుడికారం అంటారు;


నున్న, nunna
-adj.
--smooth;


నుదురు, nuduru
-n.
--forehead;


నుయ్యి, nuyyi
-n.
--well;


నురగ, nuraga
-n.
--foam; froth;
---సబ్బునురగ = lather; foam created by soap or detergent.


నులక, nulaka
-n.
--rough and thin coconut rope; (rel.) చేంతాడు;


నులి, nuli
-adj.
--twisted; tangled;


నులితీగ, nulitIga
-n.
--tendril;


నులిపురుగు, nulipurugu
-n.
--pinworm; nematode; small, thread-like worms in bowel and intestines; [bio.] Enterobius Vermicularis; Ascaris lumbricoides;
-- ఆడ జీవి పొడవు 20 నుండి 35 సెంటి మీటర్ల వరకు, మగ జీవి పొడవు 15నుండి 30 సెంటి మీటర్ల వరకు ఉంటుంది. కలుషితమైన మట్టి, నీళ్లు, ఆహరం, శుభ్రంగా కడగని కూరగాయలు, పండ్ల ద్వారా వీటి గుడ్లు మన శరీరంలోకి ప్రవేశిస్తాయి. రోజుకి 3000 నుండి 2,50,000 వరకు గుడ్లు పెడతాయి. అవి కొన్ని మలం ద్వారా బయటికి వస్తాయి; చికిత్స: అల్లోపతీ - ఆల్బండజోల్; ఆయుర్వేద - క్రిమిముద్గార్ రస్; హోమియో - Wormorid;


నులుము, nulumu
-v.t.
--roll between the fingers;


నువ్వుల నూనె, nuvvula nUne
-n.
--til oil; sesame seed oil;


నువ్వులు, nuvvulu
-n.
--sesame seed; til; gingelly seed; [bot.] Sesamum indicum;


నుసి, nusi
-n.
--(1) ashes; ashes over charcoal; ashes of an incense stick, cigar or cigarette;
--(2) dusty matter created by insects;
--(3) itch;


నూక, nUka
-n.
--broken; grain; cream of rice; cream of wheat; creamed grain;


నూక, nUkalu
-n.
--grains of rice;
--- నూకాలమ్మ = village goddess representing rice crops;



నూగు, nUgu
-n.
--[bot.] tomentum; villose; cilia; hairy covering of leaves and stems;


నూగుదోస, nUgudOsa
-n.
--[bot.] Bryonia scabrella; also కూతురు బుడమ;


నూగుబెండ, nUgubeMDa
-n.
--[bot.] Abutilon indicum;


నూజిలాండ్‍ బచ్చలి, nUjilAMD^ baccali
-n.
-- New Zealand spinach; [bot.] Tetragonia tetragonioides;


నూతన, nUtana
-adj.
--new;


నూతికసింద, nUtikasiMda
-n.
-- Senna sophera; [bot.] Cassia sophera;


నూపురం, nUpuraM
-n.
--anklet; an ornament with tiny bells worn on the ankles;


నూనె, nUne
-n.
--oil; sesame oil; til oil;
-- నూ + నెయ్ = నువ్వుల నుండి తీసిన చమురు;


నూరు, nUru
-n.
--one hundred;
-v. t.
--(1) grind into powder or paste;
--(2) sharpen; whet;


నూరురాయి, nUrurAyi
-n.
--whetstone; grinding stone;


నూరు వరహాలు, nUru varahAlu
- n.
-- Singapore Graveyard Flowers; [bot.] Plumeria obtusa;
-- వాడగన్నేరు; గుడిగన్నేరు;


నూర్పు, nUrpu
-n.
--threshing;


నూలు, nUlu
-n.


నృత్యము, nRtyamu
-n.
--dance;


న్యూనత, nyUnata
-n.
--inferiority;


నెగడి, negaDi
-n.
--a fire lighted either to keep warm or to keep off wild beasts;


నెగ్గు, neggu
-v. i.
--(1) win;
--(2) settle; ratify;


నెచ్చెలి, necceli
-n.
--bosom buddy; close friend;


నెట్టు, neTTu
-v. t.
--shove; push; thrust;


నెట్టకశీలి, neTTakaSIli
-n.
--good natured person;


నెత్తమ్మి, nettammi
-n.
--meadow lotus; [bot.] Hibiscus mutabilis;


నెత్తలు, nettalu
-n.
--Andhra anchovy; whitebait; [bio.] Stolephorus andhraensis; నెత్తళ్లు;


నెత్తురు, netturu
-n.
--blood;


నెత్తి, netti
-n.
--head;


నెనరు, nenaru
- n.
-- (1) affection; love; (2) gratitude;


నెనర్లు, nenarlu
- n. pl.
-- thanks; thank you;
 

నెపం, nepaM
-n.
--pretext; excuse;


నెమరువేయు, nemaruvEyu
-v. t.
--chewing the cud; ruminate;


నెమరువేయు జంతువులు, nemaruvEyu jaMtuvulu
-n.
--ruminants;


నెమలి, nemali;
-n.
--peacock; peahen; [bio.] Pavo cristatus;


నెమలి పురి, nemali puri
-n.
--fanned tail feathers of a peacock;


నెమలినార, nemalinAra
-n.
--[bot.] Holoptelea integrifolia; Vitex Nogundo;
-- దీన్ని నెమలిచెట్టు, నెమలి అడుగు, నెమలి కన్ను, నెమలినార చెట్టు, దుందిలము, పింపిణి, అని రకరకాల పేర్లతో పిలుస్తారు. మనదేశంలో ఉష్ణమండల ప్రాంతాల్లో పెరుగుతాయి. చెట్టు ఏపుగా దాదాపు 30 అడుగుల ఎత్తు వరకు ఎదుగుతుంది. దీని కలప మృదువుగా వుండి ఇళ్లకు, ఇతర పనిముట్లకు పనికివస్తుంది. ఈ చెట్టు ఆకులు, వేళ్ళు, పట్ట వగయిరా ఆయర్వేద వైద్యంలో వాడుతారు. అనేక పశువుల జబ్బులకుఈ చెట్టు నుంచి తయారుచేసిన మందులు వాడుతారు.'దశమూలా' ఆయుర్వేద మందు దీని వేళ్లతోనే తయారుచేస్తారు. వాపులు తగ్గించడానికి, బెణుకులకు, దగ్గు ,ఆయాసం, అజీర్తి,కిడుపులో ఫుల్లు, తలనొప్పికి,చర్మవ్యాధులకు ఈ చెట్టు ఆకులు, వేళ్ళు, పట్టతో మందులు చేస్తారు.


నెమలిశిఖ, nemaliSikha
-n.
-- Ray fern; [bot.] Actiniopteris radiata;


నెమ్మది, nemmadi
-adj.
--(1) quiet; with ease; comfort;
--(2) healthy;


నెమ్మి, nemmi
-n.
--(1) love; affection;
--(2) Ujjain desmodium tree; [bot.] Dalbergia oojeinensis of the Fabaceae family;


నెయ్యము, neyyamu
-n.
--friendship;


నెయ్యి, neyyi
-n.
--ghee; clarified butter;
--శరీరానికి అత్యంత ఆవశ్యకమైన ఒమేగా-3, ఒమేగా-6 ఫాటీ యాసిడ్స్, ఏ, డి, ఇ మరియు కె విటమిన్లు నెయ్యిలో పుష్కలంగా ఉంటాయి. అంతేకాదు. స్వచ్ఛమైన నేతిలో కాంజుగేటెడ్ లినోలిక్ యాసిడ్ (CLA), ఏంటీ ఆక్సిడెంట్లు ఇతర ఖనిజాలు పుష్కలంగా ఉండే కారణంగా నేతి మిఠాయిలు ఆరోగ్యానికి మేలు చేకూరుస్తాయి. నెయ్యి అరుగుదలకు తోడ్పడడమే కాక దీర్ఘాయుష్షునూ, చురుకైన బుద్ధినీ, ధాతుపుష్టినీ కూడా ఇస్తుంది. శుద్ధమైన ఆవునెయ్యి కళ్ళకూ, చర్మానికి మేలు చేస్తుంది.


నెర, nera
-adj.
--great; excellent;


నెరజాణ, nerajANa
-n.
--very talented person;


నెరదాత, neradAta
-n.
--great philonthropher;


నెరవలి, neravali
-n.
--[music] improvised variation of a line in a song;


నెల, nela
-n.
--(1) month; lunar month; the duration of a moon's cycle;
--(2) month as defined in Western calendars;
--(3) moon;
--(4) menstruation; menses;


నెలకొన్న, nelakonna
- adj.
-- established; took root;


నెలతప్పు, nelatappu
-v. i.
--miss a period; become pregnant;


నెలవు, nelavu
-n.
--abode; place; home;


నెలరాజు, nelarAju
-n.
--moon; (lit.) king of the month;


నెలవంక, nelavaMka
-n.
--crescent of the moon; same as చంద్రరేఖ;


నెవ్వము, nevvamu
-n.
--poverty; distress;


నెలవారీ, nelavArI
-adv.
--monthly; by the month;


నెలసరి, nelasari
-adv.
--monthly;


నెల్లి, nelli
-n.
--(1) [bot.] Premna esculenta; ఉసిరిక;
--(2) [bot.] Phyllanthus emblica;


నేటి, nETi
-adj.
--today's; current;
---నేటి రాత్రి = tonight.


నేటుపట్టీ, nETupaTTI
-n.
--[comp.] truth table; resolution table; a tabulation used to define binary functions in computer science;


నేడు, nEDu
-n.
--today;


నేత, nEta
-n.
--(1) weave; the art of weaving; the quality of weaving;
--(2) controller; leader;
---చేనేత వస్త్రం = hand-woven fabric.
---కలినేత వస్త్రం = multi-colored fabric.


నేత్రం, nEtraM
-n.
--eye;


నేత్రనాడి, nEtranADi
-n.
--optic nerve;


నేతి, nEti
-adj.
--(1) made of ghee or clarified butter;
--(2) not this; న + ఇతి;


నేతి నేతి పద్ధతి, nEti nEti paddhati
-n.
--not this, not this method; trial and error method;


నేతిదొండ, nEtidoMDa
-n.
--[bot.] Bryonia umbellata;
-- ఈ కాయలనుండి తీసిన టింక్చర్ హోమియోపతీ వైద్యములో ఒక ముఖ్య ఔషధం; బ్రయోనియా అల్బా;


నేతిబీర, nEtibIra
-n.
-- sponge gourd; an edible vegetable; [bot.] Luffa cylindrica; Luffa pentandra; Luffa aegyptica;
-- [Sans.] ఘృతకోశాతకీ; దీర్ఘ పటోలికా (పొడుగు పొట్ల); 'ఘృతము' అంటే 'నెయ్యి'. ఆ కాయల యొక్క నునుపుదనం వల్ల వాటికి ఆ పేరు వచ్చింది;


నేతృత్వం, nEtRtvaM
-n.
--leadership;


నేను, nEnu
-pron.
--I;


నేనో, nEnO
-adj.
--pref. nano-; one-billionth;


నేనోమీటరు, nEnOmITaru
-n.
--nanometer; one-billionth of a meter;


నేపథ్యం, nEpathyaM
-n.
--background; behind the screen; behind the curtains;


నేపాళం, nEpALaM
-n.
--a medicinal plant; [bot.] Croton tiglium; Jatropha curcas of the Euphorbiaceae family;
-- (1) నేపాళం మొక్కల్ని మనదేశంలోకి పోర్చుగీసు వారు తెచ్చారు. విత్తనాల ద్వారా వ్యాప్తి కావడమే కాక ఈ మొక్కలు కొమ్మ పాతిపెట్టినా బతుకుతాయి. గుత్తులు గుత్తులుగా కాసే నేపాళం కాయలలో చిన్న ఆముదం గింజల వంటి విత్తనాలుంటాయి. ఈ గింజల నుంచి నూనె తీస్తారు. మలబద్ధకం ఉన్నవాళ్ళకి ఈ గింజలు విరేచనకారిగా పనిచేస్తాయి. మూడు నుంచి ఐదు గింజలను దోరగా వేయించి పొట్టు తీసి వాడుకోవాలి. మోతాదు ఎక్కువైతే కళ్ళు తిరగడం, వాంతి కావడం, కడుపులో మంటగా ఉండడం కూడా జరగవచ్చు. (2) ఈ గింజలని పామోలిన్ ఆయిల్ తో కలిపి నూరి ఎలుకల్ని చంపే మందుగా వాడతారు. ఈ విత్తనాల నుంచి తీసే నూనె ఆముదమంత చిక్కగా ఉండదు. గానుగ కాయల నుంచి తీసే నూనెలాగే ఈ నూనెను కూడా బయో డీజిల్ గా వాడతారు. ఇది లైట్ పెట్రోలియంలో తేలిగ్గా కలుస్తుంది. దీపపు నూనెగానూ ఇది పనికొస్తుంది. కందెన (lubricant)గానూ, సబ్బుల తయారీలోనూ ఈ నూనెను ఉపయోగిస్తారు. స్త్రీలకు గర్భస్రావం అయ్యేందుకు, సయాటికా, పక్షవాతం వంటి వ్యాధులకు ఔషధంగానూ ఈ నూనె పనిచేస్తుంది. ఈ మొక్క అన్ని భాగాలనుంచి ఒక జిగురు స్రవిస్తుంది. దీని పుల్లలతో పళ్ళు తోముకుంటే చిగుళ్ళు గట్టిగా తయారవుతాయి. కొన్ని ప్రాంతాలలో ఈ మొక్క లేత ఆకులను ఆకుకూరగా వండుకుంటారు. కీళ్ళ సవాయి, కుష్ఠు వంటి వ్యాధులకు ఈ మొక్క వేళ్ళ కషాయం పనిచేస్తుంది. ఈ మొక్కను అస్సామీ భాషలో 'బొంగాలీ భొతోరా' అంటారు.


నేమి, nEmi
-n.
--(1) pulley;
--(2) tire of a wheel;
--(3) the iron tire around a wooden wheel;


నేరం, nEraM
-n.
--wrongdoing; crime; blame; fault;


నేర్పరి, nErpari
-n.
--talented person; skilled person;


నేరారోపణచేయు, nErArOpaNacEyu
-v.t.
--indict; to place the blame on;


నేరుగా, nErugA
-adv.
--directly; straight;


నేర్పు, nErpu
-n.
--talent; skill;
-v.t.
--teach; train;


నేరేడు, nErEDu
-n.
--black plum; Jamun tree; [bot.] Syzygium cumini;


నేల, nEla
-adj.
--[bot.] dwarf;
-n.
--(1) ground; land; earth; soil;
--(2) floor;


నేలఆముదం, nElamudaM
-n.
--[bot.] Jatropha glandulifera;


నేలఉసిరి, nElausiri
-n.
-- Kirineli; [bot.] Phyllanthus niruni; Phyllanthus amarus Schum. & Thonn. Euphorbiaceae;
-- [Sans.] భూమ్యామలకి;
-- ఒక ఔషధ మొక్క; దీనిలో కాడ యొక్క రంగును బట్టి ఎరుపు, తెలుపు అని రెండు రకాలు;

Quebra-Pedra._Phyllanthus_niruri




నేలకొబ్బరి, nElakobbari
-n.
--[bot.] Ionidium suffruticosum;


నేలగుమ్మడి, nElagummaDi
-n.
--[bot.] Gmelina asiatica;
-- [Sans.] విదారి; భూమికర్కారువు;


నేలగురుగుడు, nElaguruguDu
-n.
--[bot.] Slevogtia verticillata;


నేలజమ్మి, nElaJammi
-n.
--[bot.] Acacia cineraria;
-- పిన్నజమ్మి; [Sans.] శషీరం;


నేలజీడి, nElajIdi
-n.
--[bot.] Baliosperinum polyandrum;


నేలతంగేడు, nElataMgEDu
-n.
-- Tanner's cassia; Tinnavelli Indian senna; [bot.] Cassia auriculata; Cassia angustifolia;Cassia obovata;
-- మాదిగ తంగేడు; చిన్నతంగేడు; [Sans.] ఆకుల్యం; స్వర్ణపత్రి; భూమిచారి; సునాముఖి;
-- (rel.) [bot.] Cassia senna is normally used as a purgative. So it is taken internally. It is an effective treatment for leprosy, leucoderma, and many other skin disorders. Also used in cases of typhoid, jaundice, dyspepsia, and anemia for an effective and speedy recovery;




నేలతామర, nElatAmara
-n.
--[bot.] Cassia alata; same as మెట్టతామర; [Sans.] నలపద్మిని;


నేలతాడి, nElatADi
-n.
--[bot.] Curculigo orchioides; [Sans.] తాళమ’లిక;


నేలనేరేడు, nElanErEDu
-n.
--[bot.] Permna herbacca;
--same as కాకి నేరేడు; [Sans.] భూమిజంబుక;


నేలపాల, nElapAla
-n.
--[bot.] Oxystelma esculantum;


నేలపురుగుడు, nElapuruguDu
-n.
--[bot.] Phyllanthus multiflorus;


నేలపేము, nElapEmu
-n.
--dwarf rattan;


నేలపొన్న, nElaponna
-n.
--dwarf cassia;
-- same as కోలపొన్న; [Sans.] ఆఘ్రివర్ణిక;


నేలపోక, nElapOka
-n.
--[bot.] Calamus erectus;


నేలబారు, nElabAru
-adj.
--(1) ordinary; mediocre; short; inferior;
--(2) flat; ground-level;


నేలబెండ, nElabeMDa
- n.
-- Common Wireweed; [bot.] Sida acuta of the Malvaceae family;
-- పరాశి మొక్కలు; [Sans.] బలా;


నేలమాడు, nElamADu
-n.
--[bot.] Terminalia mentosa;


నేలమాళిగ, nElamALiga
-n.
--basement; portion of a buiding that is below ground level;


నేలములక, nElamulaka
- n.
-- Kantakari; a thorny bush; [bot.] Solanum surattense Burm. of the Solanaceae family; Solanum xanthocarpum Schard.
--An Ayurvedic herb used to treat coughs, colds, asthma and such other respiratory diseases;
--[Sans.] కంటకారి;



నేలవాయింట, nElavAyiMTa
-n.
--[bot.] Polanisia icosandra;


నేలవావిలి, nElavAvili
-n.
--[bot.] Justica gendarussa;


నేలవెలగ, nElavelaga
-n.
--[bot.] Feronia elephantum;


నేలవేము, nElavEmu
-n.
--chiretta; creat; King of bitters; [bot.] Andrographis paniculata; Justicia paniculata;
--[Sans.] భూనింబ;


నేలసంపెంగ, nElasaMpeMga
-n.
--[bot.] Polyanthes tuberosa;
--[Sans.] భూమిచంపకం;.


నేవళం, nEvaLaM
-n.
--necklace;


నేస్తం, nEstaM
-n.
--(1) friend; pal; buddy;
--(2) friendship;


నైజం, naijaM
-n.
--nature;


నైతిక, naitika
-adj.
--moral; ethical;


నైపథ్యకర్మ, naipathyakarma
-n.
--makeup;


నైపుణ్యం, naipuNyaM
-n.
--dexterity; skill;


నైమిత్తికం, naimittikaM
-n.
-- (1) causal; result flowing from a cause; produced by a cause; dependent on an external cause; (2) occasional; accidental;


నైరుతి, nairuti
-n.
--southeast;


నైరుతి రుతుపవనం, nairuti rutupavanaM
-n.
--southeast trade wind;


నైవేద్యం, naivEdyaM
-n.
--oblation; offering of food made to a deity;


నైసర్గికం, naisargikaM
-n.
--natural state; constitution;


నైసర్గిక నిర్ణయం, naisargika nirNayaM
-ph.
--natural selection;


నొ - no, నో - nO, నౌ - nau


నొక్కు, nokku
-v. t.
--squeeze; press; compress;


నొగ, noga
-n.
--the longitudinal beam that connects the yoke to the carriage in a cart; see also కాడి;


నొచ్చుకొను, noccukonu
-v. i.
--regret; feel bad; apologetic; lament;


నొప్పించు, noppiMcu
-n.
--hurt;


నొప్పి, noppi
-n.
--pain; ache;


నొప్పిమందు, noppimaMdu
-n.
--analgesic;


నొసలు, nosalu
-n.
--forehead;


నోచు, nOcu
-v. i.
--to implement a religious ritual known as నోము;


నోట, nOTa
--gen. of నోరు;


నోటితో, nOTitO
-adv.
--with the mouth; oral;


నోటిపూత, nOTipUTa
-n.
--glossitis; noma; sores in the mouth;


నోటు, nOTu
-n.
--promissory note;


నోము, nOmu
-n.
--a ritualistic religious vow, by women, typically involving a fasting regimen and making offerngs to god;


నోరు, nOru
-n.
--mouth;


నౌక, nauka
-n.
--ship; vessel;


నౌకరి, naukari
-n.
--job; employment; often used to imply "servitude";


నౌకరు, naukaru
-n.
--servant;


నౌకాదండం, naukAdaMDaM
-n.
--the pole to push the boat away from the dock;


నౌకాదళం, naukAdaLaM
-n.
--navy; fleet of ships;


నౌకాశ్రయం, naukASrayaM
-n.
--harbor; port;


మూలం

  • V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2