This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002.
You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected.
PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks
American spelling is used throughout.
There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here.
16 March 2016.
నిర్వచనములు
ఆసక్తికర చిత్రములు
Part 1: తం - taM
నిర్వచనములు
ఆసక్తికర చిత్రములు
తంటేము, taMTEmu
-n.
--a medicinal herb; [bot.] Cassia tora and Cassia alata of the Leguminosae family;
--(also) తంటియం; ప్రపున్నతం; దద్రుగ్నం;
తంగేడు, taMgEDu
-n.
--Country senna; Tanner's cassia; a bush with yellow flowers; [bot.] Cassia auriculata; Senna auriculata of the Fabaceae family;
--Cassia auriculata is an evergreen shrub that grows in many parts of India and in other parts of Asia. The flower, leaves, stem, root, and unripe fruit are used for treatment, especially in Ayurvedic medicine; Before the advent of synthetic tanners, the bark of this plant was widely used in tanning hides;
-- దీని మొగ్గల్ని కషాయంగా కాచుకుని తాగితే చక్కెర వ్యాధి అదుపులో ఉంటుంది. ఈ మొక్క పుల్లలతో పళ్ళు తోముకుంటే చిగుళ్లు బలపడతాయి. ఈ మొక్క ఆకులతో శ్రీలంకలో టీ కాచుకు తాగుతారు. దీని గింజల పొడితో కాఫీ కాచుకు తాగుతారు.
--తలపోటకం; మాదిగ తంగేడు; మెట్ట తంగేడు; మెరక తంగేడు; [Sans.] ఆవర్తకీ; హేమపుష్పమ్; [Tamil] అవరమ్;
తంటా, taMTA
-n.
--difficulty; trouble;
తంటాలు పడు, taMTAlu paDu
-v. i.
--(1) to undergo difficulties;
--(2) to take trouble;
తంటింపు, taMTiMpu
- n.
-- [bot.] Cassia tora Linn.;
తండం, taMDaM
-n.
--assembly; mass; collection; quantity; group; family;
---మృగతండం = a herd of animals.
---కలువతండం = a bed of lilies.
---కణతండం = a collection of cells; tissue.
---తండోపతండం = wave after wave; in huge herds.
తండసం, taMDasaM
-n.
--tweezers; a small hand-held forceps;
తండ్రి, taMdri
-n.
--father; (lit.) one who brings;
తండులాలు, taMDulAlu
-n. pl.
--rice;
తండుల కణాలు, taMDula kaNAlu
-n.
--broken pieces of rice;
తండులీయకం, taMDulIyakaM
-n.
-- spiny pigweed; prickly amaranth; thorny amaranth; [bot.] Amaranthus spinosus;
-- sometimes a noxious weed. It can be a serious weed of rice cultivation;
తంపటి, taMpaTi
-n.
--a native form of "baking", used especially to cook palm-sprouts;
--తేగలను కుండలో ఉంచి, తేగలపై కొంచెం నీళ్లు జిలకరిచి గడ్డి చుట్టతో కుండా మూతిని మూసి, ఈ కుండను బోర్లించి చుట్టూ గడ్డి చిన్న చిన్న పుల్లలు వేసి మంట పెడతారు. బోర్లా ఉంచిన కుండలో ఉన్న తేగలు బాగా ఉడుకుతాయి. ఈ పద్దతిని "తంపటి" వేయడం అంటారు. తంపటి వేసిన తేగలు రుచిగా ఉంటాయి, పైగా ఎక్కువ రోజులు బంక, బూజు పట్టకుండా ఉంటాయి.
తంబ, taMba
-n.
--(1) sword bean; [bot.] Canavalia gladavata;
--(2) mob; ruck; large group of people;
తంబుర, taMbura
-n.
--a stringed instrument to provide a background drone in a musical concert;
Part 2: త - ta
తకరారు, takarAru
-n.
--dispute;
తక్షణం, takshaNaM
-adv.
--immediately; (ety.) తత్ + క్షణం = that very moment;
తగడు, tagaDu
-n.
--foil;
---తగరపు తగడు = tin foil;
తగరం, tagaraM
-n.
--tin; one of the chemical elements;
తగర్, tagar
- n. Valerian, [bot.] Valeriana officinalis of the Valerianaceae family. It is a famous medicinal plant. Valerian root calms the nervous system, and Ashwagandha helps the body adapt to stress. Both herbs have remarkable healing properties; they target different and specific ailments;
తగరు, tagaru
-n.
--(1) ram;
--(2) he goat; billy goat;
తగలబడు, tagalabaDu
-v. i.
--(1) to burn down;
--(2) to get destroyed;
తగిలించు, tagiliMcu
-v. t.
--attach; stick on; hang it; fasten;
తగ్గించు, taggiMcu
-v. t.
--decrease; reduce; lower;
తగ్గింపు, taggiMpu
-adj.
--decreased; reduced;
---తగ్గింపు ధర = reduced price.
తగు, tagu
-adj.
--appropriate; suitable;
తగునా?, tagunA?
-inter.
--is it appropriate? is it suitable?; is it fair?;
తగులు, tagulu
-n.
--(1) borrow; a concept used in arithmetic when a larger number is subtracted from a smaller number; (ant.) మిగులు;
--(2) deficit; loss;
--(3) wish; desire;
---మిగిలితే తీసికో, తగిలితే వేసికో = take if there is a surplus, contribute if there is a deficit.
-v. i.
--(1) touch;(2) meet; encounter;
---తగలకుండా కూర్చో = sit without touching.
---దారిలో తగిలాడు = met him on the way.
తగుల్చు, tagulcu
-v. t.
--attach; hook;
తగ్గు, taggu
-v. i.
--decay; decrease; abate; calm down; back off;
---తగ్గవోయ్‍ = cool down!; calm down!; dont be too aggressive!
తచ్చాడు, taccADu
-v. i.
--move about; sneak; loiter;
తటస్థం, taTasthaM
-n.
--neutral; impartial; indifference; non-aligned;
---తటస్థ స్థానం = neutral position; resting position.
---తటస్థ రాజ్యాలు = non-aligned countries.
---సున్నితపు త్రాసు యొక్క తటస్థ స్థానం = resting position of a precision balance.
తటస్థించు, taTasthiMcu
-v. i.
--happen; occur;
తట్ట, taTTa
-n.
--big shallow basket; a basket with no lid; (rel.) బుట్ట = basket;
తటాకం, taTAkaM
-n.
--tank; pond; lake;
తటాలున, taTAluna
-adv.
--suddenly; abruptly;
తటి, taTi
-n.
--river bank; shore;
తట్టు, taTTu
-n.
--(1) side; direction;
--(2) pony;
---లోతట్టు ప్రాంతాలు = low lying areas;
-v. i.
--occur;
---ఆ ఆలోచన నాకు తట్ట లేదు = that thought did not occur to me.
-v. t.
--pat; touch; rap; knock; strike;
---భుజం మీద తట్టేడు = he patted me on my shoulder.
---ఎవరో తలుపు తడుతున్నారు చూడు = see, someone is knocking on the door.
తట్టుకొను, taTTukonu
-v. i.
--tolerate; bear; handle;
---నొప్పి తట్టుకోగలవా? = can you tolerate the pain?
తట్టుముట్లు, taTTumuTlu
-n. pl.
--stuff; furniture, utensils, belongings, etc;
తడక, taDaka
-n.
--a partition screen that is woven out of palm leaves, coconut leaves, or bamboo strips;
తడకచాపలు, taDakachApalu
-n.
-- rolling mats; screens than can be rolled up and down as needed, usually made from strips of bamboo; Sometimes these are made of "khus khus grass" and such screens are very popular as "summer air coolers;"
తడప, taDapa
-n.
--lath; a strip of fiber taken from the back stem of a palm or coconut leaf that can be used as a rope to tie things; This is a fairly popular material used in the construction of temporary structures.
తడబడు, taDabaDu
-v. i.
--act irresolutely; behave with an unsure footing;
తడవ, taDava
-n.
--turn; time; occasion;
తడాఖా, taDAkhA
- n.
-- capability (to hit); ability; expertise;
--(ety.) మరాఠీ భాషలో తడ్-తడ్ (तड! तड!) అన్నది కొట్టడాన్ని సూచించే ధ్వన్యనుకరణ శబ్దం. తడాఖా (तडाखा) అంటే ఆ కొట్టడానికి క్రియానామవాచకం. నా తడాఖా చూపిస్తాను అంటే నా కొట్టే శక్తిని చూపిస్తాను అని అర్థం.కొట్టడానికే కాకుండా సాధారణంగా ఏ విషయంలోనైనా సామర్థ్యాన్ని తెలుపడానికి కూడా ఈ పదాన్ని ప్రస్తుతం ఉపయోగిస్తున్నారు. గాణ్యాచా-తడాఖా (गाण्याचा-तडाखा) అంటే పాడడంలో సామర్థ్యం అన్నమాట;
తత్ ఫలితంగా, tat^ phalitaMgA
-adv.
--consequently; therefore; as a result of; whence;
తత్భవం, taDbhavaM
-n.
--assimilated word esp. from Sanskrit;
తత్త్వం, tattvaM
-n.
--(1) philosophy; science; principle;
--(2) nature;
---వేదాంత తత్త్వం = Vedanta philosophy.
---మనస్ తత్త్వం = psychic philosophy; psychology.
---వాడి తత్త్వమే అంత = that is his nature.
తత్సమం, tatsamaM
-n.
--(1) equivalent;
--(2) un-assimilated word from Sanskrit used in Telugu as is;
తతి, tati
-n.
--a group; a collection; a row;
తతిమ్మా, tatimmA
-adj.
--rest (of a group); balance;
తథ్యము, tathyamu
- n.
-- a truthful conclusion;
-- అనుభవ ఆధారితమైన ఒక పిండితార్థము; ఉదాహరణకు - సూర్యుఁడు ఱేపు ఉదయించుట తథ్యము;
తథా, tathA
-adv.
--that way; in that manner;
తథాగతుడు, tathAgatuDu
-n.
--Lord Buddha; one who attained nirvana in that way (that is, in the manner of other seers);
తథాస్తు, tathAstu
-inter.
--amen!; so be it;
తద్ద్వారా, taddvArA
-adv.
--thereby; through that channel;
-- (note) తద్వారా is incorrect usage;
తదితరులు, taditarulu
-n.
--and others; e tal;
తదియ, tadiya
-n.
--the third day of the lunar half-month;
తద్దినం, taddinaM
- n.
-- తత్ + దినం = తద్దినం; that day; euphemism for the religious ritual on the death anniversary of a departed person;
తదీను, tadInu
-n.
--propene; a hydrocarbon with three carbon atoms and one double bond between two of the carbon atoms; (ety.) తది (తదియ) conveys 3 and according to an international convention, all straight-chained hydrocarbons containing a double bond must end with the sound "-ene"; C3H6;
తద్రూపేణా, tadrUpENA
-adv.
--in that form; in that way;
తదేను, tadEnu
-n.
--propane; a hydrocarbon with three carbon atoms and all single bonds between the carbon atoms; (ety.) తది (తదియ) conveys the 3 and according to an international convention, all straight-chained hydrocarbons containing single bonds must end with the sound "-ane"; C3H8;
తదైను, tadainu
-n.
--propyne; a hydrocarbon with three carbon atoms and a triple bond between two of the carbon atoms; (ety.) తది (తదియ) conveys the 3 and according to an international convention, all straight-chained hydrocarbons containing a triple bond must end with the sound -"yne"; C3H4;
తనం, tanaM
-suff.
---ness; having the property of; used as suffix with verbs to create nouns;
---అల్లరితనం = mischievousness.
---ఉప్పతనం = saltiness.
---గట్టితనం = hardness.
---గొప్పతనం = greatness.
---దొంగతనం = burglary.
---పచ్చదనం = green-ness.
---పెంకితనం = mischievousness.
---మంచితనం = goodness.
---ముసలితనం = old age.
---వెకిలితనం = silliness.
తన, tana
-pron.
--one's own;
తనను,
-pron.
--himself; herself; accusative of తను;
తనఖా, tanakhA
-n.
--mortgage; deed;
తన్నడం, tannaDaM
-v. t .
--kicking;
తన్మయత్వం, tanmayatvaM
-n.
--rapture;
తన్యత, tanyata
-n.
--[phy.] tension;
తనాబి, tanAbi
-n.
--beam; girder;
తన్మాత్ర, tanmAtra
-n.
--percepts; particle; representative essence of a concept;
-- తత్ + మాత్ర. తత్ అంటే పరబ్రహ్మం. మాత్రం అంటే కొలమానం. బ్రహ్మాన్ని తెలుసుకొనడానికి ఉపయోగపడే శబ్ద, స్పర్శ, రూప, రస, గంధాలలో ఒకటి. ఐదూ కలసి పంచ తన్మాత్రలు. ఇవి చెవి, చర్మం, కన్ను, నోరు, ముక్కు అనే జ్ఞానేంద్రియాలతో తెలుసుకొనేవి.
తను, tanu reflex.
-pron.
--himself; herself; the person under discussion; he; she; (ety.) probably a shortened version of అతను;
-- ఇది "అతను" లేదా "ఆమె" వంటి లింగ సర్వనామాలకు బదులుగా ఉపయోగించవచ్చు. లింగ-తటస్థ సర్వనామాలను ఉపయోగించడం అనేది మీకు ఖచ్చితంగా తెలియని లేదా మగ లేదా స్త్రీ అని గుర్తించని వ్యక్తులను సూచించడానికి మరింత సమగ్ర మార్గం.
తనువు, tanuvu
-n.
--body;
తన్ను, tannu
-n.
--kick; blow;
-v. t.
--kick; thrash;
తన్నుకుపోవు, tannukupOvu
-v. t.
--snatch away;
---గెద్ద తన్నుకు పోయింది = the kite snatched it away.
తన్నుదన్ను, tannudannu
-n.
--kickstand;
తపసి చెట్టు, tapasi ceTTu
-n.
--[bot.] Sterculia urens;
తపాలా పెట్టె, tapAlA peTTe
-n.
--post box; mail box;
తపాలా బిళ్ల, tapAlA biLla
-n.
--postage stamp;
తప్పించి, tappiMci
-prep.
--except;
తప్పించుకొను, tappiMcukonu
-v. i.
--by-pass; evade; avoid; dodge;
తప్సీలు, tapsIlu
-n.
--details of an account;
తప్పు, tappu
-n.
--(1) error; mistake; fault;
--(2) sin;
--(3) lie;
--(4) [comp.] bug;
-v. i.
--(1) err; mistake; fault;
--(2) sin;
--(3) lie;
--(4) miss;
--(5) fail; flunk;
---నెల తప్పు = miss a period; become pregnant.
---పరీక్ష తప్పు = fail an examination;
తప్పుల తడక, tappula taDaka
-n.
--full of mistakes; [idiom] full of holes;
తప్పుకో, tappukO!
-inter.
--get off the way!;
తప్పేలా, tappElA
- n.
-- a wide-mouthed cooking vessel;
-- ముంత, తప్పేలా = all utensils; bag and baggage;
-- తప్పేలా అంట్లు = a kind of rice cake; బియ్యం పిండి, కొబ్బరి సన్న ముక్కలు, సెగగ పప్పు చేర్చి తడిచేసి బాగా కలిపి తప్పెల లోపల చుట్టూరా అంటించి మూతబెట్టి సన్న సెగ మీద ఉడికిస్తారు.
తపోశక్తి, tapOSakti
- n.
-- the energy of asceticism; spiritual energy accumulated by long periods of meditation;
తబల, tabala
-n.
--tabla; a musical drum with a tightly stretched skin on only one side; (rel.) మద్దెల is a cylindrical drum with two sides for percussion;
తమలము, tamalamu
-n.
--the betel vine; (note.) the betel vine has no botanical relation to the betel nut. The similarity in the English names stems from the fact both the betel leaves and betel nuts are used together, in India as an after-dinner mint.
తమలపాకు, tamalapAku
-n.
--the betel leaf; [bot.] Piper betle;
-- తమలపాకులో పిండిపదార్త్తలని అరిగించే డయాస్టేజ్ అనే ఎంజైమ్ ఉంది. బహుశా అందుకే భోజనం తర్వాత తాంబూలం తీసుకుంటారు.
-- ఎన్నోవ్యాధులకు వాడడమే కాక సెగ గడ్డలు వగైరా వ్రణాలు పక్వానికి రావడానికి వేసే మలాం పట్టీలలో కూడా తమలపాకులు వాడతారు.
-- భారతదేశంలో సుమారుగా 35 తమలపాకు రకాలు సాగవుతున్నాయి. అయితే 'తెల్లాకులు' లేక 'తెలనాకులు' లేక ధవళ నాగవల్లి దళములు అని పిలువబడే పలుచని లేత తమలపాకులు తాంబూలానికి శ్రేష్ఠమైనవి;
-- see also తాంబూలం;
తమ్మి, tammi
-n.
--(1) lotus;
--(2) lobe;
---కపాలాస్థిక తమ్మి = occipital lobe; one of the four major lobes of the cerebral cortex in the brain of mammals
తమ్ముడు, tammuDu
-n.
--younger brother;
తయారీ, tayArI
-n.
--preparation; manufactured;
తయారు, tayAru
-adj.
--ready; prepared;
తరం, taraM
-adj.
--possible; capable;
---నా తరం కాదు = I cannot do it.
-n.
--class; generation;
---తర తమ భేదాలు = differences in generations and status.
తరంగం, taraMgaM
-n.
--(1) wave; (lit.) one that moves on water;
--(2) a type of song;
--(3) a chapter in a book;
తరంగదైర్ఘ్యం, taraMgadairghyaM
-n.
--wavelength;
తరంగిణి, taraMgiNi
-n.
--(1) flow;
--(2) river;
తరందారు, taraMdAru %e2t
-n.
--classifier;
తరగతి, taragati
-n.
--class; standard; grade; (ety.) తరము + గతి;
---నువ్వు ఎన్నవ తరగతి? = in what grade are you?
తరణం, taraNaM
-n.
--crossing; deliverance;
తరణి, taraNi
-n.
--(1) ship;
--(2) Sun;
---నభోతరణి = spaceship.
---తరణి కిరణములు = rays of the Sun.
---తరణి కిరణవారము = a beam of sunlight.
తరణోపాయం, taraNOpAyaM
- n.
-- A means, an expedient;
-- (note) తరుణోపాయం is incorrect spelling;
తరతమ, taratama
-adj.
--varying; differing;
తరఫు, taraphu
-n.
--side; behalf;
తరబడి, tarabaDi
-suff.
--of the order of; in the range of;
---గంటల తరబడి = for hours and hours.
---ఏళ్ళ తరబడి = for years and years.
తరవాణి, taravANi
-n.
--mildly fermented rice water; cooked rice soaked overnight in water is the standard breakfast fare in many middle-class families in the northern part of coastal Andhra Pradesh; this liquid, with a dash of salt and lemon, is an extremely popular refreshing drink on hot summer days;
తరహా, tarahA
-n.
--style; attitude; demeanor;
తరళం, taraLaM
-n.
--(1) pendant;
--(2) wave;
తర్జన భర్జనలు, tarjana bharjanalu,
-n. pl.
--in-depth discussions on the pros and cons of an issue;
తర్జని, tarjani
-n.
--index finger;
తర్వాత, tarvAta
-adv.
--later; afterwards; subsequently;
తరించు, tariMcu
-v. i.
--cross over; surmount (obstacles); get over; get through; earn salvation;
తరి, tari
-n.
--ship;
తరిఫీదు, tariphIdu
-n.
--training;
తరుగు, tarugu
-n.
--deficit;
-v. i.
--wear away; be eroded;
-v. t.
--dice; cube; cut; esp. cutting vegetables;
తరుగుదల, tarugudala
-n.
--decrement;
తరుణం, taruNaM
-n.
--chance; opportunity; opportune moment;
---మంచి తరుణం, మించిన దొరుకదు = great chance; do not miss it.
తరుణాస్థి, taruNAsthi
-n.
--cartilage; soft bone;
తరుణోపాయం, taruNOpAyaM
-n.
--an idea for the moment; expedience; appropriate means to suit the moment;
తరుము, tarumu
-v. t.
--chase; pursue;
తరుకృషి, tarukRshi
-n.
--forestry; arboriculture; cultivation of trees for lumber and firewood;
తరుగు, tarugu
- v. t.
-- cut into pieces; chop into pieces; mince;
- n.
-- minced pieces;
-- కొత్తిమిర తరుగు = chopped/minced pieces of a coriander greens;
తలదాచుకొను, taladAcukonu,
- v. i.
--(1) find shelter;
--(2) hide;
తలపు, talapu
-n.
--thought;
తలపుల బాట, talapula bATa
-n.
--thought process;
తలపోయు, talapOyu
-v. i.
--think; ponder;
తలబిరుసు, talabirusu
-adj.
--obstinate; headstrong; incorrigible; (lit.) hard headed;
తలమాట, talamATa
-n.
--prefix;
తలరాత, talarAta,
-n.
--fate; destiny; (lit.) the writing on the forehead; (ety.) Hindus believe that the destiny of an individual is preordained by what the creator has written on the forehead before birth;
తలవంపు, talavaMpu
-n.
--humiliation;
తలవని తలంపుగా, talavani talaMpugA,
-adv.
--unexpectedly; (lit.) as a thought that was not thought of;
తల్లడిల్లు, tallaDillu
-v. i.
--be troubled; be agitated;
తలా, talA
-adv.
--each; apiece; per head;
తలారి, talAri
-n.
--night watcher;
తల్లి, talli
-n.
--mother; (lit.) one who brings into existence;
---కన్నతల్లి = birth mother.
---సవతి తల్లి = step mother.
తల్లి కణం, tallikaNaM
-n.
--mother cell;
తలీకరణ, talIkaraNa
-v. t.
--[phy.] polarization; the act of making the waves vibrate in one plane; the English word polarization suggesting that this has something to do with poles is a misnomer;
తలుపు, talupu
-n.
--(1) door;
--(2) shutter;
తలుపుగుల్ల, talupugulla
-n.
--window-pane oyster; [bio.] Placenta placenta of the Agamidae family;
తవ్వ, tavva
-n.
--a volumetric measure used in pre-independence India; 1 తవ్వ = 2 సోలలు = 0.5 సేరు; see also మానిక;
తవ్వకం, tavvakaM
-n.
--excavation;
తవ్వడం, tavvaDaM
-n.
--digging;
తవాక్షీరి, tavAkShIri
- n.
-- latex (milk) exuded from a bamboo plant; the hardened resin is used in Ayurvedic medicines;
తవుడు, tavuDu
-n.
--bran; fine bran; see also చిట్టు;
తవ్వు, tavvu
-v. t.
--dig;
తవ్వోడ, tavvODa
-n.
--dredger; the ship that digs a harbor channel to keep it deep;
తస్కరి, taskari
-n.
--thief;
తస్సాదియ్యా, tassAdiyyA
- inter.
-- (1) an exclamation to express surprise, frustration or disappointment; (2) removing spoilt part of meat/flesh; (3) getting rid of egotistic feelings;
-- తస్స అంటే మనలో వుండే జీవము, ప్రాణశక్తి; దీని ప్రకారం తస్సాదియ్య అంటే "నువ్వు చచ్చిపోనూ" అనే అర్థం వస్తుంది. "నీ యిల్లు దొంగలుదోల", "నీ కడుపుడక", "నీ దుంప తెగ" లాంటి తిట్టు;
తస్మాత్, tasmAt
-adv.
--therefore; for that reason;
త్రసరేణువు, trasarENuvu
-- n. mite; a particle of dust floating in a beam of light;
త్వరణం, tvaraNaM
-n.
--[phy.] acceleration;
త్రయం, trayaM
-n.
--three; trio;
---ఈషణత్రయం = the three affections of life, namely love of wife, of wealth and of children; that is, దారేషణ; విత్తేషణ; పుత్రేషణ.
---తాపత్రయం = the three struggles of life, namely the sorrows caused by ourselves, by others, and by the will of God; that is, ఆధ్యాత్మికం; ఆధిభౌతికం; ఆధిదైవికం.
త్రయేను, trayEnu
-n.
--[chem.] propane; a straight -hydrocarbon with three carbon atoms; C3H8;
త్రయోడు, trayODu
-n.
--triode; a vacuum tube with three elements, namely the anode; the cathode and the grid;
త్రయోదశి, trayOdaSi
-n.
--the thirteenth day of the lunar half-month;
త్రయోల్, trayOl
-n.
--[chem.] propanol; isopropyl alcohol; an alcohol derived from propane; C3H7OH; see also త్రయేను;
తా - tA
తాండ్ర, tAMDra
- n.
-- jelly; fruit jelly; dried fruit jelly; sun-dried fruit jelly;
తాండ్ర చెట్టు, tAMDra ceTTu
- n.
-- [bot.] Terminalia bellirica;Belerian Myrobalan; also called తాని చెట్టు;
-- దీనిని ఆయుర్వేద గ్రంథాలు విభీతకి అనే పేరుతొ వర్ణించాయి. దీనితో ఉదర సంబంధ వ్యాధులు, చక్కర వ్యాధి, కీళ్ళనొప్పులు నయమవుతాయి. దగ్గును తగ్గించడంలో దీనికి ప్రత్యేక పాత్ర వుంది. త్రిఫల చూర్ణంలో వాడబడే మూడింటిలో ఇదొకటి.
-- Each seed (తానికాయ) of this tree corresponds to one “tola” in the Indian system of weights and measures;
తాంతవం, tAMtavaM
-n.
--fibrin; a fibrous substance in the blood that contributes to clotting;
తాంబూలం, tAMbUlaM
-n.
-- chewing quid; a roll of betel leaves with a dash of quicklime and pieces of betelnut that is chewed ceremoniously after a meal;
-- a packet of leaves and areca nut which is generally offered ceremoniously to as a mark of respect.
-- తాంబూలమిచ్చు and తాంబూలము పుచ్చుకొను are activities to ratify most solemnly, as a betrothal;
-- మితంగా సేవిస్తే తాంబూలం వల్ల ఎన్నో ప్రయోజనాలున్నాయి. తాంబూలం నోటి దుర్వాసనను పోగొట్టి నోటికి పరిమళం కలిగిస్తుంది. జీర్ణశక్తిని పెంపొందిస్తుంది. ఉత్ప్రేరకం (stimulant) గానూ, కడుపులోని గ్యాస్ ను వెడలించేది (carminative) గానూ కూడా పనిచేస్తుంది. శరీరానికి అత్యంత ఆవశ్యకమైన కాల్షియం ను, ఎ, బి, సి విటమిన్లను తాంబూలం మనకి అతి చవకగా అందిస్తుంది.
తాకట్టు, takaTTu
-n.
--mortgage; pledge; something given as security;
తాకడం, tAkaDaM
-n.
--touching;
తాకిడి, tAkiDi
-n.
--impact; onslaught; onrush;
తాకీదు, tAkIdu
-n.
--memorandum; a document containing orders from a superior;
తాకు, tAku
-v. t.
--touch;
తాఖీదు, tAkhIdu
-n.
--order; a written order; command; memorandum;
తాగడం, tAgaDaM
-v. t.
--drinking;
తాగు, tAgu
-v. t.
--drink; imbibe;
తాగుడు, tAguDu
-n.
--(1) habit of drinking alcohol;
--(2) alcoholism;
తాచుపాము, tAcupAmu
-n.
--cobra;
తాజా, tAjA
-adj.
--fresh; new; recent; novel;
తాజా కలం, tAjA kalaM
-ph.
--post script;
తాటాకు, tATAku
-n.
--palm leaf; frond of a toddy palm tree;
తాటాకులు కట్టు tATAkulu kaTTu
-v. t.
--[idiom.] to ridicule; to make fun;
తాటిచెట్టు, tATicheTTu
-n.
--(1) palmyra palm tree; toddy palm tree; [bot.] Arenga saccharifera; Borassus flabellifer;
--(2) fan palm; the word palm tree is lot more generic; [bot.] Borassus flabellifer;
-- (rel.) ఈతచెట్టు = wild date tree; Indian date palm; Silver date palm;
-- (rel.) ఖర్జూరము చెట్టు = date palm;
-- (rel.) పేరీతచెట్టు = marshy date palm tree;
తాటి బుర్ర, tATi burra
- n.
-- one of the three stones found inside a palm fruit; each of these will grow into a palm sprout; the white pulp inside these stones is called బుర్రగుజ్జు and is considered a delicacy;
తాటిబెల్లం, tATibellaM
-n.
--Palm jaggery is made from the fresh juice coming out of cut palmyra flowers; the sap (called neera), the raw material for a native liquor, can also be boiled and desiccated until a thick paste is left behind; this paste, when cooled in molds, becomes hard; this is used as a sweetener and also in medicines;
తాటిముంజె, tATimuMje
-n.
-- ice apple; the soft, tender, and delicious kernel of a mature, yet not ripe, palm fruit; normally, one finds three of these so-called "eyes" in each tender palm fruit;
తాడి, tADi
-n.
--(1) palm tree; fan palm;
--(2) [bot.] Belleric myrobalan; one of the three fruits of Ayurveda;
---తాడిని తన్నే వాడి తల తన్నేవాడుంటాడు = [idiom] there is always someone to beat a champion.
తాడు, tADu
-n.
--rope, heavy string;
తాత, tAta
-n.
--grandfather;
తాతయ్య గడ్డం, tAtayya gaDDaM
- n.
-- Spanish moss; Grandpa's beard; [bot.] Tillandsia usnioides of the Bromeliaceae family; Although the name "moss" appears, this is not a moss; this is a flowering plant; The second name "usnioides" means "resembling Usnea, the Beard lichen, but this is not a lichen;
తాత్పర్యం, tAtparyaM
-n.
--summary; brief; purport; import; exposition; explanation of content;
-- పద్యంలో పదగతమైన అర్థం మాత్రమే కాకుండా ఆ భావానికి సంబంధించిన అన్ని విషయాలూ కథ, పాత్రల స్వభావాలు తత్వమూ ఇలాంటి వివరణలన్నీ చేరి తాత్పర్యం ఔతుంది.
-- పద్యంలో కొన్ని పదాలు ఛందోనుగుణంగా ముందు వెనకలుగా ఉంటాయి. వాటిని వాక్యంలో మాదిరిగా వరుసగా చెప్పడం దండాన్వయం.
-- టీక అంటే అర్థ వివరణ
తాదాత్మ్యము taadaatmayaM
- n.
-- ecstasy; rapture; trance; the state of being beside one's self with excessive joy or other emotion;
-- పరవశత్వము; మైమరపు; వివశత్వం; తత్ అంటే అది. తాదాత్మ్యము అంటే దానిలో ఆత్మ (ఇక్కడ మనసు అని గ్రహించాలి) లీనం కావడం. ఆ సమయంలో మరి యే విషయమూ మనసుకెక్కక ఉండడం. సినిమా చూడడంలో/ సంగీతం వినడలో/ ఏదైనా ఇష్టమైన విషయం తలపోయడంలో ఏర్పడే వివశత్వం;
తానం, tAnaM
-n.
--a part of a Carnatic music recital; this portion is like an Aalaapana with a rhythm;
తానికాయ, tAnikAya
- n.
--Belliric myrobalan; [bot.] Terminalia bellirica of Combretacease family; one of the "triple fruits" of Ayurvedic medicine;
-- తాడి కాయ; తాణి కాయ;
-- త్రిఫల చూర్ణంలో ఒక ఎత్తు తాని కాయ, ఒక ఎత్తు కరక్కాయ, రెండు ఎత్తు ఉసిరి కాయ ఉంటాయి;
--[Sans.] విభీతక; కర్షఫల; అక్ష ఫల; (ety.) the weight of each fruit is one కర్షం or one అక్షం;
తాపక్షేపక, tApakshEpaka
-adj.
--exothermic. (lit.) one that spends or releases heat;
తాపచూషక, tApa cUshaka
-adj.
--endothermic; (lit.) one that swallows or absorbs heat;
తాపక్రమం, tApakramaM
-n.
--temperature;
తాపడం, taapaDaM
- n.
-- ఈ పదం 'తాపకము' అనే పదం యొక్క రూపమే. తాపకము అనగా 'ఒకదాని కింకొకటి జతపరచుట'. Riveting, Welding, Heating, వంటి ప్రక్రియల ద్వారా అతుకుకొని యుండేలా చేయడం. ఉదా. బంగారు రేకుల తాపడం, నీలమణి తాపడము చేయబడిన వెండి ఉంగరము;
తాపత్రయం, tApatrayaM
-n.
--concern, anxiety and cares; (lit.) the three struggles, namely sorrows caused by ourselves, by others, and by the will of God; that is, ఆధ్యాత్మికం; ఆధిభౌతికం; ఆధిదైవికం;
తాపదీప్తి, tApadIpti
-n.
--incandescence; brightness as a result of heat;
తాపస్థాపకి, tApasthApaki
-n.
--thermostat; (lit.) one that fixates heat;
తాపి, tApi
-n.
--(1) trowel; the tool used by a mason;
--(2) mason; a person who builds brick or stone structures;
తాపీ మేస్త్రీ, tApi mEstri
-n.
--mason; a person who builds brick or stone structures;
తాపీయ, tApIya
-adj.
--thermal;
తాపీయ పవనాలు, tApIya pavanAlu
-adj.
--thermals; the upward flow of hot air in the atmosphere;
తాబేలు, tAbElu
-n.
--turtle; there are many species of turtles, each with a different zoological name;
-- గలాపగోస్ తాబేలు = [bio.] Chelonoidis Nigra of the Testudinidae family; ఈ తాబేళ్ళు ప్రపంచంలో ప్రస్తుతం జీవించివున్న తాబేళ్ళ జాతులన్నింటిలో పరిమాణంలో అతి పెద్దవి. ఇవి టెస్టూడినిడే కుటుంబానికి చెందిన సరీసృపాలు (Reptiles). జంతుప్రపంచంలో అతి దీర్ఘ కాలం జీవించేవి ఇవే. వీటి సగటు ఆయు: ప్రమాణం 100 సంవత్సరాలు. ఈ తాబేలు జాతి స్వస్థలం పసిఫిక్ మహాసముద్రం లో దక్షిణ అమెరికా ఖండంలోని ఈక్వడార్ దేశ తీరం నుంచి వెయ్యి కిలోమీటర్ల దూరాన విసిరేసినట్టుగా ఉండే గలాపగోస్ దీవులు. అగ్ని పర్వతాలతో నిండిన ఈ దీవుల పేరిటే ఈ అతిపెద్ద తాబేళ్ళను గలాపగోస్ తాబేళ్ళు అంటున్నారు;
తామర, tAmara
-n.
--(1) lotus; [bot.] Nymphaea lotus; (rel.) waterlily; కలువ; lotus is different from Waterlily, but often mistakenly used as synonyms. Lotus is anchored to the ground below and does not float;
--(2) ringworm; a skin disease caused by the fungus, Tinearubrum;
---తామరతంపర వలె = flourishing like a lotus cluster.
తామ్రం, tAMraM
-n.
--copper; chemical element with symbol Cu;
తాయం, tAyaM
-n.
--a snack given to a child; a rare item, given as a gift, to pacify a youngster;
--తాయిలం;
తాయారు, tAyAru
- n.
-- mother;
-- 'ఆర్' అన్న ప్రత్యయం తమిళంలో గౌరవ వాచకం, తెలుగు 'గారు' లాగా. 'తాయ్' అంటే తమిళంలో తల్లి. 'తాయార్' అంటే తల్లిగారు. సాధారణంగా దేవతల పట్ల ఈ మాట వాడుతారు - అమ్మవారు అన్నట్లు;
తాయి, tAyi
-n.
--mother;
తాయిలం, tAyilaM
-n.
--snack; a snack given to a child; a rare item, given as a gift, to pacify a youngster;
--తాయం;
తాయెత్తు, tAyettu
-n.
--talisman; a talisman worn around a wrist, arm, or waist for protection from evil spirits;
-- తమిళంలో 'తాయ్' అంటే తల్లి. 'అత్తు' అంటే ఖండించడం. తాయత్తు అన్న మాటకు అర్థం తల్లి (నుండి) ఖండించినది అని. ఏమిటది? బొడ్డుతాడు. ప్రాచీనకాలంలో బిడ్డ పుట్టగానే మంత్రసాని బొడ్డుతాడు నుండి సేకరించిన రక్తాన్ని కొన్ని పసరులతో కలిపి ఒక గొట్టంలో పోసి మూతపెట్టి ఉంచేది. బారసాల అయినాక ఆ గొట్టాన్ని ఒక త్రాటికి కట్టి దానిని మొలత్రాడుగా కట్టేవారు. అదే తాయత్తు.
తార స్థాయి, tAra sthAyi
-n.
--[music] half octave above the main octave;
తారకం, tArakaM
-n.
--(1) transcendence;
--(2) raft; float;
---తారకం అంటుకు పోయింది = the raft went ablaze.
తారక, tAraka
-n.
--(1) pupil;
--(2) star;
తారక మంత్రం, tAraka maMtraM
-n.
-- the "mantra" that helps one to cross (overcome) difficulties encountered in the physical world or one that helps release the soul from the cycle of birth and death;
తారకుడు, tArakuDu
- n.
-- one who helps to cross over;
తారాగణం, tArAgaNaM
-n.
--(1) asterism; a group of stars;
--(2) cast; a group of actors and actresses in a play or movie;
తారాజువ్వ, tArAjuvva
-n.
--skyrocket; a type of fireworks;
తారాడు, tArADu
-v. i.
--move about; loiter;
తారావళి, tArAvaLi
-n.
--constellation; asterism;
తారాసి, tArAsi
-n.
--asterism; a small group of stars; this small group may, at times, be a subset of a constellation, or members of this group may belong to more than one constellation;
తాలవ్యములు, tAlavyamulu
-n.
--palatals; letters (consonants) pronounced from the palate; చ, ఛ, జ, ఝ, ఞ;
తాలించు, tAliMcu
-v. t.
--the process of seasoning a dish by mixing it with a concoction of spices fried in oil;
తాలింపు, tAliMpu
-n.
--tamper; seasoning prepared by frying in oil a concoction of spices; the idea is to "hit" the cooked stuff with this pungent mixture to bring out the taste; (lit.) a hit; a slap; a spank; same as పోపు;
-- ఊర్పు అంటే తాలింపు పెట్టిన పచ్చిపులుసు;
-- సిగరి అంటే మెంతుల తాలింపు పెట్టిన మజ్జిగ చారు;
-- ద్రబ్బెడ అంటే తాలింపు పెట్టిన అన్నపు వంటకం;
-- తాలింపు పెట్టిన అరటికాయల కూరని 'అంటిబొద్దుకూర అంటారు.
-- మరమరాలు (లేదా బొరుగుల్ని) తడిపి తాలింపు పెట్టిన చాట్ మసాలాని ఒగ్గణి లేదా ఒగ్గాణి అంటారు.
-- ఉల్లిపాయల్ని ఉడికించి తాలింపు పెట్టిన కూరకి 'వల్వము' అనే పేరుంది.
-- కొన్ని తాలింపు సామెతలు--
---"తిరిగి వచ్చిన భార్య, తిరుగబోత వేసిన కూర బహు రుచి";
---"చీరకు జాడింపు-కూరకు తాళింపు-కోడలికి సాధింపు";
---"తాలింపులేని కూర-దుక్కిలేని చేను";
---"పచ్చిపులుసు ఈగల గొట్టి, తాలింపు పెట్టి ఇద్దర్ని రమ్మంటే ముగ్గురు వచ్చారు”
తాలువు, tAluvu
-n.
--(1) palate; hard palate; roof of the mouth;
--(2) [phonetics] palatal; pronounced by raising the tongue to touch the hard palate such as ch;
తాలూకా, tAlUkA
-n.
--tehsil; a subdivision of a district comprising a group of villages; county; a term that is getting outdated; the equivalent word in use is మండలము;
తాలూకు, tAlUku
-p.p.
--belonging to; related to;
తావి, taavi
- n.
-- fragrance; aroma; smell;
తావు, taavu
- n.
-- space; region; location;
తాళం, tALaM
-n.
--(1) lock; key;
--(2) rhythm; beat; the pacing of music and the placement of syllables in a composition;
--(3) cymbal;
తాళంకప్ప, tALaMkappa
-n.
--lock; padlock;
తాళంచెవి, tALaMcevi
-n.
--key;
తాళంపెట్టి, tALaMpeTTi
-n.
--a box with a key; locker; a box for safe-keeping; a box in a public place, such as a railway station or a hotel, where valuables can be temporarily stored and the key kept by the user;
తాళ, tALa
-adj.
--palm;
తాళపత్రం, tALapatraM
-n.
--palmleaf; used especially to refer to processed palm leaves used in India in lieu of paper; the pen used to write is a pointed metal stylus called ఘంటం;
తావళం, tAvaLaM
-n.
--necklace, as in రుద్రాక్ష తావళం;
తావి, tAvi
-n.
--fragrance; odor;
---తావి లేని పువ్వు = a flower without fragrance.
---తావిమోపరి = carrier of scent.
---బంగారానికి తావి అబ్బినట్లు = as if gold caught fragrance.
తావీజు, tAvIju
-n.
--amulet; charm; talisman;
తావు, tAvu
-n.
--place; position;
తాసిల్దారు, tAsildAru
-n.
--revenue officer; tax collector; an official of a revenue district or తాలూకా;
-- తహసీల్దార్;
తిత్తి, titti
-n.
--sac; bag; purse; case;
---కాల్తిత్తి = sock; stocking.
---కొలిమి తిత్తి = bellows.
---చేతిత్తి = glove.
---తోలుతిత్తి ఇది తూటులు తొమ్మిది తుస్సుమనుట ఖాయం = this body is nothing but a leather bag with nine holes and it is bound to get punctured (and leaks the gas away).
---పాపకి పాలు పట్టేట పాలతిత్తి ఇదిగో = here is the nipple for the babys milk bottle.
తిథి, tithi
-n.
--date, by the lunar calendar; the name of a lunar day; approximately the time required by the Moon to advance 12 degrees relative to the Sun; the duration of time the Moon appears to spend in a Zodiacal constellation; there are 30 "tithis" from one Newmoon day to the next Newmoon day, but only fifteen names; so the names are recycled from the waxing half to the waning half; the "day" is the duration of time from sunrise to sunrise;
తినడం, tinaDaM
-v.t.
--eating;
తిన్నగా, tinnagA
- adv.
-- (1) straight ahead; without any curves; without any turns; (2) well-mannered; well-behaved;
తినిపించు, tinipiMcu
-v.t.
--(1) feed;
--(2) give bribe;
తిను, tinu
-v.t.
--(1) eat;
--(2) take bribe;
--- తిను అన్న ప్రత్యయం అనుకోని, ఆకస్మిక పరిణామాన్ని సూచించడానికో, తీవ్రమైన దెబ్బ (దేహానికి గాని, మనసుకు గానీ) తాకిన పరిణామాన్ని సూచించడానికో వాడుతారు:
--- ఉదా. ఢక్కామొక్కీలుతిను, దెబ్బతిను, చీవాట్లుతిను, జంగుతిను (తప్పుబట్టు), టోకరాతిను, తన్నులుతిను, తిట్లుతిను, దెబ్బతిను, దొబ్బులుతిను, సొమ్ముదిను, బుద్ధి గడ్డితిను, చివాట్లుతిను, టోకరాతిను, వేపుకుతిను, మొదలైన పదాలన్నీ ఈ రకమైన అర్థాన్ని ఇస్తాయి;
తిప్పతీగ, tippatIga
- n.
-- Gulancha tinospora; [bot.] Tinospora cordifoliaof the Menispermaceae family;
-- మన శరీరానికి సహజసిద్ధంగా ఉండే రోగనిరోధక శక్తిని పెంపొందించటంతోపాటు, తిప్ప అన్నిరకాల జ్వరాలను పోగొట్టే అద్భుతమైన జ్వరహారిణి (Febrifuge) గానూ పేరొందింది; తిప్పతీగ లోని ఔషధ గుణాలను అన్నిటినీ అమృతారిష్ట అనే ఆయుర్వేద ఔషధం వాడితే పొందవచ్చు. ఈ ఔషధం తయారీలో తిప్పతీగతోపాటు దశమూలాలు, ఏడాకులపొన్న, కటుకరోహిణి, నాగకేసరములు, అతివస, కొడిశపాల విత్తులు, తుంగముస్తలు, జీలకర్ర, త్రికటుకములు (మిరియాలు, శొంఠి, పిప్పళ్ళు) మొదలైనవన్నీ వేసి పాత బెల్లంతో కాస్తారు. ప్రతిరోజూ రెండు పూటలా భోజనం తరువాత మూడు నుంచి ఆరు టీ స్పూనుల అమృతారిష్టను అంతే మొత్తం నీటితో కలిపి తాగితే ఎంతో ప్రయోజనకరం; ఆర్యులు త్రాగిన సోమరసం తిప్పతీగ నుంచే అనే వాళ్ళు కూడా ఉన్నారు.
-- [Sans.] అమృతవల్లీ; గుడూచీ;
తిప్పు tippu
-n.
--nausea; dizziness; vertigo;
---కడుపులో తిప్పు = nausea.
---తల తిప్పు = dizziness; vertigo.
---కడుపులో తిప్పుతున్నది = I am nauseous.
---తల తిప్పుతున్నది = I am dizzy.
---మేడ ఎక్కితే కళ్లు తిరుగుతాయి = I get vertigo if I go upstairs.
-v. t.
--(1) stir; rotate; turn;
--(2) take around on a tour;
తిర్యక్ జంతువు, tiryak jaMtuvu
-n.
--an animal whose spine is across, i.e., horizontal; a human does not belong to this category because his spine is upright.
తిరి, tiri
-n.
--(1) curl; whirl;
--(2) gentle physical irritation created by inserting a swab and twirling it;
తిరుపం, tirupaM
-n.
--beggar;
తిరుగబోత, tirugabOta
-n.
--tamper; tampering; (lit.) turning over; one of the final steps in the preparation of many dishes in Indian cooking; this step involves adding tamper to a cooked dish; the tamper is prepared by boiling about two table spoons of oil in a sauce pan, adding mustard seeds, halved red chilies, possibly cumin seeds and curry leaves; when mustard seeds begin to splutter, the whole boiling mixture is added to previously cooked vegetables or soups and the whole thing is thoroughly mixed by turning over; this step creates a characteristic sound and a pungent odor;
--పోపు;
తిరుగలి, tirugali
-n.
--grist-mill; a manually powered mill comprised of two round grinding stones, one a stator and the other a rotor;
తిరుగు, tirugu
-adj.
--return; reply;
-v. i.
--(1) rotate;
--(2) wander; roam;
--(3) turn;
---చక్రం తిరుగుతోందా = is the wheel rotating?
---ఎండలో తిరగకు = do not wander in the sun.
---ఇక్కడ కుడిపక్కకి తిరుగు = turn right here.
తిరుగు టపా, tirugu tapA
-n.
--return post; reply post;
తిరుగుబాటు, tirugubATu
-n.
--revolt; revolution;
తిరునాళ్ళు, tirunALLu
- n. pl.
-- holy days; festivals on holy days; (ety.) తిరు = holy; నాడు = day;
త్రిఫలం, triphalaM
-n.
--a mixture of the three fruits in Ayurvedic medical system;
--కరక్కాయ 3 పాళ్లు, తానికాయ 6 పాళ్లు, ఉసిరికాయ 12 పాళ్లు కలిస్తే దానిని త్రిఫలం అంటారు;
త్రిభుజం, tribhujaM
-n.
--triangle; (lit.) three-sided one;
---గోళీయ త్రిభుజం = spherical triangle; a triangle drawn on the surface of a sphere can be called "spherical triangle" only if all the following conditions are satisfied: (a) the three sides are all arcs of great circles, (b) any two sides together are longer than the third side; (c) each angle is less than 180 degrees, and (d) the sum of all the angles is greater than 180 degrees;
---సమతల త్రిభుజం = plane triangle;
--- సమబాహు త్రిభుజం = equilateral triangle.
త్రిమూర్తులు, trimUrtulu
-n.
--the three dieties of Hindu trinity, namely Brahma, Vishnu, and Maheswara;
త్రివిక్రములు, trivikramulu
-n.
--people with three traits, namely hardwork, inherent talent and luck;
త్రిశంకు, triSaMku
-n.
--[astron.] Crux, the Cross; Southern Cross; a small group of stars in the southern sky; the longer arm of this cross points toward the South Pole; however, there is no star like the Pole Star in the southern skies;
త్రిశంకు చక్కెర, triSaMku cakkera
-n.
--[chem.] invert sugar; a sugar that is capable of inverting the plane of polarization of light passing through it;
త్రిష్టుప్పు, trishTuppu
-n.
--the prosody that frequently appears in the composition of Vedic hymns;
తీటకసింత, tITakasiMta
-n.
--[bot.] Mucuna prurita of the Fabaceae family; also దూలగొండి; [Sans.] కపికచ్చు;
తీత, tIta
-n.
--(1) taking;
--(2) the act of removal;
--(3) the act of harvesting fruits such as coconuts;
--(4) the act of a flood ebbing; (5) pain;
తీతువు, tItuvu
-n.
--the yellow-wattled Lapwing; [biol.] Sarciophonus malabaricus;
-- తిత్తిరి పిట్ట; వీటిలో కొన్ని స్థానిక పక్షులు, కొన్ని వలస పక్షులు. పక్షి పైభాగం కంచు రంగు కలిసిన ముక్కుపొడి రంగు, కింది భాగం తెల్లగా ను, వక్షస్థలం, మెడ నల్లగా ఉంటుంది. ఇవి నీరు ఎండిన చెరువుల్లో, నీళ్ళల్లో కొంచెం గుంటలాగా ఉన్నచోట గిన్నె ఆకారంలో గూడు తయారుచేసి మూడో నాలుగో గుడ్లు పెడతాయి. పొదిగిన పిల్లలు చుట్టూ ఉన్న గడ్డి, పొదలలో కలిసిపోయి దగ్గర్నుంచి చూచినా గుర్తుపట్టలేనంత సహజంగా కనిపించకుండా ఉంటాయి. తీతువు పిట్ట అరుపులను అశుభం అనేది కేవలం మూఢనమ్మకం.
తీపి, tIpi
-n.
--sweetness;
తీపు, tIpu
-n.
--a type of pain with a pulling sensation;
తీయు, tIyu
-v. i.
--take; remove;
తీరం, tIraM
-n.
--shore; bank;
తీర్థం, tIrthaM
-n.
-- (1) water; sacred river; (2) shrine;(lit.) one that leads to salvation; (3) a spoonful of consecrated water given to devotees in a temple as God's gift; కుడిచేతి బొటనవ్రేలిని వంచి, దానిపై చూపుడు వ్రేలిని వంచి ఉంచి, ఆ విధంగా అరచేతిలో ఏర్పడిన పల్లపు ప్రదేశంలో నిలిచేటట్టు పోసే జలం తీర్థం. (4) five mounts on the palm of a hand, considered sacred, according to Agni Puranam;
--- నీటిని ‘ఓమ్‌ కేశవాయస్వాహా’, ‘ఓమ్‌ నారాయణాయస్వాహా’, ‘ఓమ్‌ మాధవాయ స్వాహా’’ అని జపిస్తూ తీసుకోవడం ఆచ మించడం. ఈ సందర్భంలోనే అరచేతి లోని ఐదు స్థానాలను పంచతీర్థాలని అగ్ని పురాణం గుర్తించింది. చూపుడు వ్రేలి క్రింది ప్రదేశం బ్రహ్మస్థానం. అదే బ్రహ్మతీర్థం. చిటికెన వ్రేలి మూలస్థానం ఋషితీర్థం. అదే ప్రజాపతి స్థానమనీ, ప్రజాపతి తీర్థమనీ అంటారు. అరచేతి మధ్య పల్లపు ప్రదేశం అగ్నిస్థానం. అదే అగ్నితీర్థం. చూపుడు వ్రేలి నుంచి, చిటికెన వ్రేలి వరకు నాలుగు వ్రేళ్ళకొనల భాగం దేవస్థానాలు. అవే దేవ తీర్థాలు. (ఎడమ అరచేతిలోని పల్లపు ప్రదేశాన్ని సోమతీర్థం అంటారు.) ఆచమనం చేసేటప్పుడు మణికట్టు వైపు బొటన వ్రేలి క్రింద ఉండే ప్రదేశం నుంచి నీటిని గ్రహిస్తాం. కనుక అది బ్రహ్మతీర్థం అవుతుంది. సంధ్య వార్చేటప్పుడు వ్రేళ్ల చివరల నుంచి ‘తర్పణం’ జలాన్ని విడుస్తాం గనుక అది దేవతీర్థం అవుతుంది. పితృ కర్మలలో తర్పణాలకు వదలే జలం పితృ తీర్థం. (ఆధారం: పారమార్థిక పదకోశం );
---మంచి తీర్థం = fresh water; drinking water.
---పుణ్య తీర్థం = holy place; a place of pilgrimage.
తీవ్రవాదులు, tIvravAdulu
- n. pl.
-- extremists; people who hold extreme political or religious views; fanaticism; (see also) ఉగ్రవాదులు;
తీసివేయు, tIsivEyu
-v. i.
--(1) diminish; decrease;
--(2) subtract; deduct;
తీసుకొను, tIsukonu
-v. i.
--(1) take; accept;
--(2) suffer chronically;
త్రీంచా, trIMcA
-n.
--a playing card with a face value of 10;
తుం - tuM, తు - tu, తూ - tU
తుంగ, tuMga
-n.
--bulrush; sedge; nut grass; a type of grass with long cylindrical leaves; [bot.] Cyperus rotundus;
-- నేల మీద కూర్చొనడానికి అవసరమైన చాపలు తుంగ గడ్డితో చేసినవి మెత్తగా ఉంటాయి;
-- తుంగలో తొక్కు = తుంగలో తొక్కకడం అంటే విసుక్కుంటూ పని చేయడం. ఇంక దీనితో నాకు పనిలేదు అనే విసుగు ఆ పనిపట్ల చూపడం అని ఈ జాతీయం అర్థం.
తుంచు, tuMcu
-v. t.
--nip; pluck; snip;
తుంటరి, tuMTari
-n.
--mischievous person;
తుంపర, tuMpara
-n.
--(1) drop from a spray;
--(2) drizzle;
తుక్కు, tukku
-n.
--rubbish; trash;
తు.చ. తప్పకుండా, tu. ca. tappakuMDA
-ph.
--fully; thoroughly; meticulously;
-- తు, చ తప్పకుండా అంటే "అక్షరం గూడా పోకుండా" అనే అర్థం లో వాడుతూంటాము; చ, వై, తు , హి అనే పదాలు సంస్కృత శ్లోకాలలో పాదపూరణకు ఊత పదాలుగా (అర్థ వంతం కాకుండా ఊరక) వాడుతారు; సంస్కృతంలో తు అంటే ఐతే అని, చ అంటే మరియు అని అర్థం. హి అంటే కదా అని, వై అనేది గూడా తు అనే అర్థం లోనే వాడబడుతూంటుంది; ఇవి చిన్న పదాలు గాబట్టి పాదపూరణకోసం అవసరం లేకపోయినా చేరుస్తూ ఉంటారు;
తుడుపు, tuDupu
-n.
--sweep; a trip from one end to another;
---దిగ తుడుపు = a method of removing the so-called evil eyes; (lit.) top to down sweep.
తుత్తునాగం, tuttunAgaM
-n.
--zinc;
తుత్తురుబెండ, tutturubeMDa
-n.
--[bot.] Abutilon indicum of the Malvaceae family;
--పాపిడికాయ; [Sans.] అతిబలా;
తుద, tuda
-n.
--end; final; last;
---తుదముట్టించు = bring to an end; complete.
తునక, tunaka
-n.
--fragment; piece; bit;
తుని, tuni
-n.
--the name of a town in East Godavari district;
తుని తగవు తీర్చినట్లు, tuni tagavu tIrcinaTlu
-ph.
--a win-win type of dispute settlement; refers to a judgment rendered by a businessman in Tuni where both parties felt they won;
తునికి, tuniki
-n.
--Coromandel ebony; [bot.] Diospyros melanoxylon of the Ebenaceae family; a tree whose leaves are used to warp tobacco for making beedies, a type of native cigar, quite popular with the lower rungs of society;
తుమ్మెద, tummeda
-n. f.
--bumblebee; the large black carpenter bee; the male is called గండు తుమ్మెద; see also తేనెటీగ;
-- Bumblebees are extremely good pollinators that can collect pollen twice as fast as a honey bee. Bumblebees are social bees like honey bees, with one queen in a hive and workers that support her. However, bumblebees do not have a permanent colony like honey bees do;
తురంగం, turaMgaM
-n.
--horse;
తురంజీలు, turaMjIlu
- n. pl.
-- small, slender freshwater fish;
-- సన్నంగా వేలెడంత పొడవు మాత్రమే వుండే చిన్న చిన్న మంచినీటి చేపలను తురంజీలు అంటారు. ఇవి కొండవాగుల్లో, కొండ కొలనుల్లో ఎక్కువగా కనబడతాయి. అరుదుగా దొరికే ఈ చేపలు ఖరీదు ఎక్కువగా ఉంటుంది. ప్రకృతి సిద్ధంగా లభించే ఈ చేపలను చెరువుల్లో కృత్రిమంగా పండించలేరు. రూపంలో చిన్న బొమ్మిడాయిలలా కనిపిస్తాయి కాబట్టి వీటిని ఉత్తరాంధ్రలో 'చీకు బొమ్మిడాలు' అంటారు. నెల్లూరు ప్రాంతంలో 'ఉలుసులు' అంటారు;
తురుము, turumu
-n.
--gratings, as in coconut gratings;
-v. t.
--(1) grate;
--(2) insert;
తుర్రు, turru
- suff.
-- a suffix to a village name if the village is elevated from the flood plains of a river or stream and has a mixture of sandy loam and clay soils; (note) the suffixes పూడి, పర్రు, తుర్రు, కుర్రు as suffixes to village names imply their location on progressively elevated grounds from a nearby river;
తులం, tulaM
-n.
--tola; a measure widely used in India and SE Asia for weighing small quantities; a third of a పలము; approximately 3/8 of a troy ounce or 180 troy grains or 11.7 grams in the metric system; To convert Gram to Tola, we just need to multiply the number by 0.085763293310463; బంగారం తూకంలో వాడే కొలమానాలు కొన్ని:
1 తులం = 10 గ్రాములు; 1 కాసు = 1 సవర = 8 గ్రాములు; 1 ఔన్స్ = 31.103 గ్రాములు;
తుల, tula
-n.
--(1) Libra; the Scales; a sign of the Zodiac;
--(2) scales; balance; త్రాసు; తక్కెడ;
తులసి, tulasi
-n.
-- all the tulasiplants belong to the Lamiaceae family; (note) there is no agreement between the Telugu names and the scientific binomials;
--(1) రామతులసి = [bot.] Ocimum gratissimum; same as నిమ్మతులసి; రామ తులసి భారతదేశంలో ఇంటింటా కనపడే రకం, భక్తి పూర్వకంగా కొలవబడుతుంది. ఆకుపచ్చని ఆకులతో ఘాటైన వాసన కలిగి ఉంటుంది;
--(2) తెల్లతులసి = holy basil; [bot.] Ocimum sanctum; [bot.] Ocimum album;; same as కుక్కతులసి; లక్ష్మి తులసి;
--(3) వనతులసి = sweet basil; [bot.] Ocimum basilicum; same as తియ్యతులసి; భూతులసి; విశ్వతులసి;
--(4) నల్లతులసి = [bot.] Ocimum americanum;
--(5) సబ్జా తులసి = నానిన సబ్జా విత్తులు మూత్రకారి (diuretic)గానూ, శృంగారోద్దీపకాలు(aphrodisiac)గానూ, చెమట పట్టించేవి (diaphoretic) గానూ, కడుపులోనుంచి గ్యాస్ ను వెడలించేవి (carminative) గానూ పేరొందాయి. ఈ మొక్క ఆకుల రసం కడుపులో క్రిమిదోషాన్ని నివారిస్తుంది. దీని వేళ్ళు జ్వర హారిణి (febrifuge) గా పనిచేస్తాయి. ఈ వేళ్ళ రసాన్ని పాము విషానికి విరుగుడు (Antidote to Snake - poison) గానూ ఉపయోగిస్తారు. కామ కస్తూరి, కమ్మ గగ్గరాకు, రుద్రజడ వంటి పేర్లతో దీన్ని పిలుస్తారు.
తుల్యం, tulyaM
-suff.
--equivalent to the word preceding; as good or as bad as the word preceding;
---విషతుల్యం = equivalent to poison.
తుల్యత, tulyata
-n.
--(1) parity; [comp.] a concept used to describe the correctness of binary codes; [phy.] a concept used to describe nuclear properties;
--(2) equivalence;
తుహిన బిందువు, tuhina biMduvu
-n.
--(1) dew drop;
--(2) [phy.] dew point; the temperature at which moisture in the atmosphere begins to condense;
త్రుంచు, truMcu
-v. t.
--snip; prune; (ant.) పెంచు;
తూగు, tUgu
-n.
--(1) balance; parity; match;
--(2) swing; sway;
--- తూగుటుయ్యాల = a swinging cradle suspended by ropes or chains.
--- తూగుదీపం = a lamp suspended by ropes or chains.
--- మనం వాళ్లతో తూగలేం = we are not rich enough to match them.
తూగుపలక, tUgupalaka
-n.
--plumb line; a weight attached to a string and suspended to check the vertical-ness of a structure
తూచు, tUcu
-v. t.
--weigh;
తూటా, tUTA
-n.
--bullet; (rel.) caliber tells bullets diameter;
తూము, tUmu
-n.
--(1) culvert; drain; sluice; the tubular drainage opening under a street;
--(2) the drainage hole in a wall;
--(3) hub of a wheel in which the axle is inserted;
-- (4) the Indian bushel; a volumetric measure for grains, approximately equal to a bushel; 1 తూము = 4 కుంచాలు; 1 కుంచము = 4 మానికలు; 1 మానిక = 4 సోలలు; 1 తవ్వ = 2 సోలలు; (rel.) పుట్టి = 20 తూములు; పందుము = 10 తూములు; ఏదుము = 5 తూములు; నల్తుము = 4 తూములు; ముత్తుము = 3 తూములు; ఇద్దుము = 2 తూములు;
తూర్పారబట్టడం, tUrpArabaTTaDaM
-n.
--winnowing;
తూర్పు, tUrpu
-n.
--East;
తూర్పుదిశ, tUrpudiSa
-n.
--easterly direction;
తూలగొట్టు, tUlagoTTu
-v. t.
--knock over;
తూలిక, tUlika
-n.
--(1) feather;
--(2) pen; pen made of a feather;
--(3) cotton;
---హంస తూలికా తల్పం = a bed made out of swans down; the epitome of a luxurious bed.
తూలినాళిక, tUlinALika
-n.
--cotton swab; a piece of cotton attached at the end of a short splinter;
తూలు, tUlu
-v. i.
--stagger; reel;
తూష్ణీంభావం, tUshNIMbhAvaM
-n.
--disdain; showing contempt by ignoring;
తృ - tR, తె - te, తే - tE, తై - tai
తృణం, truNaM
-n.
--(1) blade of grass;
--(2) trifle amount;
తృణాహారి, truNAhAri
-n.
--herbivore; % insert in e2t part
తృతీయ, tRtIya
-adj.
--pref. the third;
తృప్తి, tRpti
-n.
--satisfaction;
తృష్ణ, tRshNa
-n.
--thirst;
తెంపరితనం, temparitanaM
- n.
-- audacity; daring;
తెంపు, teMpu
-v. t.
--break; snap;
తెగ, tega
-adv.
--excessively; too much; extremely;
---తెగ నొప్పిగా ఉంది = it is extremely painful.
-n.
--sect; group; party;
తెగగొట్టు, tegagoTTu
-v. t.
--break; snap;
తెగటార్చు, tegaTArcu
-v. t.
--kill; slay; destroy;
తెప్పరిల్లు, tepparillu
-v.
-to recover; same as సేద తీరు,తెరుకోను;
తెప్పించు, teppiMcu
-v. t.
--make someone bring; order; place an order;
తెమడ, temaDa
-n.
--phlegm; mucous of the throat;
తెర, tera
-n.
--(1) curtain; screen;
--(2) wave;
---తరువాయి కథ వెండి తెరపై చూడండి = see the rest of the story on the silver screen.
---తెర లాగు = pull the curtains; open the curtains.
---తెర వేయరా = drop the curtains; close the curtains.
--- వాతెర = lip; (lit.) a curtain to the mouth;
తెల్ల ఈశ్వరి, eeSvari eeSvari
- n.
-- Snake repellent plant; [bot.] Aristolochia indica;
-- ఈ మొక్క ఇంటి దగ్గర పెంచుకుంటే పాములు, ఇతర విష కీటకాలు రావట.
-- నాగదమని; విసర్పిని;
తెల్లకణం, tellakaNaM
-n.
--leukocyte; white blood cell; there are different types of white cells and their names are basophil; neutrophil; eosinophil; monocyte and lymphocyte;
తెల్లకలువ, tellakaluva
- n.
-- [bot.] Nymphaea nucifera Gaertn.
తెల్లకుసుమ, tellakusuma
-n.
--leucorrhea; white discharge; a morbid whitish discharge from the vagina and uterus, usually resulting from chronic infection;
తెల్లగలిజేరు, tellagalijEru
- n.
-- [bot.] Trianthema decandra L. Aizoaceae;
తెల్లజెల్ల, tellajella
-n.
--(1) white catfish of the Tachisuridae family; [biol.] Tachysurus jella;
--(2) Aor, a fish of the Bagridae family; Mystus aor;
--(3) dwarf catfish of the Bagridae family; Mystus cavasius;
తెల్ల డామర, tella Daamara
- న.
-- White Dammar; Indian Copal Tree; [bot.] Vateria indica of the Dipterocarpaceae family;
-- ఈ చెట్టు కాండం నుంచి స్రవించే జిగురు వంటి కొవ్వు గట్టిపడి తెల్ల డామర్ అనే రెజిన్ గా మారితే, దానిని గుగ్గిలంలా ధూప ద్రవ్యంగానూ, అగరు వత్తులు, మైనపు వత్తులు, సబ్బులు, వార్నిష్ లూ మొదలైనవాటి తయారీలోనూ వినియోగిస్తారు.
-- తెల్ల డామర్ కి వైద్యపరమైన ప్రయోజనాలూ ఉన్నాయి. ఆయుర్వేదంలో దానిని బలవర్ధకంగానే కాక, కడుపులోనుంచి గ్యాస్ ను వెడలించే (Carminative), కళ్లెను వెడలించే (Expectorant) గుణాలు కలిగిన ఔషధంగానూ భావిస్తారు. గొంతుకు సంబంధించిన వ్యాధుల్లో, దీర్ఘకాలిక బ్రాంఖైటిస్, కీళ్ల సవాయి, మొలలు (Piles) వంటి వ్యాధులకు ఔషధంగానూ ఉపయోగిస్తారు. నువ్వుల నూనెతో కలిపి గనోరియా
(Gonorrhoea) కు, నెయ్యి, పిప్పళ్లు, డామర్ కలిపి సిఫిలిస్ కు ఔషధంగానూ ఆయుర్వేదంలో వినియోగిస్తారు.
-- [Sans.] ‘అజాకర్ణ’ (వీటి కాయలు మేక చెవులలాగా ముడతపడి ఉండటాన); [Hindi] ‘సఫేద్ డామర్’;
తెల్ల పునికి,
-- [bot.] Givotia rottleriformis of the Euphorbiaceae family;
-- కొండపల్లి బొమ్మలను తెల్ల పునికి అనే మెత్తటి తేలికపాటి కర్రతో తయారు చేస్తారు; ఏటికొప్పాక బొమ్మలు స్థానికంగా విరివిగా లభించే తేలికపాటి అంకుడు కర్రతో చేస్తారు;
తెల్ల బరిణిక, tella bariNika
-n.
--[bot.] Ficus gibbosa;
తెల్లమద్ది, tellamaddi
-n.
--[bot.] Terminalia arjuna of the Combretaceae family;
-- గుండె జబ్బులకు అద్భుతంగా పనిచేసే అర్జునారిష్ట అనే ఆయుర్వేద ఔషధం దీని కాండం పైబెరడుతో తయారు చేస్తారు;
తెల్లమిరియం, tellamiriyaM
-n.
--allspice;
తెల్లరొద, tellaroda
-n.
--[engr.] white noise; a mixture of sounds of various frequencies;
తెల్లవారుజాము, tellavArujAmu
-n.
--the wee hours of the morning; strictly, from 1.00 A.M. to 6.00 A.M.;
తెల్ల వియత్నాం గులాబి, tella viyatnAM gulAbi
- n.
-- White Vietnam Rose; [bot.] Portulaca grandiflora of the Portulacaceae family; దస్త్రం:??
తెలియకుండా, teliyakuMDA
- adj.
-- unbeknownst;
--- నాకు తెలియకుండా వెళ్లిపోయేడు = He left, unbeknownst to me.
తేట, tETa
-adj.
-- clear; pure;
---తేటతెల్లం = very clear; clearly understood.
---తేట తెలుగు = pure Telugu.
-n.
-- clear fluid floating over a soupy substance; clear fluid floating over solid settled to the bottom;
---మజ్జిగ తేట = clear part of un-homogenized buttermilk.
తేడా, tEDA
-n.
--difference;
తేదీ, tEdI
-n.
--(1) date; day of the month;
--(2) an appointment;
తేనెపూలు, tEnepoolu
- n.
-- Cape Honeysuckle; [bot.] Tecomaria capensis of the Bignoniaceae family;
-- ఆఫ్రికా ఖండంలో జన్మించిన ఈ మొక్క ప్రపంచమంతా విస్తరించి చాలా దేశాలలో బెడద మొక్క (Invasive Plant) గా పరిగణించబడుతున్నది. ఆఫ్రికాలోని గుడ్ హోప్ అగ్రం (Cape of Good Hope) ప్రాంతం నుంచి ప్రపంచమంతా విస్తరించిన కారణంగా దీనికి కేప్ హనీసకిల్ (Cape Honeysuckle) అనే పేరు వచ్చింది. దీని శాస్త్రీయ నామంలోని టెకోమారియా (Tecomaria) అనేది ఈ మొక్క యొక్క మెక్సికన్ పేరు కాగా, Capensis అంటే Cape నుంచి వచ్చిన మొక్క అని అర్థం. ఈ టెకోమారియా ప్రజాతిని ఒకప్పుడు టెకోమా (Tecoma) ప్రజాతిలో అంతర్భాగమని భావించేవారు. అయితే తదుపరి పరిశోధనలు ఈ మొక్కల్ని పొడ్రానియా ( Podranea) ప్రజాతిలో ఒక అంతర్భాగమని తేల్చాయి. ఈ మొక్కలు దాదాపు నిత్యం పూస్తూనే ఉంటాయి;
తేభ్యం, tEbhyaM
-n.
--useless fellow;
తేమ, tEma
-n.
--moisture; humidity;
తేమానం, tEmAnaM
-n.
--interest on principal;
తేలడం, tElaDaM
-v. i.
--floating;
తేలు, tElu
-n.
--scorpion;
-v. i.
--(1) float;
--(2) settle;
తేలుమందు చెట్టు, tElumaMdu cheTTu
- n.
-- African Milk Bush, [bot.] Euphorbia umbellata of the Euphorbiaceae family; also called [bot.] Synadenium grantii;
--this invasive plant can be seen in many places in Andhra Pradesh; the latex secretions from the leaves of this bush is believed to provide some amelioration from scorpion stings; In Brazil, this is considered a medicinal plant with wide-ranging applications including cancer treatment because of its cytotoxic properties;
తేల్చు, tElcu
-v. i.
--to make up one's mind;
-v. t.
--(1) decide; arbitrate; clinch;
--(2) to cause to float;
త్రేతాయుగం, trEtAyugaM
-n.
--the Age of Triad or Treta Yuga; according to Hindu belief, in this age, law and order was 3/4 th; Duration of Treta Yuga is 1, 296 000 years; (ety.) Treta is related to Latin tres and English Three;
త్రేనుపు, trEnupu
-n.
--burp; eructation; belching; expulsion of air that is trapped in the stomach; see also పిత్తు;
తైధిక క్రమం, taidhika kramaM
-n.
--chronology; order according to date; (rel.); అకారాది క్రమం;
తైరు, tairu
-n.
--milk curds;
తైరుకొట్టడం, tairukoTTaDaM
-n.
--[idiom] buttering up some one;
--- వాడు గురువు గారికి బాగా తైరు కొడుతున్నాడు = He is buttering up the teacher.
తైలం, tailaM
-n.
--(1) oil; (lit.) til oil; sesame seed oil;
--(2) bribe; money;
-- తిలల నుండి తీసిన చమురు;
త్రైపాక్షిక, traipAkshika
-adj.
--tripartite;
త్రైమాసిక, traimAsika
-adj.
--once every three months; quarterly;
త్రైవార్షిక, traivArshika
-adj.
--triennial; once every three years;
తొం - toM, తొ - to, తో - tO, తౌ - tau
తొంగు, toMgu
-v. i.
--be inclined; be slant;
తొంగొను, toMgonu
-v. i.
--lie down;
తొండం, toMDaM
-n.
--(1) trunk of an elephant;
--(2) tongue flap used to tuck-in and lock a suitcase;
--(3) proboscis;
తొండ, toMDa
-n.
--Common Garden Lizard; Blood Sucker; [bio.] Calotes versicolor of the Agamidae family;
-- the saying, తొండ ముదిరి ఊసరవిల్లి అయింది" is not scientifically accurate;
-- తోటబల్లి;
-- [Sans.] సరటము (జరజరా (సరసరా) పాకేది); కృకలము; కృకలాసము (కంఠాన్ని పైకీ, కిందికీ ఆడిస్తుంది కనుక); కృకలాశము;
తొండలముచ్చు గద్ద, toMDalamuccu gadda
- n.
-- White-eyed Buzzard; [bio.] Butastur teesa of the Accipitridae family;
-- కేవలం తొండల్ని వేటాడి చీల్చి తినేసే ఒక గద్ద;
తొందర, toMdara
-n.
--hurry; rush;
తొందరపడు, toMdarapaDu
-v. i.
--hurry; rush;
తొందరపెట్టు, toMdarapeTTu
-v.t.
--hurry; rush;
తొక్క, tokka
-n.
--skin; peel; rind; husk; pod; (note) the skin of a banana or apple is a peel; the skin of a watermelon is a rind; the skin of peanuts is a shell; the housing of peas and beans is a pod;
తొక్కిడి, tokkiDi
-n.
--congestion; excessive;
తొక్కిసలాట, to-kki-sa-lA-Ta
-n.
--stampede;
తొక్క ఒలచడం, tokka olacaDaM
-v. t.
--skinning;
తొక్క తీయడం, tokka tIyaDaM
-v. t.
--peeling;
తొక్కు, tokku
-n.
--(1) peelings; vegetable peelings;
--(2) chutney made by crushing vegetables;
--(3) garbage; trash;
తొక్కు, tokku
-v. t.
--(1) step on; pedal
--(2) crush;
తొత్తుకొడుకు, tottukoDuku
-n.
--bastard; (lit.) son of a whore;
తొనలు, tonalu
-n. pl.
--sections, as in sections of an orange; this is used when the orange is sectioned after peeling the skin; (coll.) smiles; this is used when the orange is cut into sections with the rind on;
తొమ్మిది, tommidi
-n.
--nine; (lit.) one less than ten = తొన్ను + పది;
తొరణం, toraNaM
-n.
--acceleration; rate of change of velocity;
తొరణి, toraNi
-n.
--accelerator;
---తొరణిని తొక్కవోయ్‍ = step on the accelerator.
తొర్ర, torra
-n.
--(1) a tunnel-like opening in a tree trunk;
--(2) breach; gap;
తోకపీకుడు, tOkapIkuDu
-n.
--squabble; excessive analysis; excessive interpretation beyond what is meant or implied;
తోక మిరియాలు, tOka miriyAlu
-n. pl.
--cubebs; చలువ మిరియాలు;
తోచు, tOcu
-v. i.
--occur; esp. occurrence of a thought;
---నాకేమీ తోచడం లేదు = I know not what to do; I am getting bored.
తోట, tOTa
-n.
--(1) grove; garden;
--(2) plantation;
తోటకాష్టకం, tOTakAshTakaM
- n.
-- Eight Slokas (Sanskrit poems) written in Totaka meter by TotakAchArya, one of the disciples of Adi Shankara, in praise of Adi Shankara!!;
-- 'తోటకం' అన్నది ఒక సంస్కృత ఛందస్సు (prosody) పేరు. నాలుగు సగణాలుంటాయి. "నననా నననా నననా నననా" అనే మాదిరిలో నాలుగు పాదాలతో ఉంటాయి. ఇలాంటి పద్యాలు ఎనిమిది ఉంటే అది తోటకాష్టకం. వేంకటేశ్వర సుప్రభాతంలో వినిపించే "కమలా కుచ చూచుక కుంకుమతో…" అని సాగేది కూడా తోటకమే;
తోటకూర, tOTakUra
-n.
-- Chinese spinach; [bot.] Amaranthus viridis Linn.; Amaranthus gangeticus; same as పెద్ద (పెరుగు) తోటకూర; కోయ తోటకూర; మొక్క తోటకూర;
--ఆకుకూరల్లో ఇది 'రాణి' వంటిదని అంటారు;
--[Sans.] మారిష,బాష్పక;
తోటమాలి, tOTamAli
-n.
--gardener; caretaker of a garden; వనమాలి can be used for forest ranger;
తోడబుట్టువు, tODabuTTuvu
-n.
--sibling; brother or sister; fellow child;
తోడు, tODu
-n.
--(1) company; help; support; accompaniment;
--(2) starter culture; a spoon of buttermilk (to act as a bacterial culture) added to a pot of warm milk to prepare curds or yogurt;
-v. t.
--the act of lifting water from a well; to draw; to take up;
తోడుపెట్టు, tODupeTTu
-v. t.
--the act of adding a starter culture, such as buttermilk, to warm milk to make curd;
తోడుకొను, tODukonu
-v. i.
--the process of coagulation of milk as it becomes curd, or yogurt, in the company of a bacterial culture like buttermilk;
తోడేలు, tODElu
-n.
--wolf;
తోప, tOpa
-n.
--skin;
---తోప రేగగొట్టు = to beat someone until the skin opens up.
తోపు, tOpu
-adj.
--reddish; reddish brown;
తోపు, tOpu
-n.
--(1) push;
--(2) garden of fruit trees; grove;
--(3) taupe; dark red color; a shade of brown;
--(4) stuffing in a sweet or savoury dish;
--(5) cannon;.
--(6) catalyst; one that gives a push to a chemical reaction;
తోపుదారు, tOpudAru
-n.
--gunner;
తోపురంగు, tOpuraMgu
-n.
--dark red color;
తోపుఖానా, tOpukhAnA
-n.
--arsenal; armory; storage house for weapons and ammunition;
