This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002.
You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected.
PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks
American spelling is used throughout.
There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here.
16 March 2016.
నిర్వచనములు
ఆసక్తికర చిత్రములు
Part 1: జం - jaM
జంకు, jaMku
-n.
--hesitation;
జంగమం, jaMgamaM
-n.
--movable creature; mobile object;
జంగమాత్మక, jaMgamAtmaka
-adj.
--movable; mobile;
జంగిడి, jaMgiDi
- n.
-- (1) a wide-mouthed woven basket; (2) crater; impact crater; a shallow hole formed on the surface of a planet due to the impact of an meteorite;
జంటచక్కెర, jaMTacakkera
-n.
--disaccharide; double sugar; a complex sugar comprised of two fundamental sugars; table sugar - which is comprised of glucose and fructose - is an example;
జంటగ్రహం, jaMTagrahaM
-n.
--double planet; In astronomy, a double planet is a binary system where both objects are of planetary mass;
జంటపెన, jaMTapena
-n.
--double helix; a pair of parallel helices intertwined about a common axis, especially that in the structure of the DNA molecule;
జంటబంధం, jaMTabaMdhaM
-n.
--double bond; a chemical bond in which two pairs of electrons are shared between two atoms;
జంటతార, jaMTatAra
-n.
--double star; binary; A star system consisting of two stars orbiting around their common barycenter;
జండూ బాం, Zandu Balm
- n .
-- జండూ బాం అనేది వ్యాపార నామం . వామపువ్వు, పుదీనా పువ్వు, ముద్దకర్పూరం,(వామపువ్వు, పుదీనా పువ్వు చూడటానికి పలుకులులా ఉంటాయి.) ఈ మూడు తీసుకుని ఒక గిన్నెలో వేసి కలపాలి. ఎటువంటి నీరు అవసరం లేకుండానే కరిగిపోయి నీరు గా మారిపోతుంది. ఒక గిన్నెలో కొవ్వొత్తి తీసుకొని ముక్కలుగా చిదిపీ దానిని నేరుగా పొయ్యి మీద పెట్టకుండా జంటగిన్నె (double boiler) లో అడుగున నీళ్ళు పోసి అందులో ఒక చిన్న కప్పులో ఈ కొవ్వొత్తి ముక్కలు వుంచి వేడి చెయ్యాలి. అది ద్రవ రూపంగా మారుతుంది. అలాగే ఇదే పద్దతిలో కప్పులో కొంచెం వేసెలిన్ వేసి వేడి చెయ్యాలి. ఆ తరువాత ఒక చిన్న గాజు సీసాలో కరిగించిన ముద్ద కర్పూరాన్ని వేసి ఆ తరువాత కరిగించిన కొవ్వొత్తిని, కరిగించిన వేసెలిన్ వేసి మూడు కలిపి ఉంచుకోవాలి. ఇవన్ని కూడా సమపాళ్లలో తీసుకోవాలి.
జంతికలు, jaMtikalu
- n. pl.
-- a savory snack made from a batter comprising flours of Channa dal and rice; The batter is squeezed through a cylinder with several narrow holes into boiling oil and fried until crunchy; The final product looks like twisted, coiled vermicelli;
-- a crumpled, broken version of this is variously called కారప్పూస, మడుగులు, సేగు, etc.
జంపె, jaMpe
-n.
--a fast-paced beat in Indian music;
జంబాలం, jaMbAlaM
-n.
--mud; clay;
జంబాలు, jaMbhAlu
-n. pl.
--boastings;
జంబుకం, jaMbukaM
-n.
--jackal;
జంబుఖానా, jaMbukhAna
-n.
--a small, light-weight roll-away carpet or floor cover with multi-colored stripes;
జంబూ, jaMbU
- n.
-- rose apple; [bot.] Eugenia jambolana;
జంబూద్వీపం, jaMbUdvIpaM
-n.
--one of the seven land divisions of the world, according to ancient Hindu reckoning; the name is said to be derived from the Jambu tree (the Indian Blackberry). According to one interpretation, this corresponds to the landmass of India after the Indian plate separated from its mother plate, called Gondwanaland, eons ago; named so because India is shaped like a rose apple;
-- according to Hindu Puranas, another interpretation goes like this: పద్మాకారమైన భూమి మధ్య జంబూద్వీపం తామరరేకు వలె గుండ్రంగా కనిపిస్తుంది. అది లక్ష యోజనాల పొడవు, లక్షయోజనాల వెడల్పు కలిగి ఉంటుంది.
జగదేక, jagadEka
-adj.
--one and only in this world;
జగిల, jagila
- n.
-- platform; dias;
-- వేదిక;
జట, jaTa
-n.
--braid of hair; (note) the word జడ is used more to refer to the organized way the hair is braided, as females do. The word జట can be used to refer to the matted hair of hermits;
జటాజూటం, jaTAjUTaM
-n.
--the dangling and matted hair of hermits;
జటామాంసి, jaTAmAnsi
- n.
-- Indian spikenard; [bot.] Nardostachys jatamansi of the valerian family;
-- a flowering plant that grows in the Himalayas of Nepal, China, and India; The oil has been used over centuries as a perfume, a traditional medicine, or in religious ceremonies across a wide territory from India to Europe;
-- in Ayurveda, a decoction made from the root of this plant, and another ingredient, is used in treating epilepsy;
-- తగర; తగర వేరు; జటమాంసి;
జట్కా, jaTkA
-n.
--jatka, a small horse-drawn cart used for transporting people and goods;
జటిలం, jaTilaM
-n.
--complex; hard to understand;
జట్టి, jaTTi
-n.
--fight; dispute; altercation;
జట్టు, jaTTu
-n.
--team; partnership; gang;
జఠరం, jaTharaM
-n.
--stomach; abdomen;
జఠరదీప్తి, jaTharadIpti
-n.
--ability to eat lots of food and digest it with ease;
జడబంతి, jaDabaMti
- n.
-- Cock's Comb; Coxcomb; [bot.] Celosia argentea var. Cristata of the Amaranthaceae family;
-- also known as సీతమ్మవారి జడబంతి; ఈ మొక్క ఆకులను ఆకుకూరగానూ వండుకుంటారు. దీనికెన్నో వైద్యపరమైన ప్రయోజనాలు కూడా ఉన్నాయి;
జడలబర్రె, jaDalabarre
-n.
--yak; [bio.] Bos grunniens;
--a long-haired, short-legged ox-like mammal that was probably domesticated in Tibet but has been introduced wherever there are people at elevations of 4,000–6,000 meters;
-- కుచ్చుల మెకము; చమరము; చమరీమృగం; జల్లిమెకము; సవరపుమెకము; సృమరము;
జడివాన, jaDivAna
-n.
-- forceful rain; pounding rain; squall; a heavy beating rain or a squall that lasts for a short time, like an hour;
-- అవిచ్ఛన్న వర్షము; దట్టమైన వాన; ఒకే ఊపులో పడే పెద్ద వాన; ఎడతెగని వాన;
-- [see also] ముసురు; కుంభవృష్టి;
జడ్డి, jaDDi
-n.
--dullard; slow and incompetent person;
జడ్డిగం, jaDDigaM
-n.
--seeder; a funnel-shaped device attached to a plough through which a field gets seeded;
-- same as గడ్డిగం;
జడ్డితనం, jaDDitanaM
- n.
-- inertia; laziness; slow to act;
జత, jata
-n.
--(1) pair;
--(2) compatible; match;
---జత గాజులు = pair of bangles.
---జత కుదిరింది = that is a compatible pair.
జనపథాలు, janapathAlu
- n. pl.
-- a village; an inhabited country; a nation;
-- ప్రాచీన భరత ఖండమున వెలసిన చిన్న చిన్న రాజకీయ వ్యవస్థలు; వేద కాల సాహిత్యం ప్రకారము అలీన, అను, గాంధారి, కళింగ, మత్స్య దేశాలు (జనపదాలు); సింధు నాగరికత ప్రాభవం అంతరించి జైన-బౌద్ధాలు వేదకాల సనాతన పద్దతులపై తిరుగుబాటు జరిగిన కాలమున మహాజనపదాలు (City states) వృద్ధి చెందినవి; ఛేది, గాంధార, కోసల, మగధ ఉదాహరణలు.
జనరంజకం, janaraMjakaM
-n.
--popular; crowd-pleasing; (esp.) when applied to the popularization of a difficult subject;
జనసంఖ్య, janasaMkhya
-n.
--population; number of people;
జనసంఖ్యా శాస్త్రం, janasaMkhyA SAstraM
-n.
--demography;
జనసందోహం, janasaMdOhaM
-n.
--the masses; crowd;
జనసమ్మర్దం, janasammardaM
-n.
--crowd; rush of people;
జనశక్తి, janaSakti
- n.
-- people power;
జనసాంద్రత, janasAMdrata
-n.
--population density;
జనసామాన్యం, janasAmAnyaM
-n.
--ordinary folk;
జన్మ, janma
-n.
--birth; origin;
జన్మకుండలి, janmakuMDali
-n.
--horoscope chart; జాతకుడు పుట్టిన సమయంలో, సూర్యుడు, చంద్రుడు, గురుడు, శుక్రుడు, శని, కుజుడు, బుధుడు, అనే 7 గ్రహాలు, రాహు, కేతువులు అనే రెండు ఛాయా గ్రహాలు, ఆకాశవృత్తం లో ఏయే స్థానాలలో ఉన్నాయో చెప్పేది; పుట్టిన సమయం తెలిస్తే జన్మ కుండలి వేయటం వరకు అనుమానం లేని సైన్సు;
జన్మజ, janmaja
-adj.
--congenital; one that is acquired from birth; % add to e2t part
జన్మభూమి, janmabhUmi
-n.
--native country; country of birth; motherland; fatherland;
జనాంతికంగా, janAMtikaMgA
-adv.
--aside; words spoken by an actor to the audience and not intended to be heard by other actors; (lit.) by moving close to the audience;
జని, jani
-suff.
--gen; one that was responsible for the birth of; one that was born;
---ఉదజని = hydrogen; one that was responsible for the birth of water.
---రవిజని = helium; one that was responsible for the birth of the Sun.
---నవజని = ammonia; one that was responsible for the birth of ammonium sulfate.
జనుప నార, janupa nAra
-n.
--jute fiber;
జనుం, januM
-n.
--(1) jute;
--(2) hemp; [bot.] Crotolarea juncea; Corchorus olitorius; Corchorus capsularis; jute is the fiber that comes from hemp plant; the hemp plant belongs to the same family as marijuana, but the hemp leaves are not as potent; [Sans.] జట = a braid of hair; the Hindi word joot means shoes. This suggests that probably the earliest shoes were made out of animal hair;
జమీందారు, jamIMdAru
-n.
--baron; feudal landlord; a person holding title to many lands who became a mere vassal under British rule; (rel.) In Western countries, the word landlord is also used to indicate the owner of rented real estate;
జయం, jayaM
-n.
--victory; triumph; success;
జయంతి, jayaMti
-n.
--birth anniversary; birthday;
జర, jara
-n.
--old age;
జరజర, jarajara
-adj.
--onomatopoeia for sliding motion, like that of a snake, for example;
జరతారు, jaratAru
-n.
--golden fiber; laced with golden fiber; (ety.) జర్ + తార్ = జతారు; సరిగ;
జరాయువు, jarAyuvu
-n.
--placenta; afterbirth; the outer skin of the embryo;
జరాయుజములు, jarAyujamulu
-n.
--mammals; viviparous; those born from the uterus or womb (out of a placenta) as opposed to those born from an egg;
-- see also అండజములు; వ్యాళములు;
జరిపించు, jaripiMcu
-v. t.
--to carry out; perform; celebrate; to bring about;(
జరిమానా, jarimAnA
-n.
--fine; a fee paid as a penalty;
జరీ, jarI
-adj.
--golden;
-n.
--lace, typically made of gold thread;
జరుగు, jarugu
-v. i.
--(1) move; slide along;
--(2) elapse;
జలాంతర్గామి, jalAMtargAmi
-n.
--submarine; a ship that travels underwater;
జలావరణం, jalAvaraNaM
-n.
--hydrosphere; all the water bodies on the surface of the Earth;
జలాశయం, jalASayaM
-n.
--reservoir;
జల్లి, jalli
-n.
-- (1) jelly; a soft somewhat elastic food product made usually with gelatin or pectin; (2) a fruit product made by boiling sugar and the juice of the fruit; (3) mesh; gauze;
జల్లికట్టు, jallikaTTu
- n.
-- తమిళ జాతికే ప్రత్యేకమైన క్రీడలు రెండున్నాయి; (1)‘జల్లికట్టు’ అంటే పరుగెత్తి వస్తున్న ఒక బలిష్టమైన ఎద్దును ఒట్టి చేతులతో ఆపడం. ఇది మనిషిలోని ధైర్యం, బలం, పరాక్రమం, నేర్పు వంటి శారీరక సామర్థ్యాలకు పరీక్ష. (2) 'పట్టి మండ్రం' లేదా వాగ్వాదం/ చర్చ - ఇది జ్ఞానం, తెలివి, వివేకం, చాతుర్యం, హాస్యం, ఇతరులను ఒప్పించే సామర్థ్యం, భావోద్వేగ సమతుల్యత మొదలైన మానసిక సామర్థ్యాలకు పరీక్ష;
జల్లిగంప, jalligaMpa
- n.
-- a loosely woven basket (with many holes in it);
జల్లిగరిటె, jalligariTe
- n.
-- a perforated spoon;
జల్లి చేప, jalli cEpa
-n.
--jelly fish;
జాలిమూకుడు, jallimookuDu
- n.
-- a filter; a vessel with several holes to drain off cooking liquids;
జలుబు, jalubu
-n.
--cold; common cold; coryza; catarrh;
జాగ్రదవస్థ, jAgradavastha
-n.
-- the state of awareness;
-- (note) జాగ్రదావస్థ is incorrect usage;
జాగా, jAgA
-n.
--place; space; station;
జాగీరు, jaageeru
- n.
-- నవాబులు బహుమానముగా ఇచ్చిన భూమి (లేదా మాన్యం లేదా జమీ)ని జహగీరు లేదా జాగీరు అంటారు.
-- An assignment of the Government share of the produce of a tract of country to an individual;
-- రాజు బ్రాహ్మణులకిచ్చు యీనాము, బ్రాహ్మణులు మాత్రము నివసించు గ్రామమును అగ్రహారం అంటారు.
జాజికాయ, jAjikAya
-n.
--nutmeg; a fragrant seed of [bot.] Myristica fragrans; of the Myristicaceae family; a condiment used in Indian cooking;
-- [Sans.] జాతీ ఫలం; సౌమన ఫలం; మాలతీ ఫలం;
జాడ, jADa
-n.
--clue; sign; trace; whereabouts; footprints;
జాడ్యం, jADyaM
-n.
--disease; sickness;
జాడించు, jADiMcu
-v. t.
--(1) rinse;
--(2) shake;
జాడీ, jADI
-n.
--jar; flask;
జాణ, jaaNa
- n. f.
-- a clever worldly wise woman; a shrewd woman; a sly woman;
జాత,
-suff.
--gen; one that was born;
---రయజాతం = momentum; one that was born out of velocity. % into e2t part
---నవజాతం = nascent; one that was born recently.
జాతిస్మరుడు, jAtismaruDu
-n.
--one who is capable of remembering the previous birth;
జాతీయం, jAtIyaM
- n.
-- ఒక జాతికి (ఇక్కడ జన సమూహానికి) చెందినది జాతీయం; ఈ అర్ధంలో తెలుగు పదమే నానుడి; ప్రజల నమ్మకాలూ, వెనకటి అనుభవాలూ జాతీయాల పుట్టుకకు మూలం; ఉదా: నీ గొంతెమ్మ కోరికలు తీర్చేవాళ్ళళెవ్వరూ లేరిక్కడ (అనగా, అలవిగాని కోరికలు అని అర్థం); కుంతియే గొంతి. గౌరవంగా గొంతెమ్మ. నీవు చావగూడదు. పంచపాండవులూ చావగూడదు.యుద్ధం జరగాలి. కౌరవులు చావాలి. ఇది ఆవిడ కోరిక. ఇదిఎట్ల సాధ్యపడుతుంది?
జాతీయ, jAtIya
-adj.
--(1) national;
--(2) genealogical; belonging to a community;
---జాతీయ ఉద్యమం = movement for nationhood; independence movement.
జాతీయీకరణం, jAtIyIkaraNaM
-n.
-- nationalization;
జాతీయవాది, jAtIyavAdi
-n.
-- nationalist;
జాన, jAna
-n.
--a measure of length equal to the span from the tip of the thumb to the tip of the middle finger of a fully stretched hand; approximately 9 inches; same as జానెడు;
1 జాన = 3 బెత్తలు = 22.8 సెంటీమీటర్లు; see also మూర;
జానకితాడు, jAnakitADu
-n.
--fuse; a long thread used to help ignite explosives;
జానపదం, jAnapadaM
-n.
--countryside;
-- see also జనపథాలు;
జానపద, jAnapada
-adj.
--rural; pertaining to villages;
జాను, jAnu
-adj.
--(1) graceful; beautiful;
--(2) unadulterated;
---జాను తెలుగు = pure Telugu, unmixed with foreign words.
జాపత్రి, jApatri
-n.
--mace; the skin of nutmeg; the skin of [bot.] Myristica fragrans seed;
-- జాపత్రీ, జాజి కాయా ఒకే చెట్టునుండి వస్తాయి, నిజానికి ఒక దానికి ఒకటి అతుక్కొని ఉంటాయి. కానీ వేరే సుగంధ ద్రవ్యాలు గా పరిగణిస్తాము. ఈ చెట్టు కేరళా లో ఎక్కువ.
--[Sans.] జాతిపత్రీ; మాలతీ పత్రికా; సౌమనసాయనీ;
జాప్యం, jApyaM
-n.
--dealy;
జాబితా, jAbitA
-n.
--list; (rel.) roster; roll;
---అభ్యర్థుల జాబితా = list of candidates.
---పనివాళ్ళ జాబితా = muster roll.
జాబుర, jAbura
-n.
--[bot.] Bixa orellana; a shrub native to South America and Mexico. The tree is best known as the source of annatto, a natural orange-red condiment (also called achiote or bijol) obtained from the waxy arils that cover its seeds;
జామి పండు, jAmi paMDu
-n.
--guava fruit; a fruit native to S. America; [bot.] Psidium guajava of the Myrtaceae familly;
---ఎర్ర జామ = [bot.] Psidium pomierum.
---తెల్ల జామ = [bot.] Psidium pyriferum.
జామీను, jAmInu
-n.
--bail; bond;
జాము, jAmu
-n.
--a period of three hours;
---జాము పొద్దు ఎక్కింది = it is about 9 A.M.; (lit.) the sun has climbed for three hours;
జాయమానము, jAyamAnamu
- n.
-- congenital traits; having a particular trait from birth or by firmly established habit;
-- పుట్టుకతో వచ్చిన గుణము;
జారీ, jArI
-n.
--a pot with a spout to serve a liquid easily;
జారీ చేయు, jArI cEyu
-v. t.
--issue; release;
జారు, jAru
-adj.
--(1) slippery;
--(2) loose;
---జారు ముడి = loose knot.
---తడిగా ఉన్నప్పుడు జారుతుంది = slippery when wet.
-v. i.
--slide; slip;
జారుడు, jAruDu
-adj.
--slippery; sloping;
---జారుడుబల్ల = slide; an inclined plane in a playfield for children to slide.
-n. m.
--a man who visits a prostitute;
జారులు, jArulu
-n. pl.
--prostitutes;
జార్చు, jArcu
-v. t.
--slide; to let go; to let slip;
జాలం, jAlaM
-n.
--(1) collection;
--(2) network; a complicated structure;
---ఇంద్రజాలం = jugglery; sleight of hand; magic.
---పదజాలం = vocabulary.
---కావ్యజాలం = collection of literary works; literature.
---అంతర్జాలం = the Internet.
జాలకం, jAlakaM
- n.
- a medicinal herb; a perennial flowering plant native to Europe and Asia;
-- [bot.] Valeriana officinalis of the Caprifoliaceae family;
జాలపుగుండ, jAlapuguMDa %e2t
-n.
--purgative powder; a powder, when ingested, accelerates bowel movement; (ety.) named after Xalapa, a town in Mexico;
జాలరి, jAlari
-n.
--fisherman;
జాలి, jAli
-n.
--pity; compassion;
జాలువారు, jAluvAru
-v. i.
--flow; stream; pour out;
జావ, jAva
-n.
--thin porridge; gruel;
జావళి, jAvaLI
-n.
--song with erotic lyrics;
జాస్తి, jAstI
-adj.
--much; a lot;
జ్యా, jyA
-n.
--chord; a straight line joining any two points on the circumference of a circle;(
--- జీవ; జీవన రేఖ;
జింక, jiMka
-n.
--stag; male deer; black buck; cheetal; Indian antelope; [biol.] Antilope cervicapra;
జింఖానా, jiMkhAnA
-n.
--gymnasium; (ety.) a hybrid between the English gymnasium and Hindi khAnA;
జిందా తిలిస్మాత్, Zinda Tilismath
- n.
-- the name of a Unani medicine developed by Dr. Mohammad Meyujuddin Faruqui of Hyderabad in 1920; It was advertised as a universal elixir that cures almost all ailments;
-- జిందా తిలిస్మాత్ అంటే ఉర్దూలో సజీవ మంత్రం అని అర్థం. పేరుకి తగట్టే రోగాలను అరికట్టే మంత్రంగా పనిచేస్తుంది ఈ ఎర్ర ద్రవ్యం. వందలాది మందికి ఇది ఇప్పటికీ సర్వరోగ నివారిణియే. ఎంతనగా తెలుగు భాషలో ఒక సామెతగా మారిపోయింది. ఆసక్తికరంగా, జిందా తిలిస్మాత్‌ను మందులాగా మరియు బాహ్యంగా ఉపోయోగించ వచ్చు. దాని ప్రజాదరణకు ఇది మరొక కారణం. జిందా తిలిస్మాత్ యొక్క ప్రాథమిక పదార్ధం నీలిగిరి తైలం. ఇది 70 శాతానికి పైగా ఉండంగా మిగిలినది కర్పూరం, మెంథాల్ (పిప్పరమెంటు పువ్వు), థైమోల్, రతన్జోత్ చెట్టు యొక్క బెరడు (దీని వల్లే వాస్తవిక రంగు వస్తుంది), దాల్చిన చెక్క, లవంగాలు, పుదీనా, మిరియాలు, ఏలకులు, పటిక, లోహికామ్లజనిదము మరియు వాముతో తయారుచేయబడినది.
జిజ్ఞాసువు, jij~nAsuvu
-n.
--researcher; investigator; one who wishes to know the truth;
జిట్టంగి, jiTTaMgi
-n.
--pipit; a type of bird;
జిట్ట, jiTTa
-n.
--wagtail; a type of bird;
---వెల్లకంప జిట్ట = white wagtail; [bio.] Motacilla alba.
---బూడిదకంప జిట్ట = grey wagtail; [bio.] Motacilla caspica.
జిట్రేగు, jiTrEgu
-n.
--rosewood; [bot.] Dalbergia latifolia;
-- is a premier timber species, also known as the Indian rosewood;
జిడ్డు, jiDDu
-n.
--grease; greasiness;
జిత్తు, jittu
-n.
--trick; prank;
జిన్^సెంగ్, jin^seng
- n.
-- Ginseng; [bot.] Panax ginseng; [Lat.] pan = all, axos = cure; [Chinese] Gin = man, seng = essence;
-- Indian ginseng;[bot.] P. bipinatifidus; P. berkilianus; P. pseudoginseng; P. sikkimensis; P. quinquefolium;
-- a medicinal root widely used in China and India;
జిమ్మడ, jimmDa
- inter.
-- May your tongue fail you! used to scold someone; (ety.) జిహ్వ పడ!
జిరాయితీ, jirAyitI
-n.
--cultivation;
---జిరాయితీ హక్కు = right to cultivate.
--- నిజాం పాలనలో శిస్తు కోసం నిర్ణయించిన భూమి విభజన. భగాయత్ (తోట భూమి), జిరాయత్ (సాధారణ సాగు భూమి) అని రెండు రకాల భూములకు వేరు వేరు శిస్తు ఉండేది. జిరాయత్ తో పోలిస్తే భగాయత్ పన్ను ఒకటిన్నర రెట్లు ఉండేది.
జిరిక, jirika
- n.
-- Japanese morning glory; [bot.] Ipomea nil;
-- same as జీరిక;
జిల్లా, jillA
-n.
--district; an administrative unit about the size of a large county in the U.S.;
జిల్లాపరిషత్, jillaparishat
-n.
--the elected administrative body with jurisdiction over non-municipal areas of a distrct;
జీడి, jIdi
-n.
--(1) caustic juice which exudes from the stalk of a mango and other related fruits soon after they are cut from the tree;
--(2) white kernel inside of a mango stone;
--(3) a sweet candy made from caramelized sugar and sesame seed;
జీడిపప్పు, jIDipappu
-n.
--kernels of cashew nuts;
జీడిమామిడి చెట్టు, jiDimAmiDi ceTTu
-n.
--cashew tree; a native of S. America; [bot.] Anacardium occidentale;
జీడిమామిడి పిక్క, jIDimAmiDi pikka
-n.
--cashew nut;
జీరిక, jIrika
- n.
-- Japanese Morning Glory; [bot.] Ipomea nil;
-- కొల్లి;
జీలకర్ర, jIlakarra
-n.
--(1) cumin seed; fennel seed; [bot.] Cuminum cyminum of the Apiaceae family;
--(2) a word of contempt; such as fiddlesticks or సింగినాధం, జీలక్రర;
-- (3) నల్ల జీలకర్ర = [bot.] Nigella sativa of the Ranunculaceae family;
--(4) సీమ జీలకర్ర = caraway seed; [bot.] Carum carvi of Umbelliferaea family;
--[Sans.] జీరక; జీరణ; అజాజీ; శుక్ల జీరకం;
జీలుగ మొక్క, jIluga mokka
-n.
-- Genus Sesbania కు చెందిన మొక్క; దీనిని సేంద్రియ ఎరువుగా వాడతారు; ఒక ఎకరానికి 10 కిలోల జీలుగ గింజలు వేస్తారు. సరిగ్గా నలభై రోజులకి మొక్కలు పెరిగతాయి. తర్వాత వర్షం పడ్డాక, పొలాన్ని దున్నుతారు. దున్ని, భూమిలోకి వెళ్ళేటట్లుగా అణగదోక్కుతారు. ఇది మరి కొద్దిగా తడిసి తర్వాత కుళ్ళుతుంది భూమిలో. అసలు జీలుగలో ప్రోటీన్ ఎక్కువ. కుళ్లిన తర్వాత మరింత పోషకాలు పెరిగి భూమిని మరింత పటిష్టం చేస్తుంది ఈ పంట.
జీలుగు చెట్టు, jIlugu cheTTu
-n.
--fishtail palm; Indian sago palm; Jaggery Palm; [bot.] Caryota urens of the Arecaceae family;
-- Hill tribes in India use the sap secretions from this plant to produce an intoxicating drink (JIlugu kallu), very similar to the one produced from other palms; Gur (Jaggery) is made by boiling the toddy and hence its name Jaggery Palm;
జీవన సమరం, jIvana samaraM %e2t
-ph.
-struggle for existence;
జీవన సరళి, jIvana saraLi
-n.
--lifestyle;
జీవన్మరణ సమస్య, jIvanmaraNa samasya
-ph.
--life and death issue; a question of survival;
జీవనీయ, jIvanIya
- n.
-- [bot.] Dendrobium macrael; an orchid found in the Himalayas;
జీనన్ముక్తుడు, jIvanmuktuDu
- n.
-- one who attains final (spiritual) liberation or emancipation even when alive in this world; జీవించి ఉండియు ముక్తిని పొందిన వ్యక్తి;
జీవనోపాధి, jIvanOpAdhi
-n.
--livelihood;
జీవ పరిణామ వాదం, jIva pariNAma vAdaM
-ph.
--evolutionary theory of life;
జీవరసాయనం, jIvarasAyanaM
-n.
--biochemistry;
జీవరూపం, jIvarUpaM
-n.
--life form;
జీవలక్షణం, jIvalakshaNaM
-n.
--(1) life characteristic;
--(2) instinct;
జీవశాస్త్రం, jIvasAstraM
-n.
--biology;
జీవసృష్టి వాదం, jIvasRshTi vAdaM
-n.
--creation theory of life;
జీవితాంతం, jIvitAMtaM
-adv.
--till the end of one's life; all throughout life;
జుగుప్స, jugupsa
-n.
--dislike; censure;
జుట్టుపాకు, juTTupaaku
- n. Pergularia; [bot.] Pergularia extensa of the Asclepiadoideae family;
-- a perennial medicinal herb with broad, egg-shaped leaves and milky juice;
-- దుస్తపు చెట్టు; గుర్తి చెట్టు; [Sans.] ఉత్రాన్; కురుతక; విశానిక; కాకజంఘ; సదోరణి;
జున్ను, junnu
-n.
--beestings custard; colostrum custard; a delicious custard made by mixing beestings with regular milk, sugar, and flavorings and cooking the mixture in a double boiler;
జున్ను గడ్డి, junnu gaDDi
-n.
--agar; agar agar; China grass; Agar or agar-agar is a jelly-like substance, obtained from red algae. Agar is a mixture of two components: the linear polysaccharide agarose, and a heterogeneous mixture of smaller molecules called agaropectin. It forms the supporting structure in the cell walls of certain species of algae, and is released on boiling;
జన్ను పాలు, junnu pAlu
-n.
--beestings; colostrum, the first milk produced by any mammal after birthing; the milk produced by a cow or water buffalo, for the first two or three days after delivering a calf;
జుర్మానా, jurmAnA
-n.
--fine; payment as a punishment;
జులపాలు, julapAlu
-n. pl.
--curly hair; hair curls;
జువ్వ, juvva
-n.
--rocket; rocket used in fireworks;
జువ్వి, juvvi
-n.
--a type of fig tree; [bot.] Ficus virens; Ficus tsiela; Ficus infectoria;
జూకాలు, jUkAlu
-n.
--hanging earrings with an inverted U shape pendant;
జూటరి, jUTari
- n.
-- lier; cheat; deceitful person;
జూలు, jUlu
-n.
--mane; hair behind the neck of animals like lions and horses;
జూఫా, zoofaa
-n.
-- Hyssop; [bot.] Hyssopus officianalis;
-- A smooth aromatic perennial herb; This delicious plant with a refreshing taste of fennel or anise helps digestion. Like fennel, it helps expel gases and calms colic.
జెండా, jeMDA
-n.
--flag;
జెట్టి, jeTTi
-n.
--champion;
---జగజ్జెట్టి = world champion; worldly wise.
జెముడుకాకి, jemuDukAki
-n.
--crow pheasant; Greater coucal; [bio.] Centropus sinensis;
-- a colorful bird seen in Andhra Pradesh; this has a long tail and hops around on the ground hunting for worms, oblivious of people around it; according to a legend, this bird knows how to recognize the life-restoring “Sanjeevani” from other twigs. The legend further says that if you kill its brood, the mother bird can revive them back to life by bringing the potent twig. Now if you take the whole nest, separate the twigs, and drop them in a river, the “Sanjeevani” twig can be readily recognized because the legend says it will swim upstream!
జెర్రి, jerri
-n.
--a centipede;
జెర్రిగొడ్డు, jerrigoDDu
-n.
--the whip snake; erroneously thought of as the male of the cobra;
జెర్రిపోతు, jerripOtu
-n.
--(1) tongue sole; (fish) of the Cynoglosside family; [bio.] Cynoglossus spp.; Paraplagusia blochii;
--(2) horned sole (fish) of the Soleidae family; Aesopia cornuta Kaup; Paraplagusia blochii;
--(3) sole (fish) of the Soleidae family; Brachirus spp.
-- (note.) spp. అన్న సంక్షిప్తం కనిపించినప్పుడల్లా, అది ఫలానా జాతికి చెందినదని అర్థం చేసుకోవాలి. Brachirus spp. అన్నప్పుడు, ఆ చేప బ్రాకీరస్ జాతిది అని చెబుతున్నామన్న మాట;
జెల్ల, jella
-n.
--(1) bop; a gentle hit on the head with a couple of fingers;
--(2) trout; dusky catfish; a fish of the Tachisuridae family [bio.] Tachysurus zona;
---తెల్లజెల్ల = white catfish; a fish of the Tachisuridae family; [bio.] Tachsurus jella;
---జేడిజెల్ల = Malabar sea catfishp; a fish of the Tachysuridae family; [bio.] Tachysurus dussumierii;
---రాతిజెల్ల freshwater shark; a fish of the Sisoridae family; [bio.] Bagarius bagarius;
జెల్లకాయ, jellakaya,
-n.
--bop; gentle spank on the head with the fingers;
జేవురించు, jEvuriMcu
-v. i.
--redden; flush;
---కోపంతో ముఖం జేవురించింది = the face became red with anger.
జేవురుగన్ను, jEvurugannu
-n.
--(1) red-eye;
--(2) an all-night trip;
జ్యేష్ఠ, jyEShTha %updated
-n.
--(1) Alpha Scorpii; Antares; Yoga tara of the 18th lunar mansion; located in the constellation Scorpio;
--(2) the star group Alpha, Sigma, Tau of Scorpio; the 18th of the 27 star groups (or asterisms or lunar mansions) of the Hindu calendar;
జైత్రయాత్ర, jaitrayAtra
-n.
--victory march;
జొన్న, jonna
-n.
--sorghum; cholam; jowar; a kind of millet called the great millet; [bot.] Sorghum vulgare; Sorghum bicolor; a dry crop grown in India;
జొనుపు, jonupu
-v. t.
--insert;
జొప్పించు, joppiMcu
-v. t.
--insert; push;
జోక్యం, jOkyaM
-n.
--interference;
జోడీ, jODI
-n.
--pair;
జోడు, jODu
-n.
--(1) pair; matching pair; (ant.) విజ్జోడు;
--(2) one out of a pair of shoes;
జోధ్‌పురీలు, jOdhpurIlu
-n. pl.
--Jodhpurs; riding breeches or trousers cut loosely at the top and fitting tightly below the knee;
జోరీగ, jOrIga
-n.
--buzzing insect;
జోరు, jOru
-n.
--(1) aggressiveness;
--(2) speed; tempo;
--(3) (coll.) bursting with good cheer;
జోల, jOla
- n.
-- swing; hammock; this swing need not be for a child's use;
జోలపాట, jOlapATa
-n.
--a song (a love song, a lulluby, etc) sung for someone on a swing or hammock;
-- [see also] lullaby; లాలిపాట = lullaby;
జోహార్లు, jOhArlu
-n. pl.
--tribute; homage; salutation;
జ్యోతి, jyOti
-n.
--flame; light; source of brightness;
జ్యోతి ప్రజ్వలనం, jyOti prajvalanaM
-ph.
--lighting the lamp;the first item at inaugural functions of Indian events;
జ్యోతిషం, jyOtishaM
-n.
--astrology; the art of foretelling from the positions of planets at the time of a subjects birth;
-- (lit.) జ్యోతి = light; జ్యోతిషం = the study (science) of lighted (illuminated) objects; దీనిని త్రి స్కంథ శాస్త్రం అంటారు 1. సిద్ధాంత భుజం (the limb of Astronomy) 2. ఫల (జోస్య) భుజం (the limb of Predictive Astrology) 3.ముహుర్త భుజం (The limb of Auspicious Times); In modern times, జ్యోతిషం is being used synonymously with the second limb, namely జోస్యం;
జ్యోతిర్‌వర్షం, jyOtirvarshaM
-n.
--light-year; the distance traveled by light in one year in a vacuum; approximately six trillion miles or 9.5 trillion kilometers;
జ్యోతిష్మంతుడు, jyOtishmaMtuDu
-n. m.
--one who shines;
జ్యోతిష్మతి, jyOtismati
-n. f.
--one who shines;
ఝారీ, jhArI
-n.
--retort; a vessel with a tail-like spout; (ety.) ఝరీ (కొండలలో ప్రవాహం) వలె నాళకం ఉన్న తోక బుడ్డి;
టన్ను, Tannu
-n.
--ton, a measure of weight;
---పెద్దటన్ను, = long ton; 2,240 pounds; a weight measure commonly used in Great Britain and other Commonwealth countries.
---చిన్నటన్ను = short ton; 2,000 pounds; a weight measure commonly used in the U.S. and Canada.
---మెట్రిక్‌టన్ను = metric ton; a measure of weight equal to 1,000 kilograms or 2204.62 pounds. This is the modern international standard for weight;
టపా, TapA
-n.
--mail; post; letters;
టపాకాయలు, TapAkAyalu
-n.
--a type of firecrackers;
-- పటాసులు;
టముకు, Tamuku
-n.
--a public announcement; an announcement made by a person as he goes around the town beating a drum;
టర్కీ బెరీ, TarkI berI
- n.
-- Turkey Berry; [bot.] Solanum torvum of the Solanaceae family; వంగ జాతి మొక్క; ఇవి విశాఖ జిల్లా లంబసింగి ప్రాంతంలో పెరుగుతున్నాయి;
%టా - TA, టి - Ti, టీ - TI
టాకా, TAkA
-n.
--a stitch; patch;
టాకి, Taaki
- n.
-- cistern; a vessel to hold water;
టాకీ, TAkI
-n.
--motion picture with a soundtrack; (ant.) మూకీ;
టావు, TAvu
-n.
--foolscap paper; folio; any of various sizes of writing paper measuring from 12 by 15 inches to 13.5 by 17 inches;
---అరటావు = half-scap paper; legal size paper of dimensions 8.5 inches wide x 14 inches long.
టికానా, TikAnA
-n.
--a place of residence; a resort;
టిక్కెట్టు, TikkeTTu
-n.
--ticket; a receipt for a fare paid;
టిట్టిభం, TiTTibhaM
-n.
--the bird called wagtail of the genus Motacilla; wagtails are slender, often colourful, ground-feeding insectivores of open country in the Old World; The genus contains 13 species;
-- also ఉయ్యాల పిట్ట; కాటుక పిట్ట; లకుమికి పిట్ట;
White_wagtail, టిట్టిభం
టిప్పణం, TippaNaM
-n.
--glossary; explanation with meaning of terms; word-by-word meaning; (rel.) తాత్పర్యం;
టిఫిను, Tiphinu
-n.
--snack; light meal;
ట్రిలియను, Triliyanu
-n.
--trillion; one followed by twelve zeros in the American method of counting; 1,000,000,000,000; 1e12; 1012;
టీ, TI
-n.
--tea; black or green tea; [bot.] Camellia sinensis;
టీ మొక్క, TI mokka
-n.
-- Ti plant; Cabbage Lily; Cabbage Palm; [bot.] Cordyline fruticosa of the Asparagaceae family;
-- లాటిన్ భాషలో ఫ్రూటెక్స్ (frutex) అంటే పొద అని అర్థం. పొదలా పెరిగే ఈ మొక్క స్వభావాన్నిబట్టి దీనికి ఫ్రూటికోసా (fruticosa) అనే పేరు, రసభరితంగా కండకలిగి ఉండే దీని వేరు దుంపల (fleshy roots) నుబట్టి దీనికి కార్డిలైన్ (Cordyline) అనే పేరూ వచ్చాయి.
--కొబ్బరి, తాటి, ఈత వంటి పామ్ (Palm) ల లాగే కాండం చివర మాత్రమే ఆకులు, పూలు, కాయలు గుత్తులుగా వస్తాయి కనుక ఇది నిజంగా పామ్ కాకున్నా దీనిని పామ్ అనే పేరుతోనే వ్యవహరిస్తున్నారు;
టీక, TIka
-n.
--word by word meaning; commentary; see also టిప్పణం;
---లఘు టీక = word for word translation.
---ఘన టీక = summarized meaning.
టీకాలు, TIkAlu
-n. pl.
--(1) vaccination, esp. against smallpox;
--(2) any vaccination;
---బీసీజీ టీకాలు = vaccination against tuberculosis.
టూకించు, TUkiMcu
-v. t.
--summarize;
టూకీ, TUkI
-n.
--(1) brief; summary;
--(2) a tree whose broad leaves are used in rolling a native cigarette, called beedi; [bot.] Diospyrum sp.
టూకీగా, TUkIgA
-adv.
--briefly; in summary;
టెంక, TeMka
-n.
--stone; esp. mango stone or palm stone; (note) What you find inside a stone is kernel; small stone is a పిక్క. Even smaller one is గింజ. All of these are seeds;
---మామిడి టెంక = mango stone.
---తాటి టెంక = palm stone.
---జీడిపిక్క = cashew nut.
---చింతగింజ = tamarind seed.
టెక్కు, Tekku
-n.
--uppityness; egotistic; pride; haughtiness; this word probably came from Tamil tekku which means teakwood, an important wood due to its quality and durability;
టైరు, Tairu
-n.
--tire; a rubberized and inflatable jacket attached to a metal rim of a wheel for a smooth and comfortable ride; (Br.) tyre;
టొపారం, TopAraM
-n.
--roof;
టొమేటో, TomETO
-n.
--tomato; yellow myrobalan; [bot.] Lycopersicum esculentum; Lycopersicon lycopersicum;
--a fruit of the nightshade family that is native to S. America; Esculentum in Latin means edible; [Lat.] esca = food; The U.S. Supreme Court decided that this belongs to the vegetable family, rather than the fruit family; entered India in the 1850s;
-- టమాటా; రామ్ములక్కాయ; కర్ఫూరపు వంకాయ; సీమ తక్కిలి కాయ;
--పొమేటో = టొమేటో + పొటేటో; సంకర జాతి ఫలం;
--చెట్టు టొమేటో = టోమరిల్లో = [bot.] Cyphomandra betacia] of Solanaece family;
--చిట్టి టొమేటో = Currant tomato = [bot.] Lycopersicon pimpinellifolium;
--జాం బెర్రీ పండు = టొమేటిల్లో = [bot.] Physalis ixocarpa;
టోకరా, TOkarA
-n.
--cheating; deception;
-- టొకరా కొట్టు = to cheat.
-- టోకరా తిను = to get cheated.
టోకు, TOku
-n.
--wholesale; (ant.) చిల్లర;
టోపీ, TOpI
-n.
--cap; beret; a cap made of cloth;
టోపీవేయు, TOpIvEyu
-v. t.
--[idiom] hoodwink; cheat; deceive;
టోలీ, TOlI
-n.
--a small coin of the British era with a value of one-half pie or 1/384 of a rupee; 2 టోలీలు = 1 దమ్మిడీ
ఠవళి, ThavaLi
-n.
--prank;
ఠాణా, ThANA
-n.
--police station;
ఠావు, ThAvu
-n.
--(1) place; position; mooring; house; lodging; residence;
--(2) twice the size of a foolscap paper; one-half of a ఠావు is A4 size paper or a legal-size paper;
-- same as టావు;
ఠేవిణీ, TheeviNee
- n.
-- long-term settlement;
-- తిష్ఠ;
Part 7: డం - DaM
డంగు, DaMgu
-n.
--(1) native mill in which lime mortar is produced; The mill is really a circular groove in which mortar is poured and ground by a stone roller, pulled by an ox; (2) amazement; surprise;
- v. t.
--remove fine husk from rice;
డంగైపోవు, DaMgaipOvu
-v. i. be amazed, shocked or surprised;
-- డంగుబోవు = భయపడు; ఆశ్చర్యపడు; బిత్తరపోవు; కంగు తిను; నిశ్చేష్టమగు; విస్మయం పొందు;
డమరుకం, DamarukaM
-n.
--a musical instrument in the shape of an hour-glass with a rattle attached to it; the drum in Lord Shivas hand; the drum used by a type of street beggar known as బుడుబుడుక్కలవాడు;
డమారం, DamAraM
-n.
--kettle drum;
డవాలి, DavAlI
-n.
--a peon's shoulder belt with a metal badge on it;
డాంబరం, DAMbaraM
-n.
--war;
డాంబికం, DAMbikaM
-n.
--pretense;
డాంబికుడు, DAMbikuDu
-n.
--a conceited person;
డా, DA
-adj.
--left;
---డాకడ = left side.
---డాకేలు = left hand.
డిక్కీ, DikkI
-n.
--trunk of a car; boot of a car; luggage compartment of a car;
డిగ్రీ, DigrI
-n.
--(1) degree; a measure of an angle;
--(2) degree; a measure of temperature;
--(3) a measure of educational accomplishment;
డిగ్గు, Diggu
-v. i.
--alight; get down;
డిప్ప, Dippa
-n.
--half of a fruit;
డిపాజిటు, DipAjiTu
-n.
--deposit;
డిబ్బీ, DibbI
-n.
-- small container with a lid;
డివిడెండు, DiviDeMDu
-n.
--dividend; periodic return on investment as opposed to capital gains which refers to the growth in value of an investment; the share of profit that falls to each partner in a business; (rel.) వడ్డీ;
డీకొను, DIkonu
-v. i.
--collide; meet; meet head on;
డీలాపడు, DIlApaDu
-v. i.
--get unnerved; get tired; get discouraged; break down; collapse;
డిసెంబరు పువ్వులు, DisMbaru puvvulu
- n. pl.
-- Philippine Violet; [bot.] Barleria cristata of the Acanthaceae family;
డెందము, DeMdamu
-n.
--mind; heart; the poetic heart;
డెక్క, Dekka
-n.
--(1) hoof;
--(2) claw of a crab;
డెల్టా, DelTA
-n.
--delta; the mouth of a river; (ety.) the fourth letter of the Greek alphabet is delta. The upper case of this letter is shaped like a triangle. Because the mouths of many rivers are of this shape, they are called deltas;
డేకు, DEku
- v. i.
-- (1) slide on the hips or buttocks;
-- (rel.) పాకు
డేగ, DEga
-n.
--hawk; falcon;
డేరా, DErA
-n.
--tent; temporary encampment built with poles, ropes and strong water-proof fabric such as canvas;
డ్రైవరు, Draivaru
-n.
--driver; a person or object that drives;
డొంక, DoMka
-n.
--(1) thicket;
--(2) a narrow pathway through a thicket;
డొంకతిరుగుడు, DoMkatiruguDu
-n.
--roundabout way;
డొంకెన, DoMkena
-n.
--pruning hook; a long stick with a sickle at one end;
డొక్క, Dokka
-n.
--side; side of the stomach below the diaphram;
డొక్కు, Dokku
-n.
--(1) can; empty can;
--(2) a euphimism used to refer to an old person; esp. an old woman;
డొగ్గలి కూర, Doggali kUra
-- see దొగ్గలి కూర;
డోకడా, DOkaDA
-n.
--(1) cent; one-hundredth part of a coin;
--(2) percentage;
డోకు, DOku
-n.
--vomit;
డోలనం, DOlanaM
-n.
--oscillation; swinging;
డోలు, DOlu
-n.
--drum; a musical instrument;
డౌలు, Daulu
-n.
--tint; hue; tinge of color;
---పసుపుడౌలు పొడచూపితే కాయ పండినట్టే = it is ripe if the yellow hue shows.
ఢంకా, DhaMkA
-n.
--large drum;
ఢక్కాముక్కీలు, DhakkAmukkIlu
-n.
--trials and tribulations; difficulties; hardships; experiences;
