This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002.
You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected.
PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks
American spelling is used throughout.
There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here.
16 March 2016.
నిర్వచనములు
ఆసక్తికర చిత్రములు
Part 1: ఇం - iM
ఇంకు, iMku
-v. i.
--absorb;
ఇంకుడు గుంటలు, iMkuDu guMTalu;
-ph. pl.
--re-charge basins for groundwater; areas where water is allowed to soak into the ground so as to recharge the groundwater reservoirs;
--జాలాదులు;
ఇంగలం, iMgalaM
- n.
--hot charcoal; fire; spark;
-- అంగారం;
ఇంగ్లీషు తుమ్మ, iMglIshu tumma
-n.
-- Mesquite; [bot.] Prosopis juliflora of the Mimosaceae family; Prosopis chilensis
-- Mesquite Wood is often used to enhance the flavor of barbecue foods with a bold and smoky flavor.
-- సర్కారీ తుమ్మ; [Hindi] విలాయతీ కిక్కర్;
ఇంగువ, iMguva
-n.
--asafetida; [bot.] Ferula asafoetida;
-- a gum-like substance obtained from the milky juice of a tree found mainly in Afghanistan, Iran, and Uzbekistan; This is a popular seasoning used in Indian and French cooking; the plant belongs to the parsley family, Umbelliferae;
-- Dubbed "the devil's dung," this has a strong odor; Until 2020, there was no domestic production; It is being cultivated now in Himachal Pradesh, India on an experimental basis;
-- తాపసతరువు;
--కారింగువ = తెల్ల మంగ = [bot.] Gardenia gummifera of the Rubiaceae family; [Sans.] నాడీ హింగు;
-- గాల్బనం = [bot.] Ferula galbaniflua; Ferula narthex;
--[Sans.] హింగు; హింగు నిర్యాసం; సుగంధికం; బాహ్లీకం; రామఠం; అత్యుగ్రం: జంతుఘ్నం; జంతుకం; హృద్యం; శతవేదీ; సహస్రవేదీ;
ఇంచుమించుగా, iMcumiMcugA
-adv.
--almost; approximately; more or less;
ఇంటావిడ, iMTAviDa
-n.
--wife; lady of the house;
ఇంటి, iMTi
-adj.
--of the house; belonging to the house;
ఇంటిపని, iMTipani
-n.
--(1) housework; domestic chores; (2) homework; the assignment a student gets from a teacher;
ఇంటిపేరు, iMTipEru
-n.
--family name; surname; this is the name common to all unmarried siblings and their parents; In the United States the "last name" is synonymous with "family name" simply because they put their family name last; In China, Japan and some parts of India, the given name is placed last;
ఇండుగ గింజ, iMDuga giMja
-n.
--clearing nut; [bot.] Strychnos potatorum; villagers in India add the paste obtained by grinding this nut to turbid river water to facilitate the settling of the river mud, and the clear water is ready for use; also చిల్ల గింజ; [Sans.] కతక ;
ఇంత, iMta
-adj.
--(1) this much;
--(2) little bit;
ఇంతకుముందు, iMtakumuMdu
-adv.
--earlier; before this time;
ఇంతగా, iMtagA
-adv.
--so much; to this extent;
ఇంతలో, iMtalO
-adv.
--presently; meanwhile;
ఇంతి, iMti
-n.
--woman;
ఇంతే, iMtE
-n.
--only this much;
ఇంద, iMda
-inter.
--here, take this!
ఇంద్రజాలం, iMdrajAlaM %e2t
-n.
--magic; illusion;
ఇంద్రధనుస్సు, iMdradhanussu
-n.
--rainbow; the seven-colored arch-like formation seen in the sky opposing the sun after a rainshower;
---fogbow = శుక్లధనుస్సు; తెల్లటి ఇంద్ర ధనుస్సు; నీటి బిందువుల వల్ల కాకుండా మంచు బిందువుల వల్ల ఏర్పడే తెల్లటి ఇంద్రధనుస్సు;
ఇందాక, iMdAka
-adv.
--short while ago;
ఇందియం, iMdiyaM
-n.
--Selenium; the chemical element with atomic number 34 and symbol Se;
ఇంద్రియం, iMdriyaM
-n.
--organ; sense;
---కర్మేంద్రియాలు = motor organs.
---జననేంద్రియాలు = genital organs.
---జ్ఞానేంద్రియాలు = sensory organs.
---పంచేంద్రియాలు, = (1) the five sense organs; eyes, ears, nose, tongue and skin; (2) the five senses; sight, hearing, smell, taste, and touch. These are also called the జ్ఞానేంద్రియాలు.
ఇందు, iMdu
-n.
--moon;
ఇందులో, iMdulO
-adv.
--in this;
ఇంధనం, iMdhanaM
-n.
--fuel;
ఇంధనపు చమురు, iMdhanapu camuru
-n.
--fuel oil;
ఇంపు, iMpu
-adj.
--pleasing; beautiful;
Part 2: ఇ - i
ఇ, i
- the second short vowel of the Telugu alphabetical sequence. A quite high front un-rounded vowel, rather like the vowel in English "sit."
-suff.
--a suffix indicating a female;
---శాంభవి = wife of శంభు
---జనని = mother;
---కవయిత్రి = poetess;
---నటి = actress;
ఇగురు, iguru
-n.
--(1) leftover substance after evaporation;
--(2) gum; the soft tissue structure that holds the teeth;
---కోడి గుడ్డు ఇగురు = scrambled eggs.
---వంకాయ ఇగురు పచ్చడి = chutney prepared by desiccating an eggplant (brinjal.)
ఇగుర్చు, igurcu
-v. t.
--desiccate; the process of removing water by heating;
ఇచట, icaTa
adv.
--here; at this place;
ఇచ్చిపుచ్చుకొను, iccipuccukonu
-v. t.
--trade; transact; swap; give and take;
ఇజం, ijaM
-suff.
--ism; belief;
---ఇజాల్లో నిజాలు = truths in beliefs.
---కమ్యూనిజం = communism; belief in a politico-economic system that supports commonly held property, usually by the state.
---కాపిటలిజం = capitalism, belief in capital formation, and a free-market economy.
---మార్క్సిజం = Marxism; belief in Karl Marx's philosophy of dialectical materialism; (syn.) communism.
ఇట, iTa
-adv.
--here; at this place;
ఇటిక, iTika
-n.
--brick;
---బొమ్మిటికలు = toy bricks
ఇటిక బెడ్డలు, iTika beDDalu
-ph.
--brick bats;
ఇటు, iTu
-adv.
--in this way; this side;
ఇట్టే, iTTE
-adv.
--in a moment; in a short while; easily;
ఇతర, itara
- adv.
-- other than; any other; different from;
--- బ్రాహ్మణేతర = other than Brahmins;
--- దక్షిణేతర = other than right; on the left side;
ఇత్యాది, ityAdi
-n. particle;
--et cetera; this and that; (ety.) ఇతి + అది;
ఇతివృత్తం, itivRttaM
-n.
--plot (of a story);
ఇతిహాసం, itihAsaM
-n.
--ancient history;
ఇత్తు, ittu
-n.
--[gram.] the short ఇ;
ఇతోధికంగా, itOdhikaMgA
-adv.
--to a great extent;
ఇదమిత్థంగా, idamithaMgA
-adv.
--exactly; precisely; definitely; without a doubt;
ఇద్దరు, iddaru
-n. pl.
--two people; two persons;
ఇది, idi
-pron.
--(1) this thing; it;
--(2) this woman; she;
-n.
--a catch word used whenever the user is at a loss of words;
---నాకు ఆయనంటే ఇదిగా ఉంది = I sort of feel for him.
---నువ్వు అలా ఇదిగా అవకు = do not feel bad.
ఇదిగో, idigO
-inter.
--look!; behold!; here it is!
ఇదివరకు, idivaraku
-adv.
--(1) hitherto; previously;
--(2) up till now;
ఇద్దుము, iddumu
- n.
-- a measure of volume used in India prior to Independence; 1 ఇద్దుము = 2 తూములు = 8 కుంచాలు;
ఇనప, inapa
-adj.
--iron; dative of ఇనుము;
ఇనప కచ్చడం, inapa kaccaDaM
-n.
--chastity belt;
ఇనప రజను, inapa rajanu
-n.
--iron filings; iron dust;
ఇనప్పెట్టి, inappeTTi
-n.
--safe; (lit.) iron box;
ఇనుమద్ది, inumaddi
-n.
--a large shady tree; [bot.] Terminalia tomentosa;
ఇనుము, inumu
-n.
--iron; one of the chemical elements with the symbol Fe and atomic number 28;
ఇన్సులిన్, insulin
-n.
--insulin; a hormone produced by the pancreas. This hormone is essential for maintaining blood sugar levels. Insufficient production of insulin or an inability of the body to utilize the available insulin leads to diabetes;
ఇప్ప, ippa
-n.
--Indian Butter tree; Mahwa tree; [bot.] Madhuca longifolia; Bassia latifolia; the flowers are used to make a wine and seeds are used to make oil;
-- వీటి పూలను వివిధ రకాలుగా ఆయుర్వేద వైద్యంలో వాడుతున్నారు. పచ్చి పూలను బాలింతలకు పాలు పడేదానికి వాడుతున్నారు. పూలను వేయించి శ్వాశ్వాసకో వ్యాధులకు, పూలను పాలల్లో కలిపి వ్యంధత్వ నివారణలో, పూలను నేతిలో దోరగా వేయించి పైల్స్ వ్యాధికి వాడుతున్నారు;
-- [Sans.] మధూక; మాధాకా; మడకం; మహువా; మహ్వా; మొహులో;
---పిన్న ఇప్ప = [bot.] Bassia longifolia.
---సీమ ఇప్ప = [bot.] Achras sapota.
M. longifolia=ఇప్ప
ఇప్పటికి, ippaTiki
-adv.
--by now;
ఇప్పుడు, ippuDu
-n.
--now; this time;
ఇపెకాక్, ipekAk
-n.
--ఇపెకాక్; వెఱ్ఱిపాల; వాంతి చేయించడానికి, దగ్గు తగ్గడానికి కూడా పూర్వం వాడేవారు; ఇప్పుడు వాడుకలో లేదు; [bot.] Cephaelis ipecacuanha;Carapichea ipecacuanha;
ఇబ్బంది, ibbaMdi
-n.
--(1) inconvenience; discomfort; trouble; difficulty; snag;
--(2) a hybrid animal; an animal with parents from different species, such as a "tion" which is a hybrid of a tiger and a lion;
--(3) [genetics] mutant; an organism that shows a marked change from its parent stock;
-- [ety.] ఇరు + పంది = ఇర్పంది = ఇబ్బంది; అడవిపందికిని ఊరఁబందికిని పుట్టిన పంది;
ఇబ్బడి, ibbaDi
-adj.
--double; two-fold;
ఇబ్బడి ముబ్బడిగా ibbaDi mubbaDiగా
-adv.
-- in doubles and triples; in large numbers; by the droves;
ఇముడు, imuDu
-v. i.
--fit; adjust; adapt;
ఇముడ్చు, imuDcu
-v. t.
--fit into; insert; adjust; to fit within a specified space;
ఇరసాలు, irasAlu
-n.
--remittance;
ఇరవు, iravu
-n.
--place; residence;
ఇరిణము, iriNamu
- n.
-- salty marsh; land made useless by the accumulation of salt; చవిటి పర్ర;
ఇర్రి, irri
- n.
-- deer; antelope;
ఇర్రిగోరోజనం, irrigOrOjanaM
- n.
-- musk; (note) The word గోరోజనం can be used to refer to the generic class of fats;
ఇరు, iru
-adjvl. pref.
--two; both;
ఇరుకాటము, irukATamu
-n.
--an inconvenient position with little wiggle room; [idiom] between the rock and the hard place;
ఇరుకు, iruku
-adj.
--narrow; congested;
---ఇరుకు సందు = narrow lane;
---ఇక్కడ చాల ఇరుకుగా వుంది = It is very congested here.
-n.
--sprain; stiffness;
---ఇక్కడ చాల ఇరుకుగా వుంది = It is very congested here.
---నా మెడ ఇరుకు పట్టింది = I have a stiff neck.
-v. i.
--squeeze oneself into a narrow space;
ఇరుకుమాను, irukumAnu
- n.
-- turnstyle;
--ఇది V ఆకారంలో వున్న బలమైన కొమ్మను పాతిగానీ, లేదా రెండు మూడు రాతి స్థంబాలను దగ్గర దగ్గరగా నాటిగానీ మధ్యనుండి దారి ఏర్పాటు చేస్తారు. అందులోంచి మనుషులు మాత్రమే వెళ్ళగలిగేలా, పశువులు వెళ్ళలేని విధంగా చేసే ఏర్పాటు.
ఇరుగు, irugu
-adj.
--neighboring; adjoining;
-n.
--neighborhood; people and houses on your right and left;
-- see also పొరుగు;
ఇరుగుపొరుగులు, iruguporugulu
-n.
--neighbors;
ఇరుగుడు, iruguDu
-n.
--Indian rosewood; a species of monsoon tree; [bot.] Dalbergia latifolia; Other names are Rosewood, Bombay blackwood, Rosetta rosewood, East Indian rosewood, Reddish-brown rosewood, Indian palissandre, and Java palissandre;
220px-Dalbergia_latifolia.jpg = ఇరుగుడు
-- తూర్పు, దక్షిణ భారతంలో వర్షాలు బాగా కురిసే ప్రదేశాల్లో ఈ వృక్షం షుమారు 40 మీటర్ల ఎత్తు వరకూ పెరుగుతుంది. కలపను గృహోపకరణాలకువాడుక చేస్తున్నారు, చెట్టునుంచి ఆయుర్వేద వైద్యులు మందులు తయారు చేస్తున్నారు.
-- [Sans.] శింశుపా వృక్షం; రామాయణంలో సీతమ్మ అశోకవనంలో శింశుపావృక్షం క్రీంద కూర్చొన్నట్లు ఉంది. భేతాళ పంచవింశతి కథల్లో భేతాళుడు శింశుపావృక్షం క్రింద శవంలో ఉండి విక్రమార్కుణ్ణి పరీక్షించినట్లు ఉంది. లలితా సహస్రనామంలో, మరెన్నో ప్రాచీన గ్రంథాల్లో ఈ వృక్షం ప్రస్తావనలున్నాయి. భారతీయులకు ఈ చెట్లు పవిత్ర మైనది.
ఇరువైపులా, iruvaipulA
-adv.
--both sides;
ఇరుసు, irusu
-n.
--(1) axle; a bar connecting two wheels;
--(2) axis, an imaginary line around which something rotates;
--(3) the line of a coordinate system;
ఇలకూర, ilakUra
-n.
--a plant that grows in salty marshes; [bot.] Suaeda maritima Dum;
Suaeda_maritima=ఇలకూర
ఇలకోడి, ilakODi
-n.
--cricket, cicada; an insect;
ఇలాకా, ilAkA
-n.
--(1) jurisdiction; territory;
--(2) belonging;
---ఆమె నా ఇలాకాలో ఉంది = she is kept by me.
ఇలాగ, ilAga
-adv.
--thus, this way; in this manner;
ఇలారం, ilAraM
-n.
--(1) raised platform for watching crops; (2) dais; (3) a hut or cottage with no walls;
ఇల్లాలు, illAlu
-n.
--housewife; (lit.) wife of the house;
ఇలింద, iliMda
-n.
--[bot.] Diospyros Chloroxylon; same as ఉలింద;
ఇల్లు, illu
-n.
--(1) house; residence;
--(2) family;
--(3) one of the houses in a horoscope; ప్రతీ క్షణమూ రాశిచక్రంలో ఏదో ఒక బిందువు తూర్పున ఉదయిస్తూనే ఉంటుంది. అదే క్షణంలో పడమటి దిక్కున సరిగ్గా దానికి ఎదురుగా (180 డిగ్రీలు ఎదురుగా) ఉండే బిందువు అస్తమిస్తూ ఉంటుంది. అదే క్షణంలో నడినెత్తిన మరొక బిందువు ఉంటుంది. అలాగే దానికి ఎదురుగా మన కాళ్ళకింద (భూమికి అడుగున) మరొక బిందువు ఉంటుంది. తూర్పున ఉదయించే బిందువుకీ నడినెత్తిన ఉన్న బిందువుకీ మధ్య ఉన్న ఆకాశపు భాగాన్ని మూడు సమాన భాగాలు చేసి, అలాగే మిగతా మూడు బిందువులకీ మధ్యనున్న భాగాల్ని మూడేసి సమాన భాగాలు చేస్తే మొత్తం పన్నెండు భాగాలు అవుతాయి. వీటినే భావములు లేక ఇళ్ళు అంటారు.
-- (4) In Vedic astrology, the houses rule over particular domains of your life. They also are ruled over by certain planets, and it’s generally auspicious if these planets are located in their own houses. The houses are as follows:
1st house: ruled by Mars, this house influences your physical appearance.
2nd house: ruled by Venus, this house predicts wealth and your family life.
3rd house: ruled by Mercury, this house influences your intelligence and communication skills.
4th house: ruled by the Moon, this house influences your domestic life and property.
5th house: ruled by the Sun, this house makes predictions about your children.
6th house: ruled by Mercury, this house influences our health and susceptibility to disease.
7th house: ruled by Venus, this is the house of romantic and business partnerships.
8th house: ruled by Saturn, this is the house of death, longevity, and sudden surprises.
9th house: ruled by Jupiter, this is the house of higher education, ethics, and virtue.
10th house: ruled by Saturn, this house predicts careers and reputations.
11th house: ruled by the Sun, this house influences gains in wealth or prestige in your life.
12th house: ruled by Jupiter, this house rules over your dreams, secrets, and emotions.
---పుట్టిల్లు = family (home) in which a woman is born.
---మెట్టిన ఇల్లు = family (home) into which a woman enters after marriage.
ఇవతల, ivatala
-adv.
--hither; on this side;
ఇవి, ivi
-pron.
--these things;
ఇషణం, ishNaM
-n.
--desire;
---పుత్రేషణం = desire for a son.
ఇష్టాగోష్ఠి, ishTAgOshThi
- n.
-- pleasant conversation; free-wheeling conversation;
ఇష్టాలాపం, ishTAlApaM
- n.
-- pleasant conversation; free-wheeling conversation;
ఇస్పగుల, isphagula
- n.
-- blond plantain; desert Indian wheat; blond psyllium; ispaghul; Spogel; psyllium; [bot.] Plantago ovata of the Plantaginaceae family;
ఇసింటా, isiMTA
-adv.
--toward this way; (ant.) అసింటా
ఇస్తిరిచేయు, istiricEyu
-v. t.
--iron; press; the act of pressing clothes with a hot box;
ఇస్తిరిపెట్టె, istiripeTTe
-n.
--ironing box;
ఇసుక, isuka
-n.
--sand;
ఇసుక గడియారం, isuka gaDiyAraM
-n.
--hour glass; (lit.) sand clock;
ఇసుక తక్కిడ, పేడ తక్కిడ, isuka takkiDa, pEDa takkiDa
- ph.
-- one dupe bigger than the other dupe; (lit.) తక్కిడి = మోసగాడు;
ఇసుకదారికూర, isukadArikUra
- n.
-- [bot.] Gisekia pharnaceoides Linn.;
--Leaves - occasionally eaten as a vegetable; It is more likely to be eaten as an emergency food; In some areas it is used as a condiment;
ఇసుకపర్ర, isukaparra
-n.
--sandy waste;
ఇసుక బల్లి, isuka balli
-n.
--sandfish; sand lizard; a limbless lizard found in the Thar desert; [bio.] Ophiomorus tridactylus;
ఇసుమంత, isumaMta
-adj.
--tiny; little bit; as much as a grain of sand;
ఇసుళ్లు, isuLlu
- n. pl.
-- winged white-ants; these flying insects come out of the ground in droves, just before rainfall in tropical India; they get attracted to light and die after a short flight around light sources; see also ఈసుళ్లు;
ఈడవ, IADava %e2t
-n.
-- dry land with no irrigation, yet suitable for cultivating some dry crops;
--- ఈడవ పొలం అంటే భూసారం, నీటి వనరులేని మెట్టపొలం;
--- (ant.) బాడవ; బంజరు;
ఈడిగిలబడు, IDigilabaDu
-v. i.
--vegetate; droop; be lazy; reluctant to move forward;
ఈదు, IDu
-v. t.
--(1) swim;
--(2) struggle through;
ఈనాము, InAmu
-n.
-- tip; a gift given in appreciation of a service performed; %e2t
--- బహుమతి; పసదనము;
ఈను, Inu
-v. t.
-- (1) deliver; give birth to especially by an animal; (2) emit; give forth;
---ఆవు ఈనింది = the cow delivered.
-- మెరుగులీను = emit radiance;
ఈనె, Ine
-n.
--vein; (esp.) the vein of a leaf; The stem or centric fiber in a leaf or feather; the withes or twigs of a tree;
ఈప్స, Ipsa
-n.
--will; volition;
ఈమె, Ime
-pron.
--she; this woman;
ఈయన, Iyana
-pron.
--he (respectful); this man;
ఈరతార, IratAra
-n.
--disorder;
ఈర్ష్య, Irshya
-n.
--envy; jealousy; malice; spite; same as ఈసు;
== ఈర్ష్య అంటే తనకు లేకుండా ఉండి, ఒకరికి ఉందే అని ఏడవడం;
-- see also అసూయ;
ఈరిక, Irika %e2t
-n.
--sprout; seedling; malt;
ఈరు, Iru
-n.
--two;
---ఈరారు = 12; two sixes.
---ఈరేడు = 14; two sevens.
---ఈరైదు = 10; two fives.
ఈల, Ila
-n.
--whistle;
ఈళ్లు, ILlu
-n. pl.
--eggs of lice;
-n. s. ఈరు;
ఈవిడ, IviDa
-pron.
--this lady (respectful);
ఈశ్వరుడు, IsvaruDu
-n.
--(1) the Lord of the Universe who is the cause of all causes; the personal manifestation of the Supreme; the cosmic self; cosmic consciousness;
--(2) used as a synonym for Lord Siva;
ఈశ్వరి, Isvari
-n.
--Indian birthwort; snakeroot; [bot.] Aristolochia Indica;
-- an aromatic, twining perennial herb; Aristolochia indica is found in the low hills and plains of India, from Nepal and lower Bengal to Chittagong in Bangladesh, besides the Coromondel Coast. Traditional medical texts such as Vatikaprakaranaya claim many medicinal properties of Aristolochia indica including anti-inflammatory, anti-microbial and anti-ulcer activities. It is an ingredient of herbal decoctions and external applications used for snakebite management in indigenous medicine.The plant has been used as a traditional medicine for post-delivery-infections and for snakebites;
-- ఈశ్వరివేరు; ఈశ్వరిమూలి; దూలగోవిల; [Hin.] Isrol; [Sans.] Sunanda;
ఈశాన్యం, ISAnyaM
-n.
--northeast;
ఈషణం, IshaNam
-n.
--desire;
ఈషణత్రయం, IshaNatrayaM
-n.
--the three strong desires of a man, namely a wife, wealth and a child;
ఈసడింపు, IsaDiMpu
-n.
--disapproval; disdain;
ఈసు, Isu
-n.
--(1) envy; jealousy; dislike;
--(2) competition coming out of envy, etc;
ఈసుళ్లు, IsuLlu
-n.
--termite-like ants with wings; winged termites;
మూలం
V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2
_in_Hyderabad,_AP_W_IMG_0068.jpg)
.jpg)