This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002.
You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected.
PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks
American spelling is used throughout.
There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here.
16 March 2016.
నిర్వచనములు
ఆసక్తికర చిత్రములు
Part 1: అం - aM
అంకం, aMkaM
-n.
--(1) digit; number;
--(2) act in a play;
--(3) sign; symbol;
--(4) lap;
--(5) eye;
---కారణాంకం = factor.
---చరమాంకం = final act.
---పూర్ణాంకం = whole number.
---భిన్నాంకం = fractional number.
---ప్రథమాంకం = act 1 (in a play).
-n.
-- (1) apartment; flat; నలుచదరపుచోటు; తొట్టికట్టు; (2) 8 square yards of land; పన్నెండడుగుల పొడవు, ఆరడుగుల వెడల్పు గలిగి 72 చదరపు అడుగుల వైశాల్యం ఉంటే ఇంటి కట్టుబడి స్థలమని నెల్లూరు జిల్లా వ్యవహారం; తిరుపతి ప్రాంతాల వారు 6 అడుగులు x 6 అడుగుల - అంటే 36 చదరపు అడుగుల వైశాల్యాన్ని - ఒక అంకణం గా తీసుకుంటారు. (3) The space between any two beams, or pillars. రెండు దూలముల, లేక స్తంభముల, నడిమి ప్రదేశము.
అంకనం, aMkanaM
-n.
--same as అంకణం;
అంకవంక, aMkavaMka
-n.
--plasticity; pliability; softness;
అంకాలు, aMkAlu
-n.
--marks; score in a test; statistics; (lit.) numbers;
అంకించుకొను, aMkiMcukonu
-v. t.
--appropriate; annex.
అంకితం, aMkitaM
-n.
--dedication (of a book or work of art);
అంకిలి, aMkili
-n.
--obstacle; impediment;
అంకుడు, aMkuDu
-n.
-- (1) [bot.] Nerium antidysenterica; Holarrhena antidysenterica; This plant, that grows on hills, contains several alkaloids such as conessine, kurchine, and kurchicine; This plant was mentioned in Potana's Bhagavatam;
-- (Syn.) కొండజెముడు, గిరిమల్లిక; కొండ మల్లె; కూటజం; పాలచెట్టు;
-- (2) [bot.] Wrightia tinctoria; ఈ వృక్షం పాలలో, ఆకులలో, పూలలో ఉండే ‘పాల ఇండిగో’ (Pala Indigo) అనే ఒక విధమైన నీలి అద్దకపు రంగు (Blue Dye) కారణంగా దీనికి టింక్టోరియా అనే పేరు ఏర్పడింది. టింక్టోరియస్ అంటే లాటిన్ భాషలో ‘నీలిరంగు కలిగిన‘ అని అర్థం. దీని కర్ర తేలికగా, మెత్తగా ఉండే కారణంగా బొమ్మల తయారీకి, తరిణె పట్టే పనుల (Turnery) కూ ఇది చాలా అనువుగా ఉంటుంది. ఈ కర్రతో అగ్గి పెట్టెలు, అగ్గి పుల్లలు కూడా తయారు చేస్తారు; ఏటి కొప్పాక లోని లక్క బొమ్మలు ఈ కర్రతోనే చేస్తారు;
అంకురం, aMkuraM
-n.
--(1) seed; sprout; bud; embryo;
--(2) blood;
-- మొలక; ఈరిక; మొటిక;
---అంకురం లేకుండా (సమూలంగా) నాశనం అయిపోయింది = destroyed without a trace.
-n.
--(1) digit; a single-digit number;
--(2) the written symbol used to denote a number such as 0, 1, 2, 3 or I, II, III; (note) a number with more than one digit is often called సంఖ్య; (syn.) అంకం;
అంకెవన్నియ, aMkevanniya
- n.
--stirrup hanging on either side of a horse saddle;
-- అంకవన్నె;
అంకెసం, aMkesaM
-n.
--generation;
అంకోలం, aMkOlaM
-n.
-- [bot.] Alangium decapetalam;Alangium salvifolium;
-- a medicinal plant; root decoction used for fevers and leaf extract for skin diseases;
--ఊడుగు చెట్టు;
అంగం, aMgaM
-n.
--(1) organ; limb; element; member;
--(2) division; part;
--(3) style; method;
---అష్టాంగ యోగం = "eight-limbed yoga; eight-staged yoga; the eight stages are Yama, Niyama, Asana, Pranaayaama, Pratyaahaara, Dhaarana, Dhyaana, and Samaadhi; Raja yoga.
---సాష్టాంగ = స + అష్టాంగ = with all the eight limbs, namely the chest, forehead, hands, knees and feet.
---చతురంగం = chess; (lit.) the four divisions, namely chariots (bishops), elephants (rooks), horses (knights), and foot soldiers (pawns).
అంగ, aMga
-n.
--stride; long step;
అంగచ్ఛేదం, aMgachEdaM
-n.
--amputation; cutting of a limb;
అంగజ, aMgajaM
-n. f.
--daughter;
అంగజుడు, aMgajuDu
-n. m.
--son;
అంగబలం, aMgabalaM
-n.
--(1) material support; people support;
--(2) physical strength;
అంగడి, aMgaDi
-n.
--store; shop; market; bazaar;
అంగడివాడ, aMgaDivADa
-n.
--market street; bazaar;
అంగడిల్లు, aMgaDillu
-n.
--mall; shopping center; building in which many stores are located;
అంగణము, aMgaNamu
-n.
--courtyard;
అంగద, aMgada
-n.
--danger;
అంగదట్టం, aMgadaTTaM
-n.
--petticoat; a lower, long undergarment of women;
అంగదేశం, aMgadESaM
-n.
--ancient name for the region now called Assam;
అంగనం, aMganaM
-n.
--ambulation; walking;
అంగనంబండి, aMganaMbaMDi
-n.
--ambulance;
--a vehicle that carries patients to an emergency medical treatment center;
అంగన, aMgana
-n.
--woman; (lit.) one with pretty body parts;
అంగరంగవైభవం, aMgaraMgavaibhavaM
-n.
--luxury; enjoyment of riches;
అంగరకా, aMgarakA
-n.
--topcoat; overcoat; long coat
అంగరక్ష, aMgaraksha
-n.
--vest; bullet-proof vest; (lit.) body protector;
అంగరక్షకుడు, aMgarakshakuDu
- n. m.
-- bodyguard;
అంగలార్చు, aMgalArcu
-v.i.
--weep; cry due to fear; to grieve; lament; to cry out from fear; grief or pain;
అంగలేపం, aMgalEpaM
-n.
--body lotion; any paste-like substance for smearing on the body;
-n.
--(1) charcoal;
--(2) live coal;
--(3) the red one;
అంగారకుడు, aMgArakuDu
-n.
--Mars; (note) కుజుడు, although used as a synonym, is a misnomer; it means son of the Earth and according to modern science, this is not justified;
అంగారిణి, aMgAriNi
-n.
--charcoal grill;
అంగారు, aMgAru
-n.
--a black gooey substance made from the charcoals of burned rice; used as tilak (the dot on the forehead) of Hindu boys and girls.
---అంగారుబుడ్డి = container of aMgAru.
అంగారుబొట్టు, aMgaruboTTu
-n.
--black dot on the forehead worn by traditional Hindu boys and girls;
అంగిలి, aMgili
-n.
--back part of the tongue; part of the throat towards the mouth; లోకుత్తుక;
అంగీకరించు, aMgIkAriMcu
-v. i.
--agree; consent; approve; admit;
-- ఒప్పుకొను; ఇయ్యకొను;
-n.
--(1) edge; edge of a vessel; lip of a glass;
--(2) border; border of a sari;
---జరీ అంచు పట్టు చీర = a silk sari with a gold-laced border.
అంచుకుట్టు, aMcukuTTu
-n.
--hem; hemstitch; a type of stitching used in hemming;
అంచెలు, aMcelu
-n. pl.
--steps; rows; stages; relays;
అంచెలవారీగా, aMcelavArIgA
-adv.
--in stages; in steps; methodically; systematically;
అంజనం, aMjanaM
-n.
--(1) ointment; unction;
--(2) mascara;
--(3) seeing into the future by applying an ointment to the eyes; divining; -- మలయాళ మంత్రం సాధన చేసిన వాళ్ళు అంజనం వేసి ఏదైనా వస్తువు లేదా మనిషి తప్పిపోతే ఎక్కడ ఉందో తెలుసుకోడానికి ఈ ప్రక్రియను వాడుతారు. చిన్న అబ్బాయిని అరచేతి లోనో, తమలపాకు మీదనో తన దగ్గర ఉన్న మంత్రించిన కాటుక పూసి — అందులో ఆ అబ్బాయికి కనబడుతున్నది చూచి చెప్పమంటారు. వాడి మాటలనుబట్టి ఆ పోయిన సొమ్ము ఏ దిక్కుకు పోయి ఉందో, ఆ దొంగ ఆకారాదులు చెప్పేవాడు.
--(4) ink;
అంజలి, aMjali
- n.
-- a pair of hands held together in the shape of a cup;
-- దోసిలి; దోయిలి;
--- పుష్పాంజలి = పువ్వులతో నిండియున్న దోసిలి;
అంజు, aMju
- v. i.
-- (1) fear; be afraid of;
-- (2) hesitate; doubt;
అంజూరు, అంజీరు పళ్లు, aMjUru, aMjIru paLlu
-n.
-- common fig; [bot.] Ficus carica L. Moraceae;
అంజిక, aMjika
- n.
-- fear;
అంట్లగిన్నెలు, aMTlaginnelu
-n.
--unwashed dishes; dirty dishes;
అంట్లమైనం, aMTlamainaM
-n.
--grafting wax; Grafting wax is a composition of rosin, beeswax, tallow, and similar materials, used in gluing and sealing the wounds of newly grafted trees or shrubs
అంట్లవెధవ !, aMTlavedhava
-n.
--dirty fellow!;
అంటించు, aMTiMcu
-v. t.
--(1) lit, set fire to; ignite;
--(2) affix; paste; cement; patch; join; attach;
అంటించుకొను, aMTiMcukonu
-v. t. refl.
--(1) set fire to oneself; ignite;
--(2) attach, stick or glue to one's self;
అంట్రింత, aMTriMta
- n.
-- (1) a common, small, much-branched herb found in coastal Andhra; [bot.] Hedysarum triflorum; Linn.
-- (2) bur grass; [bot.] Triumfetta rhomboidea;
అంటు, aMTu
-n.
-- (1) [bot.] graft; (2) contact with a defiled or unclean object;
---మామిడి అంటు = mango graft.
---అంటురోగం = contagious disease
---నన్నంటుకోకు = do not touch me.
---అంటు చేత్తో అన్నీ ముట్టుకోకు = do not touch everything with the hand that is defiled by the touch of food.
-v. i.
--touch; hold; contact;
-v. t.
--[bot.] graft;
---కొమ్మంటు = branch graft; getting a hybrid variety of plant by tieing a sliced branch of one with another;
అంటుతొక్కు, aMTutokku
-v. t.
--[bot.] graft;
---నేలంటు= ground graft; getting a new plant by bending a branch of the original plant and burying it under mud until the branch takes root;
అంటుపేను, aMTupEnu
-n.
--head louse;
--- తలలోన్న పేల గుడ్లని ఈరు లేక ఈపి అంటారు. ఈళ్లు అనేది దానికి బహువచనం. జుట్టు నుండి ఈళ్లని
తొలగించడానికి ఈరుపెన లేక ఈర్పెన అనే ప్రత్యేకమైన దువ్వెన వాడతారు. గుడ్ల నుండి పుట్టిన పేలు తొలి దశలో చర్మానికి అంటుకుని ఉంటాయి కనుక వీటిని అంటు పేలు అంటారు..
అంటువ్యాధి, aMTuvyAdhi
-n.
--contagious disease; communicable disease; a disease transmitted by contact; (exp.) pneumonia can be an infectious disease, but it is not contagious, it does not spread from person to person; influenza is contagious; (rel.) సోకుడు రోగం; తిష్ట;
అంట్లు, aMTlu
-n. pl.
--(1) dirty dishes; unwashed pots and pans;
--(2) grafts; grafted plants;
-n.
--ovary; [bot.] gynoecium; the female part of a flower; pistil;
అండజం, aMDajaM
-n.
--oviparous; born of an egg; reptile; fish; bird;
-- see also వ్యాళములు;
అండజననం, aMDajananaM
-n.
--[bio.] oogenesis; the production or development of an ovum;
అండదండలు, aMDadaMDalu
- n.
-- support and prop; backing; material and moral support;
అండపీతం, aMDapItaM
-n.
--yolk; yellow of an egg;
అండయోనిజములు, aMDayOnijaMulu
-n. pl.
--ovoviviparous; born of an egg inside the body; some reptiles lay their eggs but the eggs are hatched inside their bodies and baby reptiles come out;
-- also called వ్యాళములు; Boa constrictor and Green Anaconda are examples;
అండశ్వేతం, aMDaSvEtaM
-n.
--white of an egg;
అండా, అండీ, aMDA, aMDI
-n.
--a big vessel; a vessel used to boil water; boiler; a metal vessel;
అండాకార, aMDAkAra
-adj.
--ovate; ovoid; oviform; egg-shaped;
అండాలు, aMDAlu
-n. pl.
--(1) ovules;
--(2) large cooking vessels;
అండాశయం, aMDASayaM
-n.
--ovary; the egg-producing organ of a female;
అండి, aMDi
-suff.
--indicates respectful address in both genders; సంబోధనార్థక ప్రత్యయం;
---అంతేనండి = that is all, sir; that is all, madam.
---అవునండి = that is it, sir; yes, sir; that is it, madam; yes, madam;
---ఎంతండి? = How much, sir?; How much, madam?
---ఏమండి = hello; hi; (lit.) what sir; what madam.
---కాదండి = that is not so, sir; that is not so, madam.
---మరేనండి = as you said, sir; as you said, madam.
అండోత్పత్తి, aMDOtpatti,
-n.
--ovulation; oogenesis; the production or development of an ovum;
-- see also అండోత్సర్గం; అండజననం;
అండోత్సర్గం, aMDOtsargaM
-n.
--ovulation;
అంతం, aMtaM
-n.
--(1) end; termination;
--(2) death; destruction;
-- చివర; కొస; కొన; కడ;
---విషాదాంతం = tragedy; a play or cinema that ends in sorrow or death of a leading character.
---అనంతం = that without an end; infinite; infinity.
అంతంతమాత్రం, aMtaMtamAtraM
-adj.
--just enough to manage with;
అంత, aMta
-adj. suff.
--so much; so many;
---బుట్టెడంత = as much as a basketful.
-n.
--[math.] differentiation; a standard operation in calculus;
అంతర్ గ్రహాలు, aMtargrahAlu
-n. pl.
--inner planets; the planets between the Sun and Jupiter, namely Mercury, Venus, Earth and Mars;
అంతర్ జంఘాస్థి, aMtarjaMghAsthi
-n.
--[anat.] tibia; shin bone; the larger and stronger of the two bones in the leg below the knee;
అంతర్‌జాలం, aMtarjAlaM
-n.
--[comp.] Internet; the worldwide network of computers that relies on the so-called Internet protocol TCP/IP as a communication standard;
అంతరం, aMtaraM
-n.
--(1) interval; intermediate space;
--(2) difference;
--(3) rank; social status;
--(4) another one;
---కాలాంతరం = another time.
---గత్యంతరం = another way; alternative.
---గ్రామాంతరం = another village.
---జన్మాంతరం = another life; another incarnation such as past or future birth.
---దేశాంతరం = another country.
---మతాంతరం = another religion.
---ప్రత్యంతరం = another copy.
---పాఠాంతరం = another text.
---యుగాంతరం = another era.
---స్థలాంతరం = another place.
-n.
--[bot.] Pistia stratiotes; water cabbage; water lettuce; Being a floating plant, water lettuce obtains all its nutrients directly from the water. This makes it a great plant to use to combat algae;
-n.
--ambergris; fossilized tree resin, considered valuable because of its color, natural beauty and rarity;
--- (note) ambergris is different from amber. Ambergris is a dense, foul-smelling, secretion found in the guts of sperm whale. Hardened secretions are often found floating on ocean waters as flakes. When heated these gray flakes melt and give off a fragrance that is highly prized by perfumers. Amber
(తృణస్పటికం, తృణమణి), on the other hand, is a transparent fossilized resin, highly valued as a precious stone.
అంబరీషం, aMbarIshaM
-n.
--frying pan; (rel.) పెనం; మంగలం; మూకుడు;
--- అంబరీషం నుండి అగ్నిగుండం లోకి = from the frying pan to fire.
అంబలి, aMbali
- n.
-- gruel; "conjee" water; a poor man's soup made from water drained off after cooking rice;
అంబష్ఠుడు, aMbashThuDu
- n.
-- barber; a person who cuts or styles hair;
అంబారావం, aMbArAvaM
-n.
--the ‘moo’ sound made by cows;
అంబుచరం, aMbucaraM
-n.
--aquatic creature; marine creature;
అంబుజం, aMbujaM
-n.
--one born out of water, such as a lotus;
అంబుదం, aMbudaM
-n.
--one that gives rise (birth) to water, such as a cloud;
-n.
--(1) part;
--(2) numerator of a fraction;
--(3) degrees in angular measure;
--(4) [comp.] radix; base; root;
---అష్టాంశ = octal; to the base 8;
---దశాంశ = decimal; to the base 10;
---ద్వియాంశ = binary; to the base 2;
---షష్టాదశాంశ = hexadecimal; to the base 16;
అంశుమతి, aMSumati
- n.
-- [bot.] Pseudarthria viscida; the roots of this plant have been used in Ayurvedic medicine;
-- ముయ్యాకు పొన్న;
అంశువు, aMSuvu
- n.
-- light; ray of light;
అంసం, aMsaM
-n.
--[anat.] tip of the shoulder;
అంసచక్రం, aMsacakraM
-n.
--[anat.] pectoral girdle; The shoulder girdle or pectoral girdle is the set of bones in the appendicular skeleton which connects to the arm on each side; In humans it consists of the clavicle and scapula;
అంసఫలకం, aMsaphalakaM
-n.
--[anat.] scapula; shoulder blade;
Part 2: అ - a
అ, a. first letter, first vowel as well as the first syllable of the Telugu alphabet. This is a short vowel, that is, it takes one short unit of time to utter this syllable. While pronouncing this you have to open your mouth (వివృతం) and the sound comes from the throat (that is, this is an open guttural (కంఠ్యం) ). When used as a prefix with some Sanskrit words, gives a negative meaning
---అనిత్యం = not permanent; fleeting.
---అనింద్యం = one that cannot be blamed.
---అచరం = immobile; immovable; stationary.
---అవిభక్తం = undivided.
---అసంతృప్తం = unsatisfied, unsaturated.
---అసంబద్ధం = incoherent.
---అస్థిరం = unstable.
-n.
--intransitive verb; An intransitive verb is one that does not take a direct object. In other words, it is not done to someone or something. It only involves the subject.
అకశేరుకం, akaSErukaM
-n.
--invertebrate; one that does not have a spinal column;
అకస్మాత్తుగా, akasmAttugA
-adv.
--suddenly;
అక్క, akka
-n.
--elder sister;
అక్కచెల్లెళ్లు, akkacelleLlu
- n.
-- sisters;
అక్కజము, akkajamu
- n.
-- surprise; unexpected event;
అక్కడ, akkaDa
-adv.
--there;
అక్కడక్కడ, akkaDakkaDa
-adv.
--here and there;
అక్కడికక్కడే, akkaDikakkadE
-adv.
--on the spot; then and there;
అక్కన్న మాదన్నలు, akkanna mAdannalu
- ph.
- an inseparable pair;
అక్కర, akkara
-n.
--necessity; need;
అక్కలకర్ర, akkalakarra
-n.
--Pellitory root; a medicinal root suitable for reducing fever; this root has been used to treat sexually transmitted diseases; [Bot.] Anthemis pyrethrum; Anacyclus pyrethrum;
అక్కలి, akkali
-n.
-- wavelet; a small wave;
అక్కళించు, akkaLiMcu
-v. i.
-- pull the stomach inside and backward such as we do to accommodate tight-fitting pants;
-n.
-- (1) axis; (rel.) ఇరుసు;
-- (2) die used in gambling;
-- (3) vitriol;
-- (4) [Bot.] Terminalia bellirica; Each seed of this tree weighs about one "tola" a traditional Indian measure for weighing small quantities like gold;; తాని లేక తాడ్ర చెట్టు; విభీతక వృక్షం;
-- (5) Hydrated Sodium Carbonate; Natron; Sochal Salt;
అక్షతలు, akshatalu
-n.
--consecrated rice; rice sanctified by mixing with turmeric paste and used in ceremonial blessings; (lit.) unbroken grains;
అక్షమాల, akShamAla
-n.
--rosary; a chain of beads made of the dried fruits of Elaeocarpusganitrus;
-- రుద్రాక్షమాల;
అక్షయం, akshayaM
-n.
--non-empty; (lit.) one that does not get depleted;
అక్షయ, akshaya
-adj.
--inexhaustible; non empty;
అక్షయ తూణీరం, akshaya tUNIraM
-n.
--an inexhaustible quiver; a divine quiver that keeps getting full with arrows as they are used;
అక్షయ పాత్ర, akshaya pAtra
-n.
--(1) an inexhaustible pot; a divine dish that keeps getting full with food as it is consumed;
--(2) cornucopia;
అక్షయ సమితి, akshaya samit
-n.
--[math.] non empty set;
అక్షయం, akshayaM
-n.
-- non-empty; (lit.) one that does not get depleted;
అక్షరం, aksharaM
-n.
--(1) A letter, a single syllable, a character of the alphabet; (lit.) అ నుండి క్ష వరకు ఉన్న అక్షర సముదాయం; 'సున్న లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ హల్లులు + ఒక అచ్చు' కలసి అక్షరాలు ఏర్పడతాయి. (ఒక అక్షరంలో ఒకటికన్న ఎక్కువ అచ్చుకు ఉండడానికి అవకాశం లేదు!) దీనిని ఆంగ్లంలో syllable అంటారు. (A syllable can have one and only one vowel-sound and zero or more consonants); గుణింతాలు (గుణితాక్షరాలు అనాలి!), సంయుక్తాక్షరాలు, అన్నీ ఈ కోవలోకే వస్తాయి;
--(2) one that is beyond space and time; one that cannot be destroyed; (lit.) అ + క్షరం = నాశనము లేనిది;
---ద్విత్వాక్షరం = a twice repeated consonant as in క్క and ప్ప.
---సంయుక్తాక్షరం = two or more letters united into one syllable as in క్య, ర్ప, , and ర్మ్య, and so on.
అక్షరచణుడు, aksharacaNuDu
- n.
-- scribe; penman; calligrapher;
అక్షరమాల, akshara mAla
-n.
--a string of letters; a word; character string;
అక్షరాలా, aksharAlA
-adv.
--literally; in words;
అక్షరాస్యత, aksharAsyata
-n.
--literacy; (ant.) నిరక్షరాస్యత;
-- ఆస్యమునందు అక్షరము కలిగి యుండుట. అంటే అక్షరం పలికే శక్తి ఉండుట; ఆస్యము అంటే నోరు;
-- స + అక్షరత = సాక్షరత అన్నా అక్షరాస్యత అన్నా ఒకటే.
- n.
-- gym; gymnasium; a place where wrestlers practice; తాలింఖానా; జింఖానా;
అకారాదిక్రమం, akArAdikramaM
-n.
--alphabetical order;
అకాల జననం, akAla jananaM
-n.
--premature birth;
అకాల ప్రసవం, akAla prasavaM
-n.
--miscarriage; untimely delivery;
అక్షాంశం, akshaMSaM
-n.
--latitude; parallels of latitude; the imaginary lines parallel to the equator; (rel.) రేఖాంశం.
అక్షి, akshi
-n.
--eye;
అక్షికూటం, akshikUTaM
-n.
--pupil; iris of the eye;
అక్షిగోళం, akshigOLaM
-n.
--eye-ball;
అక్షిపటలం, akshipaTalaM
-n.
--cornea; eye-membrane;
అక్షీబము, akshIbamu
- n.
-- (1) drumstick tree; [bot.] Moringa oleifera, Moringa pterygosperma, Hyperanthera moringa,
Guilandina moringa; మునగ;
-- (2) a type of sea salt;
అకుంఠితం, akuMThitaM
-n.
--(1) unobstructed;
--(2) sharp;
అక్కు, akku
-n.
--chest wall;
అక్కుపక్షి, akkupakshi
-n.
-- (1) lean person; starveling; a person with an undernourished, emaciated look; pauper; దుర్భలుడు; బలహీనుడు; బక్కచిక్కిన;
-- (2) idler; useless fellow; తెలివిలేనివాడు; చవట; కొరకురానివాడు; దిక్కుమాలినవాడు; చాతకానిది/చాతకానివాడు; మూర్ఖుడు;
-- (3) [bio.] Jacobin Cuckoo; చాతక పక్షి; ఈ 'చాతక' పక్షి నేల మీద నీటిని తాగక కేవలం వర్షపు నీటితోనే దాహం తీర్చుకుంటూ వర్షం కోసమే ఎదురు చూస్తూ, ఎదురు గా నీరు ఉన్నా తాగక బక్కచిక్కి రొమ్ము/ఛాతీ భాగం కొట్టొచ్చినట్లు కనపడుతుంది.
అక్షౌహిణి, akshauhiNi
- n.
-- a military division comprised of 21,870 chariots, 21,870 elephants, 65,610 horses, and 1, 09, 350 foot-soldiers; In the great Mahabharata War 18 such divisions are said to have participated;
-n.
--bay; sea; naturally formed body of deep water; (lit.) one that was not dug;
అఖాదీ, akhAdI
-adj.
--inedible;
---అఖాదీ తైలం = inedible oil.
అఖ్యాతం, akhyAtaM
-n.
--predicate;
అఖిల, akhila
-adj.
--one that is not broken; one that is not dilapidated; all; full; comprehensive; whole;
అగండ్రపాకు, agaMDrapAku
-n.
--a medicinal plant widely found as a weed in cultivated rice paddies; the leaves are used to relieve pain, fever and for relief of skin diseases; [Bot.] Ammania vesicatoria; Ammania bacifera; అగ్నివేండ్రపు ఆకు;
అగచాట్లు, agacATlu
-n.
--difficulties; troubles;
అగడ్త, agaDta
-n.
--barrier; moat; ditch; trench;
అగణ్య, agaNya
- adj.
-- inestimable; incalculable;
అగదంకారుడు, agadaMkAruDu
- n.
-- (1) medicine man; doctor; physician;
-- (2) pharmacist; compounder;
అగదము, agadamu
- n.
-- medicine;
అగప, agapa
-n.
--ladle; large spoon;
అగపడు, agapaDu
-v. i.
--appear;
అగపాటు, agapATu
-n.
--appearance;
అగమ్య, agamya
-adj.
--unreachable; unapproachable;
అగమ్యగోచరం, agamyagOcaraM
-n.
--a state in which no solution is discernible; no light at the end of the tunnel; confused state;
అగరు చెట్టు, agaru ceTTu
-n.
-- eaglewood tree; aloe-wood tree; a superior kind of sandalwood;
అగరువత్తి, agaruvatti
-n.
--incense stick; joss stick; a wick made of fragrant incense; (note) no relation to agar;
అగరుశొంఠి, agaruSoMThi
-n.
--[Bot.] Cissampelos hexandra;
అగస్త్య, agastya
-n.
--(1) Canopus; the star Canopus in the constellation Carina, the keel; Canopus is the second brightest star in our sky, next only to Sirius;
--(2) [Bot.] Agati grandiflora;
అగస్త్యభ్రాత, agastyabhrAta
-n.
--come-upper; a newcomer who tries to be a big shot; a fool;
-- పేరూ ఊరూ లేనివాణ్ణి అంటే అప్రసిద్ధుణ్ణి అగస్త్య భ్రాత అంటారు. "ఎవరో ఒకరు — అప్పటి వరకూ అప్రసిద్ధుడు" అనే అర్థంలో అగస్త్య భ్రాత అనడం ఈ నాటికీ ఉంది.
అగసాలె, agasAle
- n.
-- goldsmith;
అగ్గవ, aggava
- adj.
-- cheap; inexpensive; in good supply;
అగ్రం, agraM
-n.
--(1) tip; apex; terminal; peak; summit;
--(2) cape; the tip of a landmass;
--(3) beginning; end;
అగ్రగణ్యుడు, agragaNyuDu
-n. m.
--foremost person; leading authority; topper;
అగ్రగామి, agragAmi
-n.
--front runner; leader; topper;
అగ్రజుడు, agrajuDu
-n. m.
--firstborn; elder brother;
అగ్రతాంబూలం, agratAMbUlaM
-n.
--highest honor; this honor is rendered by making the first offer of a betel leaf and betel nut to an individual in a group;
అగ్రహారం, agrahAraM
-n.
--a village with a string of agricultural fields; (Lat. agros = field); typically, a village whose residents are predominantly Brahmins who received lands as gifts or grants from the ruling king;
-- రాజు బ్రాహ్మణులకిచ్చు యీనాము, బ్రాహ్మణులు మాత్రము నివసించు గ్రామమును అగ్రహారం అంటారు. ఒక్కమాటలో చెప్పాలంటే, బ్రాహ్మణుల ఇండ్లవరుస (వీథి)ని అగ్రహారము అని పిలుస్తున్నారు. సర్వసాధారణంగా ఈ ఇండ్లు ఒకదానిని ఒకటి ఆనుకొని వుంటాయి. మధ్యలో ఖాళీ స్థలమేదీ వుండదు. (Row Houses);
-- అగ్రహారములలో కొన్ని రకములు:
· సర్వాగ్రహారము = a village free from all tax.
· శ్రోత్రియాగ్రహారము = a village granted at a certain fixed assessment.
· జోడి అగ్రహారము / బిల్మకా అగ్రగారము / కట్టుబడి అగ్రహారము = a village granted at a rent which fluctuates with the produce
అగ్రహారములకు కొన్ని ప్రముఖ ఉదాహరణలు:
కూచిపూడి అగ్రహారం, తాళ్ళపాక అగ్రహారం, ముంగండ అగ్రహారం;
అగాధం, agAdhaM
-n.
--(1) abyss; extremely deep hole;
--(2) black hole;
అగార్, agaar
- n.
-- Agar;
-- అగార్ అనే పదార్ధము గ్రసిలరియా అనే సముద్రపు నాచు నుండి వస్తుంది. ఇది ఒక జిగురు పదార్ధం లాటిది. ఎక్కువగా మైక్రోబయాలజీ ప్రయోగశాలలో ఉపయోగిస్తారు. దీని ప్రత్యేకత ఏమిటంటే ఇది నీటిలో మరిగించి నప్పుడు కరిగి నీటి లాగే ఉంటుంది. తిరిగి చల్లార్చే సరికి జెల్లీ లాగా గడ్డకడుతుంది. అందుచేత దీన్ని జెల్లీ గా, ఐస్ క్రీమ్, లలో వాడతారు. ఇప్పుడు జెలటిన్ కి బదులుగా విజిటబల్ జెలటిన్ గా మనం తరచు చూస్తూ ఉంటాం తింటూ ఉంటాం కూడా. దంత వైద్యులు కూడా వాడే వారు అచ్చు పోయటానికి;
అగ్గి, aggi
-n.
--fire; (syn.) అగ్ని;
అగ్గిపుల్ల, aggipulla
-n.
--match stick;
అగ్గిపెట్టె; aggipeTTe
-n.
-- matchbox;
అగ్ని, agni
-n.
--(1) fire;
--(2) the Fire God;
అగ్నిక, agnika
-adj.
--igneous; (Lat. ignis = fire);
అగ్నికణం, agnikaNaM
-n.
--spark;
అగ్నిచూర్ణం, agnicUrNaM
-n.
--gunpowder,
అగ్నిజ్వాల, agnijvAla
-n.
--flame;
అగ్నిపర్వతం, agniparvataM
-n.
--volcano;
అగ్నిపరీక్ష, agniparIksha
-n.
--ordeal; severe test; confirmatory test; (lit.) the fire ordeal;
అగ్నిమంత, agnimaMta
-n.
--a herb that is used to induce sterility in females; [bot.] Clerodendrum phlomidis;
-n.
--firefighters; fire brigade; the civil service crew whose responsibility is to put out fires and rescue people; (note.) this is a mis-translation; (lit.) fire-measuring squad;
అగ్నిమాపక యంత్రం, agnimApaka yaMtraM
-n.
--fire-engine;
* అగ్నిముఖి, agnimukhi
- n.
-- [bot.] Semecarpus anacardium;
-- జీడిమామిడి; ముంతమామిడి; మొక్క మామిడి;
అగ్నివేండ్రపాకు , agnivEMDrapAku
-n.
--a common weed found in many cultivated areas; [bot.] Ammannia baccifera Linn.;
-- అగండ్రపాకు;
-n.
--enzyme; (ety.) in Sanskrit అజహర్లక్షణం is a figure of speech. Here a word conveys a lot more than what it literally means, without losing its original meaning. An enzyme or a catalyst also performs an analogous function in chemical reactions.
-n.
--a shrub used as a remedy for sore eyes; [Bot.] Odina wodier; జుష్టపు చెట్టు;
అజస్రం, ajasraM
-n.
--direct; uninterrupted; innumerable;
అజస్ర ప్రవాహం, ajasra pravAhaM
-n.
--[phy.] direct current; a type of electrical current, such as the one produced by a battery; the other one being alternating current, the type of current commonly found in homes;;
అజహర్లక్షణం, ajaharlakshaNaM
-n.
--[gram.] usage of a word to imply a far broader meaning than the literal meaning, as in నాలుగు రుచులు తినాలి which means one should try foods of all tastes, rather than one should try four tastes;
అజ్ఞాతం, aj~nAtaM
-n.
--incognito; unknown;
అజ్ఞాతవాసం, aj~nAtavAsaM
-n.
--living incognito;
అజ్ఞానం, aj~nAnaM
-n.
--ignorance;
అజినోమోటో, ajinOMOTO
- n.
-- Monosodium glutamate; MSG; a salt of glutamic acid;
-- గ్లుటామిక్ ఏసిడ్ మన శరీరం లో తయారు అవుతుంది. ఎన్నో సంవత్సరాలుగా MSG చైనీస్ వంటలలో వాడకంలో ఉంది. FDA ఈ పదార్థాన్ని "GRAS (Generally Recognized As Safe) జాబితాలో ఉంచింది. గత కొన్ని సంవత్సరాలుగా MSG తొ తల నొప్పి, చెమటలు పట్టడం, ఛాతీ నొప్పి వగైరా ఇబ్బందులు రావటం వల్ల దీని వాడకం ఆరోగ్యానికి మంచిది కాదేమో అని సందేహాలు వస్తున్నాయి.
అజిమత్, ajimat
-n.
--azimuth; the position of an object in the sky; above the horizon in degrees; దిగంశం;
అజీర్ణం, ajIrNaM
-n.
--indigestion;
అజీర్తి, ajIrti
-n.
--indigestion;
అటక, aTaka
-n.
--attic; loft;
అటకలి, aTakali
-n.
--degreaser; any substance that helps in removing grease;
అటకాయించు, aTakAyiMcu
-v. t.
--obstruct; prevent; stop;
అటరూషం, aTarUshaM
-n.
--a tree; [Bot.] Justicia adhatoda;
అటవి, aTavi
-n.
--forest;
అటవీసంపద, aTavIsaMpada
-n.
--forest resources; forest wealth;
అట్ట, aTTa
-n.
--(1) cardboard;
--(2) cover for a book;
-- (3) any support to hold a writing paper;
--(4) a piece of leather or carboard cut for shoes;
అట్టచెట్టు, aTTaceTTu
- n.
--cardboard plant; [bot.] Zamia furfuracea;
అట్టహాసం, aTTahAsaM
-n.
--(1) pomp; ostentation; much ado;
--(2) loud and noisy laughter;
అట్లకాడ, aTlakADa
-n.
--spatula; a kichen instrument to lift crepes or pancakes from a pan;
అటుకమామిడి, aTukamAmiDi
-n.
-- Spreading hogweed; [bot.] Boerhaavia diffusa of the Nyctaginaceae family;
-- ఈ మొక్క మన ప్రాంతం అంతటా రహదారుల పక్కన, పెరటి దొడ్లలో, తోటలలో, పొలాల్లో కలుపుమొక్కగా పెరుగుతుంది. ఈ మొక్క నేలను అంటుకుని చుట్టూ వ్యాపిస్తుంది. వేళ్ళు నేలలో బాగా లోతుకు వ్యాపిస్తాయి.
-- an important medicinal plant; ఈ మొక్క మొత్తం పచ్చిది కానీ, ఎండుది కానీ మూత్రకారిగా పేరొందిన ' పునర్నవా' అనే ఔషధానికి ప్రధానమైన వనరు. కాండం కంటే ఆకులు, పూలు, వేళ్ళు ఔషధపరంగా ప్రయోజనకరమైనవి. 'పునర్నవా' పాండురోగాన్నీ, రక్త పిత్తాన్నీ,వాపులనూ, వ్రణాలనూ, శ్లేష్మాన్నీ పోగొట్టి మూత్రం జారీచేస్తుంది.
-- అటిక మామిడి; గుడ్ల మల్లి; [Sans.] పునర్నవా; శ్వేత పునర్నవా; రక్త పునర్నవా;
-- గలిజేరు మొక్క (Trianthema portulacastrum) resembles this, but it is different;
అట్టు, aTTu
-n. s.
--crepe; thin pancake;
---పెసరట్టు = crepe made out of green gram and topped, usually with diced onions.
అట్లు, aTlu
-n. pl.
--crepes; thin pancakes;
---అట్లు = crepes; pancakes;
-adv.
--that way
---అట్లే చేద్దాం = we shall do it that way.
అడంగు, aDaMgu
- n.
-- destination; a place of residence; a terminal;
అడ, aDa
-n.
--clot; clump; limp; mass; matted mass;
అడకట్టు, aDakaTTu
-v. i.
--clot; become clotted;
అడకత్తెర, aDakattera
-n.
--nut cracker;
అడపము, aDapamu
- n.
-- fanny pack; a small sac, used in bygone days, to carry betel leaves and nuts;
-n.
-- yellow silk-cotton tree; [bot.] Cochlospermum religiosum of the Bixaceae family;
-- same as అడవి బూరుగ; కొండగోగు; కొండ బూరుగ;
అడవి గోరంట, aDavi gOraMTa
-n.
--[bot.] Erythroxylum indicum Linn. of Linaceae family; పగడం చెట్టు;
అడవి చింత, aDavi ciMta
-n.
--(1) [bot.] Desmodium heterocarpon Linn.;
--(2) [bot.] Solanum anguivi Lamk.; root extract is used by tribals for asthma, fever and worm complaints; the juice of the leaves, mixed with ginger juice is used to stop vomiting;
అడవి చిక్కుడు, aDavi cikkuDu
-n.
--a wild variety of a creeper resembling beans; [bot.] Dolichos tetraspermus; Clitoria ternatea;
--గిరికర్ణి; గంటెన; కోనచిక్కుడు;
- n.
-- [bot.] Sterculia foetida; Swietenia mahogany; As a timber, both Swietenia macrophylla and Swietenia mahogoni are both grown in plantations in several Asian countries such as Fiji, Indonesia, India, and Bangladesh and this plantation mahogany timber is the main source of the world's current supply of "genuine mahogany;"
-- ఏనుగు బాదం; గుర్రపు బాదం; చేదు బాదం;
అడవి బీర, aDavi bIra
-n.
--a creeper; [bot.] Luffa accutangula;
అడవి బూరుగ, aDavi bUruga
-n.
--a small tree; the tree yields a valuable gum used in local medicines; the floss from the seeds is used for stuffing cushions; [bot.] Bombax religiosum Linn.; Cochlospermum gossypium DC; Bombax ceiba;
అడవి బేరి, aDavi bEri
-n.
--achras;
అడవి మందార, aDavi maMdAra
-n.
--[bot.] Bauhinia purpuera; a tree with light purple flowers found in Indian forests; also called దేవకాంచనం;
- adv.
-- irregularly; illogically; without rhyme or reason; not straightforwardly; crookedly;
అడ్డదిడ్డం, aDDadiDDaM
- n.
-- irregular; not straightforward; crooked;
అడ్డమైనవాళ్లు, aDDamainavALLu
-n.
--every Tom, Dick, and Harry; (lit.) everyone that one encounters;
అడ్డసరం, aDDasaraM
-n.
--Malabar nut; [bot.] Adhatoda vasica; Adhatoda zeylanica; Justicia adhatoda;
---(note) Adhatoda in Tamil means a plant shunned by herbivores. Propagated easily by cuttings, this plant grows from 8 to 14 feet and has attractive white flowers. It needs very little water and can be useful as a hedging plant. This is useful for curing coughs, colds, and asthma;
--[Sans.] అటరూష;
-n.
--Maloo Creeper; a leaf widely used in India to prepare biodegradable leaf-plates for serving food; [bot.] Bauhinia vahlii; Panera vahlii;
-- సాధారణంగా ఆకులన్నీ నిలువుగా వుంటాయి. కొద్ది రకాలు మాత్రం అడ్డంగా వుంటాయి. అందులో Bauhinia vahlii అనే తెగకు చెందిన ఒక భారీ తీగ తాలూకు ఆకులు దృఢమైన కాడ కలిగి, పెద్దవిగా వుంటాయి. ఈ తీగ నార కూడా పటిష్ఠంగా వుండి బలమైన తాళ్లలా ఉపయోగపడతాయి. వీటి ఆకు వెడల్పుగా వుండి రెండు భాగాలుగా విడిపోయి, రెండాకులులా కనిపిస్తాయి. అందుకే వీటిని "అడ్డాకులు" అంటారు. చెట్టు నుండి విడదీసిన తర్వాత కూడా పటిష్ఠంగా వుండే ఈ ఆకులు ఎండినా కూడా చిరగకుండా వుంటాయి. అందుకే వీటితో భోజనానికి ఉపయోగించే విస్తరాకులను తయారుచేస్తారు.
అడ్డాట, aDDATa
-n.
--a card game with a mild resemblance to Bridge in which the jack and nine are the high cards;
అడ్డాలు, aDDAlu
-n.
--arms held crosswise to hold a baby; motherly support to anything in its infancy;
అడితి, aDiti
- n.
-- commission; premium; a percentage of the value of a transaction a trader (middleman) charges;
-- తరుగు;
- n.
- Mountain hawk-eagle; a type of hawk (డేగ); [biol.] Spizaetus nipalensis of the యాక్సిపిట్రినే (Accipitrinae) family commonly found in mountain regions of India and Sri Lanks;
-n.
--(1) one-sixteenth part;
--(2) a coin of the British era which is one-sixteenth part of a rupee;
---అణా వంతు = one-sixteenth part of the capital or equity.
---అణా ఎత్తు = one-sixteenth part of a తులం, a weight measure.
అణువు, aNuvu
-n.
--atom; (note) There is some disagreement about the correct translations for atom and molecule. The translations suggested here, with the coining of a new word for molecule, are far superior. (rel.) పరమాణువు; బణువు; రేణువు; నలుసు; కణం;
అణుభారం, aNubhAraM
-n.
--[chem.] atomic weight or mass; This quantity is not really the weight of an atom. It gives only a comparative measure of the relative masses of atoms. Although it is easier to assign a mass = 1 to Hydrogen, it was decided that the relative weights be given with respect to Oxygen.
అణుసిద్ధాంతం, aNusiddhAMtaM
-n.
--atomic theory; the theory that says that matter is comprised of indivisible units called atoms;
అణుశకలం, aNuSakalaM
-n.
--ion; (lit.) fragment of an atom; an atom that has either gained an electron or lost an electron;
-n.
--transgression; exceeding the limit; violation;
అతిక్రమించు, atikramiMcu
-v. i.
--transgress; exceed imposed limits;
అతిగమించు, atigamiMcu
-v. t.
--(1) overtake;
--(2) exceed;
అతిథి, atithi
-n.
--guest;
అతిమధురం, atimadhuraM
-n.
--(1) extremely sweet;
--(2) licorice; the root of this plant has medicinal properties and is widely used in Ayurveda; [bot.] Abrus precatorus; Glycyrrhiza glabra; (Br.) liquorice;
--(౩) the reddish seeds resembling corals are popular in necklaces, even though they are believed to contain "abrin," one of the most toxic substances known; the roots, however, have medicinal properties; [bot.] Glycine abrus Linn.; గురిగింజ;
-n.
-- touch-me-not; shy plant; [bot.] Mimosa pudica;of the fabacea family; Biophytum sensitivum;
-- పుడికా అంటే లేటిన్ భాషలో సిగ్గు అని అర్ధం;
-- ఈ మొక్క ఆకులు తాకిన వెంటనే లోనికి ముడుచుకుంటాయి. ఎందుకంటే అవి వాటిని తినే జంతువులుకు అందకుండా, ఆకు ముడుచు కోడం వల్ల ఎండింది అని భ్రమ కలిపించడం ఒక కారణం. ఇంకా కీటకాలు చేరకుండా ఉండటం ఇంకో కారణం. ఇది భక్షక జంతువుల నుంచి రక్షక చర్య (predator avoidance mechanism). ఇలా ఆకులు /లేదా శరీర భాగాలు బాహ్య ప్రేరణకి ప్రతిస్పందించ దాన్ని అదిశ ప్రేరణ గతి (nastic movement) అంటారు. ఇక్కడ ఈ మొక్కలో ఉన్నట్టు స్పర్శకి, లేదా గాలికి స్పందిస్తే దాన్ని seismo nastic movement అనీ, వేడికి స్పందిస్తే thermo nastic అనీ, రాత్రి వేళ ముడుచుకుంటే nictonastic అనీ అంటారు. ఇక్కడ ఈ మొక్కలో స్పర్శ, నిశా ప్రేరిత చలనం ఉంటుంది (seismo & nictonastic movement).
-- అలంబుస; ముడుగుదామర; సోకుముడుగు; సిగ్గాకు; నిద్ర గన్నిక; నీ సిగ్గు చితక; [Hindi] లాజవంతి;
అతీతం, atItaM
- adj.
-- gone; elapsed; exceeded;
-- మానవాతీత శక్తులు = మనుషుల శక్తికి మించిన శక్తులు (దేవుళ్ళు, దెయ్యాలు, మాజిక్కులు, మహిమలు లాంటివి)
-- కాలాతీత వ్యక్తులు = exiraordinary people;
-- కాలాతీతమైనది = the time is gone by;
-- లోకాతీతమైన = extraordinary, wonderful;
-n. pl.
--patchwork; joints;
---అతుకుల బొంత = quilt of patchwork; not artistic.
అత్తెసరు, attesaru
-n.
--a style of cooking rice with just the right amount of water so that there is no water left to be drained by the time the rice is done; (ety.) అత్తు + ఎసరు; పెట్టిన యెసరుకీ, పోసిన బియ్యానికీ సరిగ్గా అత్తిపోయేటట్లు పోసిన నీరు;
- n.
-- a teacher who gives information;
-- ఉపాధ్యాయ = a teacher imparts knowledge with information
-- ఆచార్య= a teacher who imparts skills
-- పండిత = a teacher who can give deep insight into a subject
-- ద్రష్ట = a teacher who is a visionary
అధ్యాపనం, adhyApanaM
-n.
-- (1) teaching; instruction; (2) బ్రహ్మజ్ఞానులైన బ్రాహ్మణులకు చెప్పిన ఆరు విధులలో అధ్యాపనం ఒకటి. ఇక్కడ అధ్యాపనం అంటే వేదాన్ని బోధించడం. మిగతా ఐదు విధులు : 1. అధ్యయనం (వేదం చదవడం), 2. యజనం (యజ్ఞం చేయడం), 3. యాజనం (యజ్ఞం చేయించడం), 4. దానం (దానం ఇవ్వడం), 5. ప్రతిగ్రహం (దానం తీసుకోవడం);
అధ్యాయం, adhyAyaM
-n.
--chapter;
అధ్యారోపం, adhyArOpaM
-n.
--superimposition;
అధ్వాన్నం, adhvAnnaM
-n.
--a state of ruin; utterly spoiled condition; (lit.) అధవ + అన్నం = food cooked by a widow; శ్రీనాథుడు తన అవసానదశలో విశ్వస్త (విధవ) వడ్డించిన అన్నం తినాల్సిన అధ్వాన్న స్థితి ఏర్పడిందని వాపోయిన చాటు పద్యం ప్రసిద్ధమే కదా?;
అధి, adhi
-pref.
--hyper
---అధిలంకె = hyper link.
అధిక, adhika
-adj.
--extra; excess; intercalary; (ant.) అల్ప;
అధిక మాసం, adhika mAsaM
-ph.
--intercalary month; supernumerary month; this artifice is occasionally required to tally the solar year with the lunar year; it takes 365.25 days for the Earth to go around the Sun; It takes 29.5 days for the Moon to go around the Sun; In 12 months this amounts to 354 days. The difference of 11.25 days needs to be accounted for to synchronize the lunar calendar and the Solar calendar; This is done by adding two lunar months every 5 years; these added months are called intercalary months; Where are these months added? It is added to the month (in the lunar calendar) when the Sun did not move from one asterism to the next. The first of these is called అంహస్పతి and the second is called అధికమాసం;
-- మలమాసం; సంసర్పం; see also క్షయమాసం; లుప్తమాసం; అంహస్పతి మాసం;
-- వేదకాలం నాటికే అధిక మాసాల లెక్క ఉండేది. అప్పట్లో నెలల పేర్లు : మధు, మాధవ, శుక్ర, శుచి, నభ, నభస్య, ఇష, ఊర్జ, సహ, సహస్య, తప, తపస్య. అధిక క్షయ మాసాలను సంసర్పం, అంహస్పతి అనే వారు.(డా. సాగి కమలాకర శర్మ రచించిన ‘‘జ్యోతిర్మయం వాఙ్మయం’’ గ్రంథం ఆధారంగా.)
అధికసంఖ్యాక పక్షం, adhikasaMkhyAka pakshaM
-ph.
--majority party;
అధికారం, adhikAraM
-n.
--authority; power; charge;
అధికార, adhikAra,
-adj.
--official;
అధికార పక్షం, adhikAra pakshaM
-n.
--party in power; (lit.) the side that is in power;
అధికార పరిధి, AdhikAra paridhi
-ph.
--jurisdiction;
అధికార హోదా, adhikAra hOdA
-ph.
--official capacity;
అధికారి, adhikAri
-n.
--person with authority; boss; officer;
---విచారణాధికారి = investigative officer.
-n.
--surrealism; the principles, ideals, or practice of producing fantastic or incongruous imagery or effects in art, literature, film, or theater by means of unnatural or irrational juxtapositions and combinations;
అధిష్టాత, adhishTAta
-n.
--boss; director, supervisor;
అధిష్టాన దేవత, adhishTAna dEvata
-n.
--presiding deity;
అధిష్టాన వర్గం, Adhishtana vargaM
-n.
--board of directors; governing body; high command;
అధీనం, adhInaM
-n.
--in someone’s control;
అధీనత, adhInata
-n.
--control;
అధీనుడు, adhInuDu
-n.
--one who is in someone’s control
అధునాతన, adhunAtana
-adj.
--modern; contemporary; (ant.) సనాతన;
అధోంగవస్త్రం, adhOMgavastraM
-n.
--diaper, a rectangular piece of absorbing cloth used to cover the genital portions of a baby primarily as protection from urination and defecation;
అధో, adhO
-pref.
--downward;
అధోగతి, adhOgati
-n.
--downward path; degeneration;
అధోజ్ఞాపిక, adhOj~nApika
-n.
--footnote;
అధోముఖ, adhOmukha
-adj.
--inverted; downward;
అధైర్యం, adhairyaM
-n.
--fear; absence of courage;
అధ్రువ, adhruva
-adj.
--unstable; unsteady;
అనంతం, anaMtaM
-n.
--(1) infinite; not finite; (ant.) సాంతం;
--(2) one followed by 28 zeros in the traditional Indian method of counting;
---ఈ విశ్వం సాంతమా, అనంతమా? = Is the universe finite or infinite?
అనంతరం, anaMtaraM
-adv.
--afterward;
అనంతావర్తం, anaMtAvartaM
-n.
--migraine; migraine headache;
అనగా, anagA
-particle. that is to say; when it is;
---అనగా అనగా = once upon a time.
అనర్గళంగా, anargaLaMgaa
- adv.
-- without an obstacle;
-- అనర్గళంగా = అర్గళం లేకుండా; ( న + అర్గళ = అనర్గళ); అంటే ఏ అడ్డూ లేకుండా, ధారాళంగా, అని అర్థం; అర్గళము అంటే గడియ మాను = a wooden bolt to keep a door closed and secure;
అనర్థం, anarthaM
-n.
--(1) useless; meaningless;
--(2) bad luck; evil; harm;
అనవరతం, anavarataM
-adj.
--perpetually; non-stop;
అనవసరం, anavasaraM
-n.
--not necessary;
అనవుడు, anavuDu
- conj.
-- Having been told that;
-- "ఒకరు చెప్పిన తర్వాత" అని అనవుడు పదానికి అర్థం;
అనృత, anRta
-adj.
--false; not true;
అనృత ఫలం, anRta phalaM
-n.
--false fruit; the fruit associated with cashew nuts is a false fruit;
-n.
--inter-relationship; relation; explanation of relationship; syntax;
అన్వయించు, anvayiMcu
-v. i.
--(1) apply;
--(2) interpret;
అన్వర్ధం, anvardhaM
-n.
--description; expression of the properties;
అన్వర్ధక, anvardhaka
-adj.
--descriptive; expressing the properties;
అనాంగిక, anAMgika
-adj.
--inorganic;
అనాంగిక రసాయనం, anAMgika rasAyanaM
-n.
--inorganic chemistry;
అనా, anA
-n.
--one-sixteenth part;
అనాకారి, anAkAri
-adj.
--ugly person; (lit) one without proper shape;
అనాగతము, anAgatamu
- n.
-- the future; one that has not arrived;
అనాగతవిధాత, anAgatavidhAta
- n.
-- one who prudently provides for the future;
అనాథ, anAdha
-adj.
--helpless; poor; fatherless; husbandless;
అనాథాశ్రమం, anAdhASramaM
-n.
--orphanage;
అనాది, anAdi
-adj.
--ancient; old; one without a beginning; permanent;
అనామకుడు, anAmakuDu
-n.
--nameless fellow; anonymous fellow;
అనామయం, anAmayaM
-n.
--diseaseless state; absence of disease;
అనామయ, anAmaya
-adj.
--anonymous;
అనామిక, anAmika
- n.
-- (1) nameless woman; (2) ring finger;
-- పురా కవీనాం గణనా ప్రసంగే/ కనిష్ఠికాధిష్ఠిత కాళిదాసః|అద్యాపి తత్తుల్యకవే రభావాత్/ అనామికా సార్థవతీ బభూవ||
-- పూర్వం కొందరు పండితులు కూర్చుని కవులను లెక్కిస్తూ "మొదటి స్థానం కాళిదాసుదే కదా" అని ‘ఒకటి’ అంటూ చిటికెన వ్రేలు మడిచారు. రెండవ స్థానం ఎవరిదీ అని చాలా పేర్లను ప్రస్తావించినా ఏకాభిప్రాయం కుదరలేదు. చివరికి రెండవవ్రేలికి ఎక్కే కవి ఎవరూ దొరకక ఆ వ్రేలు ‘అనామిక’గా మిగిలిపోయింది!
అనాయాసంగా, anAyAsaMgA
-adv.
--effortlessly;
అనారోగ్యం, anArOgyaM
-n.
--ill-health; sickness; not well; (ant.) ఆరోగ్యం;
అనావిల, anAvila
- adj.
- pure; clean; clear;
అనావృష్టి, anAvRshTi
-n.
--drought; lack of rain;
అనాస, AnAsa
-n.
--pineapple; [bot.] Ananas cosmosus of the Bromeliaceae family;
అన్యాపదేశం, anyApadESaM
-n.
--innuendo; indirect reference;
అన్యాయం, anyAyaM
-n.
--injustice; miscarriage of justice;
అనితరసాధ్యం, anitarasAdhyaM
-n.
--unrivaled achievement; unparalleled achievement; not found possible by others;
అనిపించు, anipiMcu
-v. i.
--seem; appear;
అనిర్వచనీయమైన, anirvachanIyamaina
- adj.
-- ineffable; not amenable for a definition; (1) too big or extreme for words to express; (2) not to be spoken of due to its sacredness;
అనిత్య, anitya
-adj.
-- transient; fleeting; not permanent; (rel.) తాత్కాలిక;
అనిర్దిష్ట, anirdhishTa
-adj.
--random; indeterminate;
---అనిర్దిష్ట ప్రవేశం = [comp.] random access.
అనివార్య, anivArya
-adj.
--unavoidable; inevitable;
అనిష్టాపత్తి, anishTApatti
-n.
--[math.] reducto-ad-absurdum;
అనిష్పాంకం, anishpAMkaM
-n.
--[math.] irrational number; a number which cannot be expressed as the ratio of two integers;
అన్ని, anni
-adj.
--all;
అన్వీక్షణం, anvIkshaNaM
- n.
-- search;
అను, anu
-v. i.
--say; utter;
అనుకర్త, anukarta
-n.
--reporter;
అనుక్రమణిక, anukramaNika
-n.
--table of contents;
అనుక్షణం, anukshaNaM
-adv.
--every moment; all the time;
అనుకుందాం, anukuMdAM
-inter.
--let us assume; let us pretend;
అనుకూలం, anukUlaM
-n.
--favorable; [ant.] ప్రతికూలం;
అనుకో, anukO
-inter.
--assume; pretend;
అనుకోలు, anukOlu
- n.
-- assumption;
అనుకోవడం, anukOvaDaM
-v. i.
--assuming; pretending; leaning;
అనుగమనం, anugamanaM
-n.
--the practice of a wife jumping into her own funeral pyre upon hearing her husband's death;
-- భర్త తోపాటు చితి ఎక్కడం సహగమనం; భర్త వేరే చోట మరణించాక వార్త తెలిసి అగ్ని ప్రవేశం చేస్తే అనుగమనం;
అనుగ్రహం, anugrahaM
-n.
--favor; grace;
అనుగామి, anugAmi
- n.
-- follower; disciple;
అనుచరుడు, anucaruDu
-n.
--follower;
అనుచితం, anucitaM
-adj.
--inappropriate;
అనుజ్ఞ, anuj~na
-n.
--permission;
అనుత్పాదక, anutpAdaka
-adj.
--nonproductive;
---అనుత్పాదక దగ్గు = nonproductive cough; a cough that is not producing a phlem; dry cough.
---అనుత్పాదక వ్యయం = nonproductive expenditure.
అనుదాత్త, anudAtta
-adj.
--grave; not sharp; not raised; low; base;
అనుదినం, anudinaM
-adv.
--daily; every day;
అనుద్రుతం, anudrutaM
-n.
--[music] one of the six elements used in reckoning musical time in classical Indian music; consists of beat, duration, and అక్షర;
అనునాసికములు, anunAsikamulu
-n. pl.
--[gram.] the group of Telugu alphabetical characters with a nasal pronunciation: ఙ, ఞ, ణ, న, మ;
అనుపల్లవి, anupallavi
-n.
--[music]
--(1) sub-refrain; that part of the verse of a song that follows the refrain and may optionally be repeated toward the end;
--(2) response in a chorus;
అనుపానం, anupAnaM
-n.
--(1) drink taken with a medicine;
--(2) mix used in an alcoholic beverage such as water, soda, or juice;
అనుప్రాస, anuprAsa
-n.
--alliteration; repetition of similar sounding letters and words;
-ph.
--[logic.] proof by inference; a type of proof used in traditional Hindu logic;
అనుములు, anumulu
-n. pl.
--a type of legumes; [bot.] Dolichos catjang;
అనుమోదకుడు, anumOdakuDu
- n.
-- the supporter;
అనురాగం, anurAgaM
-n.
--love; affection;
అనురూప, anurUpa
-adj.
--(1) symmetrical;
--(2) corresponding;
అనువక్త, anuvakta
-n.
--reporter;
అనువదించు, anuvadiMcu
-v. t.
--translate;
అనువాకము, anuvAkamu
-n.
--paragraph, esp. in the Vedas;
అనువాతం, anuvAtaM
- n.
-- downwind;
అనువాదం, anuvAdaM
-n.
-- (1) seconding a proposal; ఒకరి వాదం బలపరుస్తూ మరొకరు చేసే ప్రసంగం; (2) translation;
అనువు, anuvu
-n.
--convenience;
అనుశాసనం, anuSAsanaM
-n.
--command; order;
అనుషక్త, anushakta
-adj.
--concurrent; more than one thing happening at the same time;
అనుషక్త గణకగమనం, anushakta gaNakagamanaM
-n.
--[comp.] concurrent processing; more than one computation taking place at the same time;
అనుసరించు, anusariMcu
-v. t.
--follow; conform;
అనుస్వరం, anusvaraM
-n.
--[music] secondary note played along with a note of a melody for decorative effect; this technique is used in రాగ ఆలాపన.
అనూచానం, anUcAnaM
-n.
--traditional learning, esp. one that was handed down from generation to generation; used to the learning of the Vedas;
అనూచానంగా, anUcAnaMgA
-adv.
--traditionally;
అనూహ్యంగా, anUhyaMgA
-adv.
--inconceivably; unimaginably;
అనూరాధ, anUrAdha
-n.
--[astron.] Scorpio; the stars Beta, Delta, and Pi; the 17th of the 27 star groups of the Hindu calendar; the name of the 17th lunar mansion; చెలిమిచుక్క;
అనేకం, anEkaM
-n.
--many; several; (ant.) ఏకం;
అన్వేషణ, anvEshaNa
-n.
--search, research, inquiry;
* అన్వేషితం, anvEshitaM
- n.
-- search result;
అన్యోన్య, anyOnya
-adj.
--mutual;
అన్యోన్యత, annyOnyata
-n.
--mutual affection; concord;
అప, apa
-prep.
-- a preposition prefixed to roots to get an opposing meaning, usually a meaning to imply something wrong, bad, off-course, untimely, extreme, etc.;
---అపకిరణం = dispersion; (lit.) ray that is off-course.
---అపకీర్తి = infamy; (lit.) reputation of the wrong kind.
---అపజయము = defeat; failure o win;
---అపనింద = unfair allegation.
---అపభ్రంశం = corrupt language; improper talk.
---అపరాధం = wrongdoing.
---అపమృత్యువు = untimely death.
---అపరాత్రి = the dead of night.
---అపశకునం = bad omen.
---అపస్వరం = bad musical note; out of tune.
అపక్రమ భిన్నం, apakrama bhinnaM
-n.
--improper fraction; a fraction whose numerator is larger than the denominator;
అపక్రమించు, apakramiMchu
- v. i.
-- retreat; turn back; go back; run away;
అపకారం, apakAraM
-n.
--harm; injury;
అపకీర్తి, apakIrti
-n.
--ignominy; disgrace; infamy; (lit.) reputation of the wrong kind;
అపకేంద్ర, apakEndra
-n.
--centrifugal; away from the center;
అపచారం, apacAraM
-n.
--affront; insult;
అపజయం, apajayaM
-n.
--defeat; failure;
అపథ్యం, apathyaM
-n.
--contrary to the prescribed diet;
అపదాది, apadAdi
-adj.
--[gram.] non-initial; not at the beginning of a word;
అపనమ్మకం, apanammakaM
-n.
--mistrust; disbelief;
అపప్రథ, apapratha
-n.
--bad reputation;
అపరంజి, aparaMji
-n.
--fine gold;
అపర, apara
-adj.
--(1) dorsal; the back side; lower;
--(2) peerless; the very, as in అపర ప్రవరాఖ్యుడు;
---అపర ప్రకృతి = Lower Nature; According to Gita, Brahma uses a combination of both the Lower and Upper Natures in his creation process.
అపరాత్రి, aparaatri
- n.
-- late night; the latter or closing part of night; the last watch of the night;
-- అపరరాత్రి = దానికంటే తరువాత లేని రాత్రి;
అపరాధం, aparAdhaM
-n.
--guilt; fault; misdeed; wrong; tort; crime;
అపరాధ పరిశోధకుడు, aparAdha pariSOdhakuDu
-n. m.
--criminal investigator; detective;
అపరాధ పరిశోధన, aparAdha pariSOdhana
-n.
--criminal investigation;
అపరాధి, aparAdhi
-n.
--wrongdoer; criminal;
అపరాలు, aparAlu
-n.
--miscellaneous grains, such as peas, beans, etc.;
అపరాహ్నం, aparAhnaM
-n.
--afternoon; the day is divided into three parts - పూర్వాహ్నము, మధ్యాహ్నము, అపరాహ్నము;
అపరిమితం, aparimitaM
-n.
--unbounded; immense; (ant.) పరిమితం;
అపరిష్కృత, aparishkRta
-adj.
--unresolved; unresolvable;
అపర్ణి, aparNi
-adj.
--[bot.] leafless; aphyllous;
అపవర్గం, apavargaM
-n.
--nirvana; final beatitude; detachment from matter;
అపవాదం, apavAdaM
-n.
--reproach; slander;
అపసవ్యం, apasavyaM
-adj.
--(1) in the wrong way;
--(2) counter-clockwise; anti-clockwise;
అపస్వరం, apasvaraM
-n.
--discordant note;
అపస్మారం, apasmAraM
-n.
--epilepsy;
అపహరించు, apahariMcu
-v. i.
--steal; pillage; plunder; usurp;
అప్ప, appa
-n.
--(1) elder sister;
--(2) father; papa;
--(3) a term of endearment added as a suffix to a name;
అప్పగించు, appagiMcu
-v. t.
--entrust; deliver to the charge of another;
అప్పగింత, appagiMta
-n.
--handing over; delivery; consignment;
అప్పచ్చి, appacci
-n.
--a type of fried cake; any snack food or treat;
అప్పజెప్పు, appajeppu
-v. t.
--(1) entrust; consign;
--(2) recite from memory;
అప్పడం, appaDaM
-n.
-- a ball of lightly spiced "urid dal" dough pressed into a thin disk shape by a rolling pin; this is later deep-fried and served as an appetizer;
అప్పడాల కర్ర, appaDAla karra
-n.
--rolling pin; a cylindrical gadget for rolling dough into a required shape;
అప్పనం, appanaM
-n.
--gift; offering;
అప్పనంగా, appanaMgA
-adv.
--free; for nothing;as a gift;
అప్పు, appu
- n.
-- loan; debt;
అప్పు-సొప్పు, appu-soppu
- n.
- loans and debts;
అప్రచలితం, apracalitaM
-n.
--obsolete;
అప్రచలనం, apracalanaం
-n.
--obsolescence;
అప్రతిష్ఠ, apratishTha
-n.
--(1) bad reputation;
--(2) disgrace; dishonor;
అప్రతిహత, apratihata
-adj.
--unobstructed; unimpeded;
--అమంగళం ప్రతిహతమగు గాక! = Let the inauspicious be obstructed!
-n.
--practice; exercise;
---అభ్యాసం కూసువిద్య = practice makes it easy.
అభ్యాసి, abhyAsi
-n.
--learner; student;
అభి, abhi
-pref.
--(1) on; above; onto; in front of; near;
--(2) again and again; used as an intensifier to describe goodness, wellness, etc.;
-- (3) symbol; icon;
--- అభినందించు = rejoice; greet.
--- అభ్యుదయం = progress; welfare.
--- అభిషేకము = pouring lots of liquids on an idol;
-n.
-- the star Vega;
-- ఉత్తరాషాఢ నక్షత్రం చివరి పాదం, శ్రవణా నక్షత్రంలోని మొదటి పాదంలో 15వ వంతు భాగాన్ని అభిజిత్ నక్షత్రం అంటారు;
అభిజిత్ లగ్నం, abhijit lagnaM
- n.
-- [astrol.] the interval of time that is 16 minutes on either side of 12 noon;
-- ప్రతీ రోజూ మధ్యాహ్నం 12 గం. కి 16 ని. ఇటు నుంచి అటు వరుకూ; వారం, వర్జ్యం, తిథి —- ఇవేవీ చూడకుండా ఏ రోజైనా ఈ సమయం చాలా మంచిది అని అంటారు. శ్రీరాముడి జననం, సీతారాముల కల్యాణం, భీష్మ పితామహుడు ధ్యాన స్థితుడై ప్రాణాలను విడిచిపెట్టిన సమయం, ఇవన్నీ ఈ ముహూర్తంలోనే జరిగాయి.
అభిదానం, abhidhAnaM
-n.
--designation; title;
అభిదాయక, abhidhAyaka
-adj.
--designated;
అభినందన, abhinaMdana
-n.
--praise; applause; congratulation;
అభినయం, abhinayaM
-n.
--gesture; pose; action; [drama] the art of communication through facial gestures;
--(2) pantomime; a play in which actors express themselves without speaking;
---ఆంగికాభినయం = gestures using limbs.
---వాచికాభినయం = gestures using speech.
---ఆహార్యాభినయం = gestures using make-up.
---సాత్వికాభినయం = gestures using emotional reaction.
-n.
--reducto-ed-absurdum; (lit.) distillation until a hare's horn is obtained which is an exercise in futility;
అభిషవోల్, abhishavOl
-n.
--distilled liquor;
అభిషేకం, abhiShEkaM
- n.
-- bath; giving a bath; making wet;
అభిసరణం, abhisaraNaM
-n.
--(1) osmosis,
--(2) convergence;
అభిసారం, abhisAraM
- n.
-- appointment;
-- 'అభిసారం' అంటే ప్రేమికులు సంగమార్థం కలుసుకుందాం అని చేసుకునే నిర్ణయం. అభిసారిక అంటే ప్రియుడి కోసం దొంగచాటుగా చీకట్లో రకరకాల అడ్డంకులన్నీ ఎదుర్కొంటూ వెళ్ళే స్త్రీ; కావ్యాలలో నాయకుడిని వెదుకుతూ (సంకేత స్థలానికి) వెళ్ళే నాయికను 'అభిసారిక' అనేవారు;
అభీష్టము, abhIshTamu
- n.
-- wish; desire;
అభ్యుదయం, abhyudayaM
-n.
--progress; welfare;
అభ్యుదయ, abhyudaya
-adj.
--progressive; liberal;
అభ్యున్నతి, abhyunnati
-n.
--progress; development; prosperity;
అభూత, abhUta
-adj.
--non-existent; hitherto unknown; not true; unreal; virtual;
---అభూత కల్పన = ఎపుడూ జరగని దాన్ని జరిగినదాని మాదిరిగా కల్పించడం = unprecedented happenings; trumpedup charges.
అమంగళం, amaMgaLaM
-n.
--inauspicious thing; bad omen;
అమడలు, amaDalu
- n. pl. multiple babies in the same delivery;
-- ఒకే కాన్పులో ఒకటి కంటే ఎక్కువ బిడ్డలు పుడితే వారిని "అమడలు" అంటారు;
అమరం, amaraM
-n.
--Amarasimha’s Sanskrit dictionary, also called amarakOSaM;
అమరి చెట్టు, amari cheTTu
- n.
-- Pink Morning Glory; [bot.] Ipomoea carnea;
-- ఒడియా భాషలో అమరి (ఒమరి) అంటే మరణము లేనిది అని అర్థం. అందుకే ఇదే పేరుతో సరిహద్దు ప్రాంతమైన ఉత్తరాంధ్రలో ఈ మొక్కను పిలుస్తారు. అమరి చెట్లు, పుట్టలు, గట్లు అనే తేడా లేకుండా అన్ని చోట్లా కనబడుతుంది. ఈ మొక్కలో భాగాన్ని కొసేసి నీటిలో గాని, రాళ్లు రప్పల ప్రాంతంలో గాని, నిస్సారమైన భూమిపై గాని... ఇలా ఎక్కడ పడేసినా చిగిర్చి మళ్లీ జీవం పోసుకుంటుంది. అందుకే దీన్ని చావులేని మొక్క అంటారు. లేత మొక్కలు రబ్బరులా సాగుతాయి కాబట్టి రబ్బరు మొక్క అంటారు. ఈ మొక్క కు గులాబీ రంగులో పెద్ద పెద్ద పువ్వులు పూస్తాయి. ఉదయం పూట అవి పూర్తిగా వికసిస్తాయి కాబట్టి ఈ మొక్కను ఇంగ్లీషులో Pink Morning Glory అంటారు.
-- పెద్ద తూటాకు చెట్టు; సలెంద్ర చెట్టు; రబ్బరుచెట్టు;
అమరిక, amarika
-n.
--arrangement; configuration;
అమరు, amaru
-v. i.
--fit into;
అమర్చు, amarcu
-v. t.
--fit; arrange; configure; make ready; supply; fix; furnish;
అమలు, amalu
-n.
--vogue; practice; in use; reign;
---అమలు పరచు = to put in practice. to enforce;
అమృతం, amRtaM
-n.
--ambrosia; the elixir of immortality; (ety.) అ = non, మృత = dead;
అమృతవల్లీ, amRtavallI
- n.
-- (see) తిప్పతీగ;
అమ్మ, amma
-n. f.
--mother;
-suff.
-- a term of endearment used to address females;
అమ్మకం, ammakaM
-n.
--sale;
అమ్మకందారు, ammakaMdAru
-n.
--sellar; vendor;
అమ్మకపు పన్ను, ammakapu pannu
-n.
--sales tax;
అమ్మడు, ammaDu
-n.
--young lady; a term of semi-endearment used to address young girls;
అమ్మలక్కలు, ammalakkalu
- n.
-- neighboring ladies; gossiping ladies; (lit.) mothers and sisters;
అమ్మవారు, ammavAru
-n.
--(1) goddess, esp. goddess of smallpox;
--(2) consort of either Vishnu or Siva;
---పెద్ద అమ్మవారు = smallpox.
---చిన్న అమ్మావారు = chickenpox.
అమాంతంగా, amAMtaMgA
-adv.
--suddenly; unexpectedly; all at once;
అమాత్యుడు, amAtyuDu
-n. m.
--a king's minister; minister;
అమాందస్తా, amAMdastA
-n.
-- a heavy-duty, portable, cast-iron mortar and pestle used in grinding nuts and spices in the kitchen;
అమాంబాపతులు, amAmbApatulu
-n.
--(1) miscellaneous items;
--(2) overhead;
అమానుషం, amAnushaM
-n.
--(1) inhuman; cruel;
--(2) uninhabited; with no human habitation;
అమాయకుడు, amAyakuDu
-n.
--naive person;
అమావాస్య, amAvAsya
-n.
-- new moon day;
-- అమావాస్య అనునది సినీవాలి, కుహు, దర్శ అని మూడు విధములు; అమావాస్య యొక్క 8 ఝాముల కాలంలో మొదటి ఝాము సినీవాలీ, 2, 3, 4, 5, 6 ఝాములు దర్శ, 7, 8 ఝాములు కుహు;
-n.
--formless; shapeless;
---మూర్తులన్నిటికి ఆధారభూతమైన అణువు మాత్రం అమూర్తం = the atom which is the basis of all matter is itself shapeless.
అమేయం, amEyaM
-n.
--one followed by 32 zeros in the traditional Indian method of counting; 1032
అమోఘం, amOghaM
-adj.
--fruitful;
అమ్మో, ammO
- inter.
-- an expression to show surprise or excitement;
అయనం, ayanaM
-n.
--(1) road; path;
--(2) half-a-year; the sun's course for six months;
అయనచలనం, ayanacalanaM
-n.
--precession of the equinoxes; the sidereal year (time taken by the Earth to go from one celestial longitude and return back to the same position with reference to a fixed star) is just over 20 minutes longer, or 50.26 arc seconds of angular measure, than the tropical year (time taken by the Earth to go from one vernal equinox to the next vernal equinox); this continuous receding of the vernal equinox along the zodiac is called the precession of the equinoxes;
అయనాంశ, ayanAMSa
-n.
--the difference between the tropical and sidereal zodiacs and this difference is due to the precession of the equinoxes. Thus the computed positions of the planets and houses may differ depending on whether ayanAMSa is used or not and also, if it is used, on the specific algorithm employed to compute it!
అయనోవరణం, ayanOvaraNaM
-n.
--ionosphere; region of space about 50 kilometers from the surface of the Earth;
అయస్, ayas
-pref.
--iron; ferro; ferrous; ferric;
అయస్కాంతం, ayaskAntaM
-n.
--magnet;
అయస్కాంత దండం, ayaskAnta daMDaM
-n.
--bar magnet;
అయస్కాంతపు కడ్డీ, ayaskAntapu kaDDI
-n.
--bar magnet;
అయస్కాంత క్షేత్రం, ayaskAnta kshEtraM
-n.
--magnetic field;
అయస్కాంతావరణం, ayaskAMtAvaraNaM
-n.
--magnetosphere;
అయ్య, ayya
- n.
-- father; dad;
అయ్యబాబోయ్, ayyabaabOy
- inter.
-- an expression to show surprise;
అయ్యయ్యో, ayyayyO
- inter.
-- an expression to show sorrow;
అయాచితం, ayAcitaM
-adj.
--unasked;
అయాను, ayAnu
-n.
-- ion; an electrically charged particle; an electron; an atom that has lost one or more electrons;
అయిక్, ayik
-pref.
--iron; ferro; ferric;
అయికమత్యం, ayikamatyaM
-n.
--unity; (ety.) ఏకమతేర్భావః = unity in thought;
-ph.
--(idiom.) every Tom, Dick, and Harry; everyone, related or not;
అయినా, ayinA
-adv.
--particle. nevertheless;
అయినాకాని, ayinAkAni
-adv.
--particle. nevertheless, but;
అయివేజు, ayivEju
- n.
-- income; income from a farm or cultivated land;
-- ఐవజు;
అయిష్టత, ayishTata
-n.
--aversion; unwillingness; distaste;
అయిస్వర్యం, ayisvaryaM
-n.
--wealth; opulence;
అయిహికం, ayihikaM
-n.
--worldly; materialistic; (ant.) ఆముష్మికం;
అయోమయం, ayOmayaM
-n.
--(1) full of iron; made of iron; Ferro;
--(2) confused state; hard; difficult; అస్తవ్యస్త పరిస్థితి;
అయోముఖి, ayOmukhi
-n.
--an iron-tipped one; a wooden pestle with an iron tip; same as రోకలి
అర, ara
-adj.
--half;
---అర టావు = half of full-scape sheet.
-n.
-- (1) compartment; closet; chamber; a part of a shelf;
---మీద అర = upper compartment.
---అర డజను = half a dozen.
---అరడుగు = half a foot.
-- (2) the fraction 1/2.
అరకొర, arakora
-n.
--deficiency; defect; incomplete;
అరఖు, arakhu
-n.
--medicine in the form of liquid; extract; tincture;
అరగూడు, aragUDu
-n.
--niche; niche in a wall;
అరఘట్టం, araghaTTaM
-n.
--sky-wheel; a wheel, with bucket seats, that rotates on a horizontal axis and is commonly found in amusement parks; a water wheel with buckets, that rotates on a horizontal axis;
అరచెయ్యి, araceyyi
-n.
--palm of the hand; (lit.) half a hand, the other half being the back of the hand or మండ.
అరటి కర్రు, araTi karru
- n.
-- banana sap; this sap leaves an indelible mark on clothes and so is often used in making inks and markers;
అరటి దూట, araTi dUTa
- n.
-- the slender, rod-like part in the middle of the stem; although low in nutritional value, this is often cooked and eaten like any other vegetable;
అరటికాయ, araTikAya
-n.
--plantain; a type of banana used in cooking; raw banana used as a vegetable;
---బొంత అరటి = plantain; a cooking variety of banana.
అరటిపండు, araTipaMDu
-n.
--banana; the fruit version of a plantain;
---examples of fruit varieties of banana = అమృతపాణీ, కర్పూరపు చక్రకేళి; వామన చక్రకేళి; పచ్చ అరటి; కొమ్మ అరటి.
---In India, early Aryans considered banana as unsuitable for eating by branding it as "న పథ్యం కదళీ ఫలం;"
అరటిమొక్క, araTimokka
-n.
--banana plant; (bot.) Musa paradisiaca; నందనవనంలో ఉండదగ్గ మొక్క; Musa sapientum; విజ్ఞలు తినదగ్గ పండు; Musa acuminata; అడవి అరటి;
-- నార అరటి = Musa textilis;
-- [Sans.] కదళీ; మోచా;
-n.
--half;
---పూర్వార్ధం = first half; former half.
---ఉత్తరార్ధం = second half; later half.
అర్ధ, ardha
-adj.
--half; hemi; semi;
అర్ధగోళం, ardhagOLaM
-n.
--hemisphere;
---పూర్వార్ధగోళం = the Eastern hemisphere.
---పశ్చిమార్ధగోళం = the Western hemisphere.
అర్ధఘనం, ardhaghanaM
-n.
--[chem.] gel; half-solid;
అర్ధచంద్రుడు, ardhacaMdruDu
-n. m.
--half-moon;
అర్ధణా, ardhaNA
-n.
--a coin of the British era with a value of one-half anna or one-thirty second of a rupee or six pies;
అర్ధద్రవం, ardhadravaM
-n.
--[chem.] sol; half-liquid;
అర్ధనారీశ్వరుడు, ardhanArISvaruDu
-n.
--Androgyny;
అర్ధపరాన్నజీవి, ardhaparAnnajIvi
- n.
-- hemiparasite; a plant that obtains part of its food by parasitism, e.g. mistletoe, which also photosynthesizes;
-n.
--[comp.] half-adder; a device that adds two numbers without taking into account the propagated carry;
అర్భకుడు, arbhakuDu
-n. m.
--weakling; child;
అర్హత, arhata
-n.
--qualification; eligibility; entitlement; (ety.) అర్ + హత = అరిషడ్వర్గాలని చంపినది, that is, one is said to be qualified after killing the six enemies, namely కామ, క్రోధ, లోభ, మోహ, మద, మాత్సర్యం.
-suff.
- ability
---గమనార్హత = noticeability.
- n.
-- water offered to a guest to wash hands; చేతులు కడుగుకొనేందుకు ఇచ్చే నీళ్ళు;
అరాజకం, arAjakaM
-n.
--anarchy;
అర్థాంతరం, arthAntaraM
-n.
--another meaning;
అర్ధాంతరంగా, ardhAntaraMgA
-adv.
--incompletely; partially;
---అర్ధాంతర మొత్తం = partial sum.
అర్థాపత్తి, arthApatti
-n.
--a figure of speech; inference; inference of a cause from its effect;
-- "రాజు గారి చిన్న భార్య మంచిది" అన్నప్పుడు, పెద్ద భార్య మంచిది కాదు అనే అర్థం స్పురించిడం అర్థాపత్తికి ఒక ఉదాహరణ;
అర్ధాంతరం, ardhAntaraM
-adj.
--incomplete; partial; intermediate;
---అర్ధాంతరంగా = in the middle.
---అర్ధాంతర మొత్తం = partial sum.
అర్ధాంతరన్యాసం, ardhaMtaranyAsaM
-n.
--a figure of speech in which a simple example is given and a broad generalization is made; ఒక ఉదాహరణని చూపి, దాన్ని సర్వవ్యాప్తంగా వాడడం; అజహర్లక్షణం;
అర్ధాంగి, ardhAMgi
-n.
--better half; wife;
అర్ధాయువు, ardhAyuvu
-n.
--[phy.] half-life;
అర్ధాధికేనం, ardhAdhikEnaM
-n.
--[math.] rounding off to the nearest integer;
-suff.
--denotes possession;
--- నేర్పరి = skillful person.
--- జాలరి = జాలము పట్టినవాడు; fisherman = a person who handles the net
--- కాపరి = కాపు కాసేవాడు; watchman = a person who watches;
--- చదువరి = చదువుకున్నవాడు;
-n.
--enemy; foe;
అరికట్టు, arikaTTu
-v.t.
--block; impede; stop;
అరిగిపోవు, arigipOvu
-n.
--wear out; erode;
అరిగోలు, arigOlu
-n.
-- a raft made of wickerwork and animal skin;
అరిత్రం, aritraM
-n.
--rudder; the device that keeps a boat on course;
అరిషడ్వర్గాలు, arishaDvargAlu
-n. pl.
--the six categories of enemies to a human, namely, lust, anger, miserliness, infatuation, arrogance, and jealousy;
అరిష్టం, arishTaM
-n.
--(1) misfortune; calamity; danger;
--(2) crow;
---బాలారిష్టాలు = (1) diseases of the childhood; (2) [idiom] teething troubles; any difficulties in the early stages of a project.
అరిష్ఠ, arishTha
-adj.
--fermented;
అర్జీ, arjI
-n.
--petition; application;
అరుంధతి, aruMdhati
-n.
--[astron.] Alcor; the companion star of Mizar in Ursa Major;
అరుగు, arugu
-n.
--pial; oriel; raised platform serving as a seat in front of a house as in వీధి అరుగు;
-v.i.
--digest; erode; abrade;
- v. t. depart; leave; go away;
అరుణ, aruNa
-adj.
--red;
అరుణ మహాతార, aruNa mahAtAra
-n.
--[astron.] red giant; a type of huge star that is not on the Main Sequence of the H-R diagram;
అరుణోదయం, aruNOdayaM
-n.
--reddening of the sky before sunrise; (lit.) red morning;
అరుదు, arudu
-adj.
--rare, scarce; unusual;
అరువు, aruvu
- n.
-- loan; something that is borrowed;
అరువు తెచ్చుకొను, aruvu tecchukonu
- v. t.
-- borrow something;
అర్జున, arjuna
-n.
--(1) one of the Pandavas of Mahabharata;
--(2) a medicinal plant; [bot.] Terminalia arjuna;
అర్భుదం, arbhudaM
-n.
--one followed by ten zeros in the traditional Indian method of counting; ten billion; 1010
అర్రు, arru
-n.
--neck;
అర్హుడు, arhuDu
-n. m.
--deserving candidate;
అరైకామ్లం, araikAmlaM
-n.
--[biochem.] DNA; deoxyribonucleic acid;
అలంకరణ, alaMkaraNa
-n.
--(1) decoration;
--(2) make-up;
అలంకరించు, alaMkariMcu
-v. t.
--decorate; trim;
---క్రిస్‌మస్ చెట్టుని అలంకరించు = trim the Christmas tree.
అలంకారం, alaMkAraM
-n.
--(1) ornament;
--(2) figure of speech;
---అతిశయోక్తి = hyperbole.
---అనుప్రాసం = alliteration.
---అర్ధాంతరన్యాసం = reinforcement by citing another instance.
---అర్ధాలంకారం = figure of speech created by exploiting the meaning of words.
---ఉపమాలంకారము = simile.
---ఉత్ప్రేక్ష = imagery.
---ఛేకానుప్రాస = occurrence of pairs of consonants repeatedly in close proximity with different meanings. ఉ. కాళింది మడుగున కాళియుని పడగల ఆబాల గోపాల మాబాల గోపాలుని అచ్చెరువున అచ్చెరువున విచ్చిన కన్నులజూడ తాండవమాడిన సరళి గుండెల మ్రోగిన మురళి ఇదేనా ఇదేనా ఆ మురళి ....(చిత్రం - సప్తపది, రచన - వేటూరి, సంగీతం - కెవి మహదేవన్, గానం - సుశీల, ఎస్ పి బాలసుబ్రహ్మణ్యం);
---పర్యాయోక్తి = repetition.
---ముక్తపదగ్రస్తం = starting a new phrase (or a line in a poem) with the same word that was used to end the previous phrase (or line in a poem). ఉ. గోదారీ గట్టుందీ, గట్టుమీద చెట్టుందీ, చెట్టు కొమ్మన పిట్టుందీ, ఆ పిట్ట మనసులో ఏముందీ...(చిత్రం - మూగమనసులు, రచన - దాశరథి, సంగీతం - కెవి మహదేవన్, గానం - పి సుశీల)
---వృత్యానుప్రాస = occurrence of one or two consonants cyclically. ఉ. అవునే తానే నన్నేనే నిజమేనే అంతా కథలేనే అమ్మో ఎన్నెన్ని వగలోనే, అబ్బ ఏమని చెప్పేనే, నీకేమని చెప్పేనే .... (చిత్రం - ఒకే కుటుంబం, రచన - దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రి, సంగీతం - కోదండపాణి, గానం - సుశీల);
---రూపకము = metaphor.
---లాటానుప్రాస = occurrence of words repeatedly in close proximity with the same meaning but with different import. ఉ. ఏమో ఏమో ఇది నాకేమో ఏమో అయినది ఈ వేళలో నా గుండెలో ఏదో గుబులవుతున్నది ... (చిత్రం: అగ్గి పిడుగు, సంగీతం: రాజన్-నాగేంద్ర, సాహిత్యం: సినారె, గానం: ఘంటసాల, జానకి);
---వక్రోక్తి = satire; sarcasm.
---విరుద్ధోక్తి = oxymoron.
---సంసృష్టి = oxymoron.
---శబ్దాలంకారం = figure of speech created by exploiting the sound of words; an example is onomatopoeia which is obtained by the formation of words by imitating the natural sound associated with the object or action; for example, the sound of a bell is indicated by గణ గణ.
---యమకం = occurrence of a word, or a vowel and a consonant, repeatedly with a difference in meaning. ఉ. నువ్వు వస్తావని బృందావని ఆశగ చూసేనయ్యా కృష్ణయ్యా, వేణువు విందామని, నీతో వుందామని నీ రాధ వేచేనయ్యా రావయ్యా....(చిత్రం: మల్లెపువ్వు, సంగీతం: చక్రవర్తి, రచన: ఆరుద్ర, నేపధ్య గానం: వాణీజయరాం.
---స్వభావోక్తి = realism.
అలంతం, alaMtaM
-n.
--[chem.] aldehyde, chemical substances whose names end with the sound al or అల్. see also ఒలంతం;
---పిపీలికాలంతం = formaldehyde.
అలంతషడోజు, alaMtashaDOju
-n.
--[chem.] aldohexose; a monosaccharide sugar with six carbon atoms and an aldehyde group;
-n.
--a type of cereal grain; [bot.] Dolicos catjang;
-- బొబ్బర్లు;
అలసట, alasaTa
-n.
--exhaustion; tiredness; fatigue;
అలసత్వం, alasatvaM
-n. slackness;
--laziness; procrastinating attitude; tendency to postpone;
అల్పం, alpaM
-n.
--mean; light; not dignified; insignificant; [ant.] అనల్పం;
అల్పసంఖ్యాక వర్గాలు, alpasaMkhyAka vargAlu
-n. pl.
--minorities;
అల్లం, allaM
-n.
--ginger; green ginger; a root belonging to the grass family; [bot.] Zanzibar Officinalis; of the Zingiberaceae family;
---పచ్చి అల్లం = green ginger;
---శొంఠి = dried ginger;
---భావన అల్లం = steeped ginger; pickled ginger.
---అల్లం మురబ్బా = ginger steeped in lime juice, mixed with salt and dried in the sunshine, and repeatedly steeped and dried.
---మామిడల్లం = mango ginger; a root resembling ginger, belonging to the turmeric family, but not related to either ginger or mango; [bot.] Curcuma amada;
--[Sans.] శృంగవేరు; ఆర్ర్దక; కటుక; భద్రం;
అల్లకల్లోలం, allakallOlaM
-n.
--total disorder; total chaos; turmoil; hubub;
అల్ల నేరేడు, allanErEDu
-n.
--rose apple; kind of black plum; [bot.] Myrtus communis; [Sans.] జంబూ;
-v.i.
--incur trouble; face trouble; get into trouble;
అల్లరిపెట్టు, allaripeTTu
-v.t.
--cause trouble; make trouble;
అలాగ, alAga
-adv.
--thus; that way; in that manner;
అలాగని, alAgani
-adv.
--having said thus;
అలాటి, alATi
-adj.
--that kind of;
అలారం, alAraM
-n.
--alarm;
అలారం గడియారం, alAraM gaDiyAraM
-n.
--alarm clock;
అల్కా, alkA
-adj.
--inferior; light-weight;
అల్మార, almAra
-n.
--almirah; cupboard;
అల్లారుముద్దుగా, allArumuddugA
-adv.
--dotingly; with extreme love and affection;
అలికిడి, alikiDi
-n.
--noise; sound;
అలిగేటర్, aligETar
-n.
--alligator; a crocodile-like reptile found in the Americas;
అల్పిష్ఠము, alpishthamu
-adj.
--smallest; least;
అల్పీ, alpI
- n.
-- headed pin;
-- గుండుసూది;
అల్లించు, alliMcu
-v.t.
--to get something woven, braided, plaited, composed or fabricated;
అల్లి, alli
-n.
--(1) lotus like water plant; [bot.] Nymphaea alba;
--(2) a wild shrub; [bot.] Memecylon edule; The leaves of this shrub are sweet; people who chew the leaves and swallow the juice do not suffer from the pangs of hunger and is therefore very popular with yogis who meditate for weeks at a stretch;
-- Ironwood; [bot.] Memecylon umbellatum of the Melastomataceae family;
-- "అంజని" "కరంద" అన్నా ఇదే; ఇనుములా గట్టిగా ఉంటుందని ఆపేరు వచ్చింది. ఇవి వర్షాకాలంలో జూన్, జూలై, ఆగస్ట్ మాసాల్లో పండి మనకి లభిస్తాయి. పూలు కూడా ఊదా రంగులో భలే అందంగా ఉంటాయి. చిన్న పిందేలేమో పింక్ రంగులో ఉంటాయి. అవి నెమ్మదిగా నీలం రంగులోకి మారి, చివరిగా నలుపుకి తిరిగినప్పుడు, పక్వానికి వచ్చినట్టు గుర్తు. తియ్యగా , కొంచెం పులుపుగా ఉండే ఈ పళ్ళు అటవీ ప్రాంతాల్లో ఎక్కువ గా లభించేవి. తిన్నాక నేరేడులాగా నోరంతా నీలంగా మారిపోతుంది.
అల్లిక, allika
-n.
--embroidery; woven work; knitting;
అల్లన, alIna
-adj.
--non-aligned;
అలీన, alIna
-adj.
--non-aligned;
అలీనోద్యమం, alInOdyamaM
-ph.
--non-aligned movement;
అల్కీ, alkI
-adj.
--thin; inferior;
అల్పీ, alpI
-n.
--headed pin;
అలుకు, aluku
-v. t.
--(1) mop;
--(2) smear a mud floor with water, mud, and dung as a cleansing operation;
అలుగు, alugu
-v. i.
--pout; mildly upset; grumble;
అలుగ్గుడ్డ, alugguDDa
-n.
--mop; a cloth used for mopping;
అలుపు, alupu
-n.
--tiredness;
అల్లు, allu
-v. t.
--(1) weave; knit; braid;
--(2) fabricate; compose;
---కథ బాగా అల్లు = weave the story well.
---జడ అల్లు = braid the hair.
---స్వెట్టరు అల్లు = knit the sweater.
అల్లుడు, alluDu
-n.
--(1) son-in-law; (lit.) CP Brown gives the interpretation as "one who weaves a relation between two families," but modern linguists do not accept this;
--(2) plaiting; braiding;
-n.
--aluminum; (Br.) aluminium; a chemical element;
అల్లెతాడు, alletADu
-n.
--bowstring;
అలైంగిక, alaiMgika
-adj.
--asexual;
అలోహం, alOhaM
-n.
--non-metal;
అవ, ava
-pref.
--under; below; not normal;
---అవలక్షణం = bad characteristic.
అవకతవకలు, avakatavakalu
-n.
--irregularities;
అవకలనం, avakalanaM
-n.
--[math.] differentiation; (lit.) a computation involving a limiting process;
అవకాశం, avakASaM
-n.
--opportunity; chance;
అవకాశవాది, avakASavAdi
-n.
--opportunist;
అవగండము, avagaMDamu
-n.
--pimple;
అవగతి, avagati
-n.
--perception;
అవగ్రహం, avagrahaM
-n.
--a symbol resembling stylized 2 used in Sanskrit texts to indicate a pause;
-- ఈ 'ఽ' గుర్తును 'అవగ్రహం' అంటారు. ఇది సంస్కృత పదాల మధ్య విసర్గ సంధి జరిగినప్పుడు వస్తుంది. సంధి జరిగి అకారం లోపమైనప్పుడు, 'అక్కడ నిజానికి ఒక 'అ' అన్న అక్షరం ఉండేది, సంధివలన అది పోయింది కానీ దానిని ఉన్నట్లుగా భావించి ఉచ్చారణలో కలుపుకోవాలి' అని చెప్పడానికి ఈ అవగ్రహ చిహ్నాన్ని ఉంచుతారు.
-- ఉదాహరణ: "వాసుదేవః + అభిరక్షతు --> వాసుదేవో + అభిరక్షతు -->వాసుదేవోభిరక్షతు" అని వచ్చి విసర్గ 'ఓ' గా మారినప్పుడు దాని ప్రక్కన వచ్చిన అకారం పోయింది. కానీ పలికేటప్పుడు 'వాసుదేవోభిరక్షతు' అని కాక 'వాసుదేవోఅభిరక్షతు' అన్నట్లు అకారాన్ని పూర్తిగా కాక, సగం పలికినట్లు, లేక చివరి 'వో' ను కొంత దీర్ఘంగా పలకడంద్వారా సగం అకారం ధ్వనించేటట్లు ఉచ్చరించాలి. కనుక ఆ కనిపించకుండా పోయిన సగం 'అ' కు గుర్తుగా 'ఽ' ను ఉంచి "వాసుదేవోఽభిరక్షతు" అని వ్రాస్తారు. అక్కడ సంధి జరిగిందని తెలిసిన వారు ఆ గుర్తు లేకున్నా సరిగానే ఉచ్చరిస్తారు. కానీ ఉచ్చారణా దోషాలను పరిహరించడానికి అవగ్రహం ఉంచడం తప్పనిసరి;
అవగాహన, avagAhana
-n.
--comprehension; understanding;
అవచూషకం, avacUshakaM
-n.
--absorbent;
అవచూషణం, avacUshaNaM
-n.
--absorption; sucking in;
అవజ్ఞ, avaj~na
-n.
--contempt; disregard;
అవజ్ఞత, avaj~nata
-n.
--ignorance; stupidity;
అవటము, avaTamu
-n.
--cavity; hole;
అవతల, avatala
-n.
--outside; that side; the other side;
అవతారం, avatAraM
-n.
--(1) descent; incarnation; avatar; a manifestation of God as a life form; (ety.) ava = down; tAr = pass over;
--(2) guise; appearance; dress;
అవతారిక, avatArika
-n.
--preface;
అవదంశము, avadaMSamu
-n.
-pickle; preserve;
అవద్యం, avadyaM
-n.
--fault; faulty;
అవద్య తాళుకం, avadya tALukaM
-n.
--fault-tolerant;
అవధానం, avadhAnaM
-n.
--concentration; attention;
అవధాని, avadhAni
-n.
-- a person who is capable of performing feats of memorization;
అవధారణార్థకం, avadhAraNArthakaM
-n.
--[gram.] emphatic particle;
అవధి, avadhi
-n.
--[math.] limit; boundary;
అవధి క్రియ, avadhi kriya
-n.
--[math.] limiting process;
అవధూత, avadhUta
-n.
-- nacked mendicant; one who renounced everything; (ety.) అ = అక్షరత్వం = the quality of being indestructible, వ = వరేణ్యత్వం = the epitome of completeness; ధ = a symbol for stands for our ties to this physical world; త = తత్త్వమసి;
-- జన్మ సంబంధంగా వచ్చిన సంబంధాలను, బంధాలనూ పూర్తిగా విడిచిన వాడు. దేహాభిమానం పూర్తిగా వదిలించుకొని ఎప్పుడూ పరమాత్మ చింతనలో ఉండే వాడు అవధూత. కామ మోహాలు గూడా జయించిన వాడు గాబట్టి శరీర రక్షణకు గూడా ప్రయత్నించడు. వస్త్రాచ్ఛాదన గూడా కోరడు. భోజనాపేక్ష గూడా జయిస్తాడు;
అవని, avani
-n.
--the Earth; this world;
అవనిపాతం, avanipAtaM
-n.
--(1) a dip in the earth; sink hole;
--(2) a hole in the ground used to catch elephants;
అవపాతం, avapAtaM
-n.
--[phy.] dip; property of a magnetic needle;
అవపాతనం, avapAtanaM
-n.
--precipitation; a collective term used to describe various forms of water falling on the ground;
-n.
--unity; lack of a feeling of disunity;
-- వినాభావం లేకుండా ఉండడం అవినా భావం; "అది లేకుండా ఉండడం అనేది లేదు" అని అర్థం. ఉదా. చంద్రుడికీ వెన్నెలకూ అవినాభావ సంబంధం అంటే "చంద్రుడు వెన్నెలను విడిచి ఉండడం ఉండదు" అని అర్థం;
అవినీతి, avinIti
-n.
--immorality; corruption;
అవిభక్త, avibhakta
-adj.
--undivided; joint;
--- అవిభక్త కుటుంబం = joint family.
-n.
--a voice from an invisible source; a voice from a divine source; inner voice;
అశరీరసిరా, aSarIrasirA
-n.
--invisible ink;
అశ్మరి, aSmari
-n.
--[Sans.] stone;
---పిత్తాశ్మరి = gall stone.
అశ్మభేద, aSmabhEda
-n.
--[bot.] Bergenia lingulata; [lit.] stone breaker; శిలాభేద; పాషాణ భేది; కొండపిండి మొక్క;
---పిత్తాశ్మరి = gall stone.
అశ్రద్ధ, aSraddhA
-n.
--negligence; dereliction; inattention;
అశ్వగంధ, aSvagaMdha
-n.
--Winter cherry; [bot.] Physalis flexuosa; Withania somnifera of the Solanaceae family; the root of this tree, with its characteristic smell of horse urine, is believed to cure male sterility;
--- పెన్నేరు చెట్టు;
-n.
-- [bot.] Bergenia ligulata of the Saxifragaceae family'; the tuber of this contains the chemical Cystone which is helpful in dissolving kidney stones; also known as శిలాభేద;
-- [Sans.] అశ్మ = stone; భేద = breaker; శిల = stone;
అశ్మావరణం, asmAvaraNaM
- n.
--lithosphere; the outer crust of the Earth;
అశ్వవాలం, aSvavAlaM
-n.
--horsetails; scouring rushes; equisetum; a flowerless bush useful in preventing erosion;
అశ్విని, aSvini
-n.
--Alpha Arietis; the first of the 27 star groups or lunar mansions of the Hindu calendar; గురప్రురూపు రిక్క;
అశ్లీలం, aSlIlaM
-n.
--obscenity;
అశ్లీల, aSlIla
-adj.
--obscene;
అశ్రుగ్రంధి, aSrugraMdhi
- n. pl. tear gland; lachrymal gland;
అశ్రుతర్పణం, aSrutarpaNaM
- n.
-- showing empathy by crying; ఒకరి కోసం కన్నీరు విడవడం;
- n. the eight proverbial hardships, namely banishment, loss of wife, relatives visiting when you are in financial troubles, eating food leftover by others, living among enemies, depending on others' mercy for food, public humiliation, and poverty;
అష్టపది, ashTapadi
-n.
--(1) a Sanskrit verse with eight lines; triolet;
--(2) (lit.) one with eight feet;
అష్టపాది, ashTapAdi
-n.
--an insect with eight legs; spider;
అష్టభుజి, ashTabhuji
-n.
--[geomet.] octagon; a flat geometrical figure with eight sides;
అష్టమి, ashTami
-n.
--the eighth day of the lunar half-month;
అష్టయిశ్వర్యములు, ashTayisvaryamulu
-n.
--the eight Wealths; in the Indian tradition, the eight Wealths are servants, slaves, children, friends, relatives, vehicles, money, and grains;
అష్టసిద్ధులు, ashTasiddhulu
-n.
--the eight Accomplishments; in the Indian tradition, the eight Accomplishments are 1. అణిమా, 2. మహిమ, 3. లఘిమ, 4. ప్రాప్తి, 5. ప్రాకామ్యము, 6. ఈశత్వం, 7. వశిత్వం, 8. సర్వ కామసిద్ధి;
అష్టాంగయోగం, ashTAMgayOhaM
-n.
--the eight-fold path of Raja Yoga;
-- యమ, నియమ, ఆసన, ప్రాణాయామ, ప్రత్యాహార, ధ్యాన, ధారణ, సమాధి అనే ఎనిమిది అంగములు గల యోగం;
అష్టాదశం, ashTAdaSaM
-n.
--eighteen;
అష్టాదశ, ashTAdaSa
-adj.
--eighteenth;
అష్టాదశేను, ashTAdaSEnu
-n.
--[chem.] Octodecane; a hydrocarbon with eighteen carbon atoms;
అష్టోత్తరం, ashTOttaraM
-n.
--(lit.) "eight names after a hundred"; short for అష్టోత్తర శతనామం;
-n.
--one that is not tolerated; disgust; despicable; repulsive;
అసహ్యపడు, ashyapaDu
-v.i.
--loath; detest;
అస్తంగతుడు, astaMgatuDu
- n.
-- one who went into the background; one who became less prominent; one who became impotent and powerless; one who has set, like the Sun; one who got destroyed;
అస్తమయం, astamayaM
-n.
--setting; death;
---సూర్యాస్తమయం = sunset.
అస్తమించు, astamiMcu
-v.i.
--(1) set;
--(2) die;
అస్తరు, astaru
-n.
--lining; cloth lining in clothes;
అస్తవ్యస్తంగా, astavyastaMgA
-adv.
--in a haphazard way; in a chaotic way;
అస్మదాదులు, asmadAdulu
-n.
--we; myself and others;
అస్త్రం, astraM
-n.
-- weapon; a weapon that is activated by a sacred "mantra" or incantation;
-- అస్త్రాలు మంత్రచోదితాలు;
అస్త్రసన్యాసం, astrasanyAsaM
-n.
--disarmament;
అస్పష్టం, aspashTaM
-n.
--unclear; vague;
అసాధ్యం, asAdhyaM
-n.
--impossible;
అసాధారణం, asAdhAraNaM
-n.
--unusual; irrgular; out of the ordinary; extraordinary;
అసామాన్యం, asAmAnyaM
-n.
--abnormal; unusual; rare;
అసాపేక్ష, asApEksha
-adj.
--[phy.] non-relativistic;
అసింటా, asiMTA
-adj.
--toward that way; (ant.) ఇసింటా;
అసి, asi
-n.
--razor; blade; knife;
అసితాంగము, asitAMgamu
-n.
--[phys.] black body;
అసితాంగ వికిరణము, asitAMga vikiraNaM
-n.
--[phys.] black body radiation;
అసితాంగులు, asitAMgulu
-n.
--black people; people with dark skin color;
అసిధార, asidhAra
-n.
--razor's edge; tip of a blade; knife's edge;
అసిధారా వ్రతం, asidhAra vrataM
-n.
--(lit.) the vow to walk on a razor's edge; any difficult balancing act such as running a family;
అసిపుత్రి, asiputri
-n.
--pocket knife; penknife;
అసిమి, asimi
-n.
-- back-pack; a bag that dangles on the sides;
అసియాడు, asiyADu
-v. i.
-- dangle; hang as a pendulum;
అసియాట, asiyATa
-n.
- oscillation;
అసివారు, asivAru
- n.
-- (1) traffic lane; a path along which a vehicle can drive; (2) a stroll; a gentle walk;
-- సవారీ చేయు మార్గము;
అస్తిత్వం, astitvaM
-n.
--existence; entity;
అస్తినాస్తి, astinAsti
-n.
--doubtful existence;
అస్థి, asthi
-n.
--bone;
అస్థి అంగారం, asti aMgAraM
-n.
--bone black;
అస్థి కణజాలం, asti kaNajAlaM
-n.
--bone tissue;
అస్థికలు, astikalu
-n. pl.
--the remains after a body is cremated;
అస్థిపంజరం, astipaMjaraM
-n.
--skeleton; (lit.) a cage of bones;
అస్థిపంజరం పువ్వు, astipaMjaraM puvvu
-n.
--skeleton flower; [bot.] Diphylleia grayi of the Berberidaceae family;
-- ఇది జపాన్ మరియు చైనా దేశాల కొండ ప్రాంతాల్లో ఎక్కువగా కనిపిస్తుంది; తెల్లగా , పల్చటి రేకులు కలిగిన ఈ పుష్పం వర్షం పడినప్పుడు లేదా నీరు తగిలినప్పుడు పారదర్శకంగా మారిపోతుంది. మళ్ళీ ఎండ వేడికి, తడి ఆరినప్పుడు మాములుగా అయిపోతుంది; పొడి వాతావరణంలో ఈ పూల రేకుల్లోని air-liquid interface వద్ద జరిగిన పరావ్ర్త ప్రక్రియ వల్ల ఈ పువ్వులు తెల్లగా కనిపిస్తాయి. నీరు తగలగానే అవి నీటి అంతర్ముఖం (water interface) వద్ద జరిగిన ప్రక్రియ వల్ల పారదర్శకంగా మారిపోతాయి;
అస్థిరం, astiraM
-adj.
--unstable; transient; perishable;
అసుర సంధ్య, asura saMdhya
- n.
-- the time between sunset and 45 minutes after sunset;
-- గోధూళివేళ;
అసురులు, asurulu
-n. pl.
-- demons; those who are not suras; the enemies of suras;
-- మన ప్రాచీన తెలుఁగు కావ్యాల్లో అసురులు, దైత్యులు, దనుజులు, దానవులు, రాక్షసులు - ఈ మాటల్ని ఒకదాని కొకటి పర్యాయ పదాలుగా వాడారు. కాని సంస్కృత పురాణాలు ౘదివితే వీరంతా వేర్వేఱు జాతులకు చెందినవారని తెలుస్తుంది. మఱి వేఱైతే ఏ విధంగా వేఱు? అనేది ఎవఱూ ఎక్కడా విడఁబర్చలేదు;
-- "చారిత్రికంగా పరిశీలించినప్పుడు - వీరిలో అసురులు క్రూరులు కారనీ, మనలాంటి మానవులేననీ ఆకళింపవుతుంది. అసురులంటే ఎవఱో కాదు, ప్రాచీన పర్షియా (ఇరాన్) దేశస్థులే. మన దేశపు బ్రాహ్మణ క్షత్రియుల పూర్వీకులు అక్కణ్ణుంచే ఇక్కడికి వలసొచ్చారు. ఆ కాలంలో పర్షియన్లు తమ మహాదేవుణ్ణి అసురా మహితా/ అహురా మజ్దా (గొప్ప అసురుఁడు) అని పిలిచేవారు. వాళ్ళ చిన్న దేవుళ్ళు కూడా చిన్న అసురులే. అవెస్తన్ లూ వైదికులూ ఒకే భాష మాట్లాడేవారు, ఆంధ్ర-తెలంగాణల మాదిరి. అందుకే వాళ్ళ పర్షియన్ మంత్రాలూ, మన సంస్కృత మంత్రాలూ దాదాఁపు ఒకటే. మనకు ఉన్నట్లే వాళ్ళక్కూడా వడుగూ, యజ్ఞోపవీతం ఉన్నాయి. వాళ్ళ అవెస్తన్ దేవతలూ, మన వైదిక దేవతలూ కూడా ఒకటే. ఉదాహరణకు - మన వరుణుఁడు వాళ్ళకు వరేణ అహురా.
-- బహుశా 5,000 ఏళ్ళ క్రిందట ఆ దేశంలో ఏదో ౙరిగింది. ఏ కారణం చేతనో అవెస్తన్ లకూ, వైదికులకూ నడుమ హోరాహోరీ భీకర సంగ్రామాలు చోటు చేసుకున్నాయి. ఆ సంగ్రామంలో వైదికులు లక్షల్లో మారణహోమం అయ్యారు. చేతికి చిక్కిన వైదికుల్ని ఆనాటి అవెస్తన్లు చిత్రహింసలు పెట్టారు. వాళ్ళ చేతికి చిక్కకుండా చావకుండా తప్పించుకున్న కొద్ది లక్షల మంది వైదికులు ఆఫ్ఘనిస్తాన్ కి పాఱిపోయారు. అక్కడ కొంతకాలం నివసించాక ఈనాటి పాకిస్తాన్ కి వెళ్ళారు. మళ్ళా అక్కణ్ణుంచి ఈనాటి ఇండియాలోకి అడుగుపెట్టారు. అక్కణ్ణుంచి దేశమంతటా ప్రాఁకారు.
ఎన్ని వందలేళ్ళు గడిచినా అవెస్తన్లు తమనూ తమ నేస్తులనూ పెట్టిన బాధలు వైదికులకు మఱపుకు రాలేదు. అందుకనే ఒకప్పుడు తమవాళ్ళే అయిన ఆ అసురుల్ని రాక్షసుల్ని చేసి పురాణ సాహిత్యం సృష్టించారు. చివరికి అసురుఁడంటే పరమ నీచుఁడు, క్రూరుఁడు, మాయావి, రాక్షసుడు అని తప్ప మఱో అర్థమే లేకుండా చేసారు. అదొక మానవ తెగ అనే విషయాన్నే మనకు తెలీకుండా చేసారు. మళ్ళా వాళ్ళకు ప్రతిగా - పర్షియన్లు ద్వేషించే దేవ శబ్దాన్ని పరమపూజ్యంగా నెత్తికెత్తుకున్నారు. ఒకప్పుడు పర్షియాలో తమకూ అవెస్తన్ లకూ నడుమ ౙరిగిన యుద్ధాలనే దేవాసుర యుద్ధాలుగా సంస్కృత పురాణాల్లో వర్ణించారు." - మఱ్ఱిపూడి సుబ్రహ్మణ్యం;
-- వరాహ మిహిర్ ఇలా పారిపోయి వచ్చినవాళ్ల సంతతే అని కొందరు అంటారు!!
అసువు, asuvu
-n.
--life; life-force; breath;
అసూయ, asUya
-n.
--jealousy; envy;
-- అసూయ అంటే తనకు కావలసినంత ఉన్నా ఒకరికున్నదే అని ఏడవడం. దీనివంటిదే ఇంకొకటి ఉంది. అది ఈర్ష్య.
అసూర్యంపశ్య, asUryaMpaSya
- adj.
-- one that has not been exposed to sunshine; doted;
_in_Kawal_WS,_AP_W_IMG_2004.jpg)