సంగీత రత్నాకరము-శ్లోకాల వివరణ

శార్జ్ఞదేవుని సంగీత రత్నాకరము: సంస్కృత శ్లోకాల వివరణ

శార్జ్ఞదేవుడు 14 వ శతాబ్దానికి చెందిన కవి సంగీతజ్ఞుడు. పండితుడు. ఈయన సారంగదేవుడని కూడా పిలువబడ్డాడు.

ఆయన తన కాలపు సంగీత రచనలన్నిటినీ మధించి అమృతతుల్యమైన సంగీత శాస్త్రపు లక్షణాలను ప్రామాణికంగా తన "సంగీత రత్నాకరము" అను గ్రంథములో శాస్త్రబద్ధంగా వివరించాడు. ఇన్ని శతాబ్దాలు గడిచినా ఈ గ్రంథం ప్రామాణికత తగ్గలేదు. కాని భాష సంస్కృతం కావడం వలన అనువదించిన భాష కూడా శిష్టగ్రాంధికం కావడం వలన ఈ శ్లోకాలకు సరళమైన వివరణ అవసరమయింది.

• సంగీత రత్నాకరము సంస్కృత గ్రంధకర్త: శార్జ్ఞదేవుడు.

• తెలుగు అనువాదం: గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు

గ్రంధకర్త విషయాన్ని 8 ప్రకరణాలుగా విభజించారు.

1. పదార్థ సంగ్రహ ప్రకరణము: విషయాన్ని లేదా మూలాన్ని ఎక్కడనుంచి గ్రహించారో చెప్పారు.
2. పిండోత్పత్తి ప్రకరణము: మానవ శరీరంలో పిండం పుట్టుక నుంచి జ్ఞానేంద్రియాల్లో శబ్దము చెవి పుట్టుక వానికి అనుసంధాన నాడులు, శరీరంలోని 6 గ్రంధులు ఏ గ్రంధి వద్ద ఏ స్వరం పుడుతుందో వివరణ యోగశాస్త్రానుసారంగా వివరించారు.
3. నాద స్థాన శ్రుతి స్వర జాతి కుల దైవతర్షి ఛందో రస ప్రకరణము: సంగీత పారిభాషిక పదాలు వాటి వివరణ చేయబడింది.
4. సాధారణ ప్రకరణము భాష , ఉచ్చారణ పద్ధతులు
5. గ్రామ మూర్ఛనా క్రమ తాన ప్రకరణము: స్వరరచన , రాగవిభజన చెప్పబడింది.
6. వర్ణాలంకార ప్రకరణము
7. జాతి ప్రకరణము
8. గీతము

విషయ సూచిక

ప్రారంభ శ్లోకం

1. పదార్థసంగ్రహ ప్రకరణము (3 పేజీలు)
2. పిండోత్పత్తి ప్రకరణము (17 పేజీలు)
3. నాద స్థాన శ్రుతి స్వర జాతి కుల దైవతర్షి ఛందో రస ప్రకరణము (9 పేజీలు)
4. సాధారణ ప్రకరణము (1 పేజీ )
5. గ్రామ మూర్ఛనా క్రమ తాన ప్రకరణము
6. వర్ణాలంకార ప్రకరణము
7. జాతి ప్రకరణము
8. గీతము